Các thành viên mới gia nhập Mặt trận Kháng chiến quốc gia chống Taliban tham gia buổi huấn luyện tại thung lũng Panjshir ngày 21-8 - Ảnh: AFP

Những cuộc đụng độ ban đầu giữa hai bên được dự báo sẽ bùng phát thành nội chiến nếu phe kháng chiến chiến thắng.

Tình hình thực địa ban đầu có lợi cho phe Panjshir khi Taliban bị "đánh không còn một manh giáp" tại cửa ngõ tiến vào thung lũng Panjshir, như lời Phó tổng thống Afghanistan Amrullah Saleh mô tả trên Twitter.

Taliban dồn quân đối phó

Trong tuyên bố được phát qua mạng xã hội Twitter ngày 23-8, lực lượng Taliban xác nhận đã cử "hàng trăm chiến binh" đến thung lũng Panjshir để "thiết lập quyền kiểm soát sau khi chính quyền địa phương từ chối chuyển giao quyền lực một cách hòa bình". 

Phát ngôn viên của Taliban, ông Zabihullah Mujahid, tuyên bố đã tái chiếm các khu vực nằm trong tay lực lượng kháng chiến và đang bao vây thung lũng Panjshir. "Chúng tôi đang cố gắng giải quyết thông qua đàm phán", ông Mujahid thông tin thêm.

Trước đó, thông qua Twitter cá nhân, Phó tổng thống Saleh - người tuyên bố là tổng thống lâm thời hợp pháp của Afganistan và hiện lãnh đạo một lực lượng kháng chiến tại Panjshir - cho biết Taliban đã bị phục kích tại thung lũng Andarab trong ngày 22-8.

Cũng theo ông này, đường cao tốc Salang nối thủ đô Kabul với phần lãnh thổ phía bắc Afghanistan đã nằm trong tay quân kháng chiến. Thung lũng Andarab thuộc tỉnh Baghlan, nằm sát vùng thung lũng Panjshir và là nơi nương náu của những người chống Taliban hoặc lo sợ cuộc sống dưới sự cai trị của lực lượng này.

Trong thông báo ngày 23-8, ông Mujahid cho biết các khu vực Pul-e-Hesar, Deh-e-Salah và Bano thuộc tỉnh Baghlan nằm ở phía bắc thung lũng Panjshir đã "sạch bóng quân thù". Đây vốn là các khu vực nằm ở nơi hẻo lánh, cách xa thủ đô Kabul và chỉ có thể đến được bằng những con đường ngoằn ngoèo qua núi.

Theo báo New York Times, giao tranh ở Baghlan nổ ra từ cuối tuần trước nhưng chi tiết về cuộc đụng độ vẫn đang nhỏ giọt. Các video đăng trên mạng xã hội cho thấy nhiều người xé lá cờ trắng của Taliban và giương cao lá cờ của chính quyền Afghanistan đã sụp đổ. 

Lực lượng kháng chiến tuyên bố đã tiêu diệt khoảng 30 tay súng Taliban và bắt sống thêm gần 20 tên khác. Một tài khoản Twitter ủng hộ Taliban cho biết có thương vong nhưng số lượng chỉ bằng một nửa con số được phe kháng chiến đưa ra.

Dữ liệu: Duy Linh - nguồn: AFP, new york Times - Đồ họa: TuẤn Anh

Hậu duệ mãnh sư Panjshir lên tiếng

Lịch sử đã từng đứng về phe chống Taliban tại Panjshir, vùng đất của "mãnh sư Panjshir" Ahmad Shah Massoud. Trong 5 năm từ 1996 - 2001, khi Taliban đánh chiếm các tỉnh và lên nắm quyền ở Afghanistan, họ không tài nào khuất phục được thung lũng Panjshir dưới sự chỉ huy của ông Ahmad Shah Massoud.

Ahmad Massoud, con trai của "mãnh sư" Ahmad Shah Massoud, chọn một cách tiếp cận khác với Phó tổng thống Saleh. 

Vị thủ lĩnh 32 tuổi tuyên bố sẵn sàng đối thoại với Taliban để tạo ra một chính phủ hòa hợp gồm nhiều thành phần đảng phái, đại diện cho các dân tộc khác nhau. Tuy nhiên, nếu Taliban từ chối, Mặt trận Kháng chiến quốc gia (NRF) do ông lãnh đạo sẵn sàng "trường kỳ kháng chiến".

"Có rất nhiều người từ nhiều tỉnh khác đang tìm nơi ẩn náu trong thung lũng Panjshir, những người đang sát cánh với chúng tôi và những người không muốn chấp nhận một danh tính khác cho Afghanistan", thủ lĩnh Massoud nói với Hãng tin Reuters qua điện thoại ngày 23-8.

Người phát ngôn của NRF, ông Ali Maisam Nazary, cho biết hiện có khoảng 9.000 tay súng đang tập hợp xung quanh Massoud. 

Ông Nazary cũng nhấn mạnh ưu tiên hàng đầu của NRF là bảo vệ Panjshir, tránh đổ máu, nhưng nếu Taliban từ chối đàm phán và sử dụng vũ lực thì sẽ đối mặt với sự kháng cự trên khắp Afghanistan. 

"Taliban đang hoạt động quá mức. Họ không thể ở khắp mọi nơi cùng một lúc. Nguồn lực của họ có hạn và họ không được lòng đa số người dân" - ông Nazary nói.

"Panjshir đang trở thành một khu vực an toàn cho tất cả những nhóm người cảm thấy bị đe dọa ở các tỉnh khác" - phát ngôn viên của NRF mô tả về làn sóng các nhà trí thức, nhà hoạt động nhân quyền và phụ nữ cùng các chính trị gia đang đổ về Panjshir. 

Tuy nhiên theo ông Nazary, NRF và lực lượng của Phó tổng thống Saleh hoàn toàn tách biệt nhau dù cùng ở Panjshir.

Nhiều nhà quan sát quân sự đã đặt câu hỏi liệu lực lượng của Massoud có thể kháng cự Taliban trong bao lâu nếu không có sự hỗ trợ từ bên ngoài. Taliban ngày nay đã khác so với Taliban cuối những năm 1990. Họ thiện chiến hơn và được trang bị tốt hơn nhờ các kho vũ khí do Mỹ, quân đội Afghanistan bỏ lại.

Taliban cảnh báo sẽ có 'hậu quả' nếu Mỹ ở lại sau ngày 31-8

TTO - Theo phát ngôn viên Taliban, ngày 31-8 là thời hạn chót mà Mỹ phải hoàn tất việc rút khỏi Afghanistan nếu không muốn bị xem là 'chiếm đóng' và cảnh báo sẽ có 'hậu quả' nhưng không nói rõ là gì.