Syria sẽ dùng vũ khí hóa học khi "bị xâm lược"Tổng thống Obama cảnh báo Syria về vũ khí hóa học

Phóng to

Syria phóng tên lửa trong một lần tập trận. Vũ khí hóa học có thể được bắn thông qua tên lửa - Ảnh: Reuters

Lo ngại về việc Syria sử dụng vũ khí hóa học đã trở nên rõ ràng hơn khi ngày 23-7 quân đội giải phóng Syria (FSA) cho biết quân đội chính phủ đã chuyển các vũ khí này đến các sân bay ở biên giới, ngay sau khi Damascus đe dọa sẽ chỉ sử dụng thứ vũ khí này khi bị bên ngoài tấn công. FSA tuyên bố họ biết rất rõ địa điểm của kho vũ khí hóa học và cho biết chính quyền Assad đã ra lệnh chuyển các vũ khí giết người hàng loạt này từ nhiều tháng trước nhằm gây sức ép cho khu vực và cộng đồng quốc tế.

Tổng thống Mỹ Barack Obama đã cảnh báo chính quyền Assad là sẽ “phạm sai lầm chiến lược” và sẽ bị tính sổ nếu sử dụng các vũ khí hóa học. Lầu Năm Góc cũng cảnh báo “người Syria chớ nên tơ tưởng một phút giây nào đó đến việc sử dụng chúng!”.

Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki Moon cũng nhấn mạnh việc sử dụng vũ khí hóa học là “đáng lên án” và kêu gọi “tất cả các nước có nghĩa vụ không sử dụng bất cứ loại vũ khí hủy diệt nào, cho dù họ có tham gia các hiệp ước hay không”.

Trong khi đó, thông tin về kho vũ khí của Syria chưa được xác định cụ thể. Thậm chí có tin nói Mỹ đã chuẩn bị các phương án để đảm bảo an toàn cho kho vũ khí này nếu chính quyền Syria sụp đổ.

Quy mô khó đoán

Theo ông Leonard Spector - giám đốc điều hành của Trung tâm nghiên cứu giải trừ vũ khí James Martin đặt tại Washington (Mỹ), Syria sở hữu một trong những kho vũ khí hóa học lớn nhất thế giới bao gồm các loại vũ khí truyền thống như khí mù tạt, khí sarin hay VX.

Ông Spector còn cho biết Syria có thể có một số cơ sở vũ khí hóa học lớn, trong đó có một số cơ sở được đặt tại các khu vực đang xung đột như Homs, Hama. Các cơ sở này được nói là có lính gác tinh nhuệ bảo vệ. Tuy nhiên, trong trường hợp chính quyền Assad sụp đổ, thật khó biết nổi liệu những binh sĩ này có giữ vững vị trí canh gác không.

“Giới chức Mỹ tin rằng vũ khí hóa học của Syria đang được cất giữ trong các kho được bảo vệ an toàn tại một số địa điểm hạn chế và chưa sử dụng trên chiến địa” - ông Spector nói.

Ngoài các thông tin tình báo, hiện có rất ít thông tin chính xác và chắc chắn về chương trình vũ khí hóa học của Syria. Không giống như Libya, nước đã ký Hiệp ước vũ khí hóa học và đang trong giai đoạn giải trừ kho vũ khí của mình khi chính quyền Gaddafi sụp đổ, Syria không tham gia hiệp ước này. Vì vậy, Damascus chưa bao giờ đưa ra một tuyên bố chính thức về kho vũ khí hóa học của mình. Theo ông Charles Blair - thành viên cao cấp của Hiệp hội các nhà khoa học Mỹ, Syria có nhiều thiết bị bắn vũ khí hóa học hơn Libya như ném bom, pháo và tên lửa đạn đạo. So với Libya, kho vũ khí hóa học của Syria lớn hơn nhiều.

Khó kiểm soát

Theo ông Spector, đang có nhiều nguy cơ đối với kho vũ khí hóa học của Syria. Một là, không loại trừ khả năng chính quyền Assad sẽ sử dụng kho vũ khí này để chống lại quân nổi dậy, thậm chí cả dân thường nhằm buộc họ quy hàng. Hai là, quân nổi dậy chiếm được các kho vũ khí hóa học, và nếu bị quân chính phủ dồn ép, họ có thể sẽ sử dụng. Ba là, đáng lo ngại nhất là không kiểm soát được kho vũ khí hóa học và số vũ khí này rơi vào tay các tổ chức khủng bố như Al Qaeda hay Hezbollah tại Libăng chẳng hạn.

Sự liên hệ giữa các nhóm Al Qaeda và vũ khí hủy diệt hàng loạt từ lâu đã là nỗi ám ảnh cho các nhà hoạch định chiến lược quân sự Mỹ. Nhiều báo cáo cho thấy đặc nhiệm Mỹ đã sẵn sàng nhảy vào và kiểm soát các cơ sở vũ khí hóa học của Syria. Tuy nhiên, thực tế lại phức tạp hơn nhiều. Một nhiệm vụ như vậy đòi hỏi phải có một lực lượng đáng kể đồn trú tại các kho vũ khí hóa học, nhất là trong tình hình có nhiều biến động ở Syria.

Theo ông Charles Blair, “qua kinh nghiệm ở Iraq, rất khó đảm bảo an ninh cho các kho quân sự có độ nhạy cảm cao” như vũ khí hóa học. Tình hình ở Syria còn khó khăn hơn bởi không có binh sĩ nước ngoài nào có mặt bên trong Syria để xác định các địa điểm sản xuất và cất giữ vũ khí hóa học cả. Phương án tốt nhất là kêu gọi những binh sĩ đang canh gác các kho vũ khí vẫn giữ vững vị trí và đặt dưới sự giám sát của quốc tế để có quyết định trong tương lai.

Vấn đề cuối cùng, theo ông Spector, là nếu Syria có chính phủ mới thì liệu chính quyền này có đồng ý gia nhập Hiệp ước vũ khí hóa học và giải trừ số vũ khí này hay không? Hay họ sẽ dùng nó để đối trọng với mối đe dọa hạt nhân của Israel hay làm con bài để thương lượng trong tương lai với Israel?