Nhưng khâu hậu kiểm cần làm gì để giữ trật tự xây dựng sau khi đơn giản hóa thủ tục?

* Ông Lê Hữu Nghĩa (Tổng giám đốc Công ty Lê Thành):

Miễn cấp GPXD sẽ giảm rất nhiều thời gian cho doanh nghiệp

Miễn thủ tục cấp GPXD sẽ giảm được rất nhiều thời gian cho doanh nghiệp, người dân.

Theo quy định hiện hành, thời gian làm thủ tục cấp GPXD từ 15 - 20 ngày là không nhiều, nhưng các thủ tục phụ có liên quan trước khi làm hồ sơ xin cấp GPXD rất nhiều, thường kéo dài, mất thời gian.

Có hồ sơ xin cấp GPXD bị trả lại hồ sơ, phải làm đi làm lại 2 - 3 lần mới xong.

Ngoài ra, doanh nghiệp muốn được cấp GPXD thì phải có quyết định giao đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, phải được duyệt hồ sơ phòng cháy chữa cháy, chủ đầu tư dự án nhà ở phải tự phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, phê duyệt thiết kế cơ sở, hoàn thiện các thủ tục khác như thỏa thuận đấu nối hạ tầng, cấp điện - nước...

Doanh nghiệp phải hoàn thiện toàn bộ các thủ tục này mới đủ điều kiện làm hồ sơ xin cấp GPXD dự án, thời gian thực hiện rất lâu.

Giờ nếu được miễn cấp GPXD cho các công trình thuộc dự án đầu tư xây dựng đã được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc thẩm định thiết kế xây dựng, doanh nghiệp có thể thi công dự án ngay khi có phê duyệt thiết kế và hoàn thiện các thủ tục khác sau.

Doanh nghiệp có thể vừa thi công dự án vừa hoàn thiện các thủ tục liên quan, không phải chờ đợi, mất thời gian.

Thực tế, việc bỏ cấp GPXD không ảnh hưởng nhiều tới công tác quản lý đầu tư xây dựng thời gian tới, bởi thường cơ quan quản lý nhà nước căn cứ vào quy hoạch chi tiết 1/500 được duyệt của dự án để quản lý về chiều cao, mặt bằng kiến trúc, mỗi tầng bao nhiêu mét vuông sàn.

Còn nội dung bên trong công trình thế nào thì nên để đơn vị thiết kế, đơn vị thẩm tra độc lập, các doanh nghiệp có chức năng tự làm sẽ tốt hơn.

Khi đã có sự tham gia của tư vấn thiết kế chuyên môn, việc miễn GPXD không nên chỉ giới hạn ở khu vực nông thôn, mà nên mở rộng ra cả những khu vực đô thị đã có quy hoạch chi tiết.

Đại biểu Hoàng Văn Cường

* KTS Đào Ngọc Nghiêm (Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam):

Bỏ cấp GPXD khi có đầy đủ quy hoạch

Vai trò của ngành xây dựng đóng góp rất lớn vào tăng trưởng.

Trong những năm qua công tác quy hoạch đã thể hiện rõ sự điều chỉnh về cơ chế.

Khi quy hoạch được nâng cao chất lượng, từng bước sẽ phủ kín trên toàn bộ diện tích thì công tác quản lý xây dựng cũng phải có những đổi mới tương ứng.

Mở rộng diện công trình được miễn cấp GPXD nên làm, nhưng chúng ta chỉ thực hiện được khi có đầy đủ cơ sở quy hoạch, từ quy hoạch chung đô thị, nông thôn cho đến những quy hoạch chi tiết và quy chế quản lý kiến trúc đô thị hiện nay.

Nếu làm tốt những yếu tố này cộng với ý thức về cải cách thủ tục hành chính thì nên giảm bớt thủ tục cấp GPXD.

Chẳng hạn với các dự án lớn có thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật chi tiết vì thế nên hoàn thiện cấu trúc của thiết kế cơ sở dự án để quản lý dựa trên thiết kế cơ sở dự án, đồng thời tăng cường công tác hậu kiểm.

Bộ Xây dựng đang đặt mục tiêu giảm thời gian cấp GPXD xuống 7 ngày, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm.

Nhưng mục tiêu này thành hiện thực cần chú trọng vấn đề nâng cao năng lực của chính quyền địa phương cấp phường, xã. Hơn nữa, công tác quy hoạch cần có những cải tiến, nâng cấp cho phù hợp với chủ trương bỏ cấp GPXD.

* Luật sư Phạm Thanh Tuấn (Đoàn luật sư TP Hà Nội):

Chỉ thực hiện kiểm soát một lần duy nhất

Nội dung về cấp GPXD trong dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) mà Chính phủ trình Quốc hội được đánh giá là một bước cải cách mạnh mẽ.

Theo đề xuất, thủ tục cấp GPXD sẽ được đơn giản hóa tối đa.

Đối với công trình thuộc dự án đầu tư, từ giai đoạn chuẩn bị cho đến khi khởi công, cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng chỉ thực hiện kiểm soát một lần duy nhất (tương ứng với một thủ tục hành chính).

Các dự án đã được cơ quan chuyên môn thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi xây dựng sẽ được miễn GPXD.

Ngược lại, các dự án phải xin GPXD sẽ không phải thực hiện bước thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi.

Ví dụ như dự án nhà ở xã hội thực hiện theo cơ chế quy định tại nghị quyết 201/2025/QH15. Thời gian cấp GPXD cũng được rút ngắn đáng kể, dự kiến tối đa 7 ngày, chỉ bằng khoảng một nửa so với quy định hiện hành, từ 15 - 20 ngày.

* Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội):

Miễn GPXD nhưng không buông lỏng quản lý

Người dân chắc chắn sẽ vui vì chủ trương mở rộng các đối tượng được miễn GPXD sẽ giúp bớt đi những thủ tục rườm rà mà vẫn được bảo đảm quyền lợi, an toàn khi xây dựng nhà cửa.

Tuy nhiên để việc miễn GPXD thực sự hiệu quả, cần quy định rõ công trình được miễn GPXD phải có thiết kế do cơ quan hoặc tổ chức tư vấn thiết kế có chuyên môn thực hiện.

Đây là khâu quan trọng nhằm bảo đảm an toàn cho công trình. Khi đã có thiết kế được thẩm định bởi đơn vị có năng lực, Nhà nước có thể yên tâm hậu kiểm, xem công trình có tuân thủ đúng quy hoạch và tiêu chuẩn kỹ thuật hay không.

Như vậy, khi đã có sự tham gia của tư vấn thiết kế chuyên môn, đối tượng được miễn GPXD không nên chỉ giới hạn ở khu vực nông thôn, mà nên mở rộng ra cả những khu vực đô thị đã có quy hoạch chi tiết.

Đây là cách làm vừa đảm bảo trật tự, kỷ cương xây dựng, vừa tạo sự thông thoáng, thuận lợi hơn cho người dân và doanh nghiệp.

Miễn GPXD không có nghĩa là buông lỏng quản lý. Cơ quan nhà nước vẫn thực hiện chức năng hậu kiểm, đảm bảo công trình xây dựng đúng quy hoạch, đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, giữ gìn mỹ quan và trật tự đô thị.

Nếu được thiết kế theo hướng này, chính sách miễn GPXD vừa thuận lợi, vừa an toàn, vừa minh bạch. Người dân sẽ vui vì bớt "bị hành", còn Nhà nước vẫn bảo đảm được công tác quản lý hiệu quả.

* Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Hà Nội):

Không nên duy trì hồ sơ như "giấy phép con"

Quy định mở rộng các trường hợp được miễn GPXD trong dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) là một bước tiến quan trọng, thể hiện tinh thần cải cách thủ tục hành chính mạnh mẽ của Chính phủ, hướng tới mục tiêu giảm phiền hà, giảm chi phí, tiết kiệm thời gian cho người dân và doanh nghiệp.

Đây là điều mà cử tri và xã hội rất mong đợi.

Tuy nhiên, quy định tại dự thảo vẫn còn điểm chưa thật sự hợp lý: dù công trình đã được miễn GPXD nhưng chủ đầu tư vẫn phải gửi thông báo thời điểm khởi công, kèm theo hồ sơ tương ứng với hồ sơ đề nghị cấp GPXD đến cơ quan quản lý nhà nước.

Nói là "miễn phép", nhưng vẫn phải chuẩn bị gần như đầy đủ một bộ hồ sơ xin phép. Điều này chẳng khác nào duy trì một "giấy phép con", người dân, doanh nghiệp vẫn phải làm lại những thủ tục đáng ra được miễn.

Mục tiêu của việc miễn GPXD là để giảm gánh nặng hành chính, giảm chi phí, rút ngắn thời gian cho người dân và doanh nghiệp. Nếu vẫn yêu cầu nộp hồ sơ đầy đủ như khi xin phép thì ý nghĩa cải cách của chính sách này sẽ bị hạn chế.

Vì vậy, tôi đề xuất hai phương án để quy định này thực sự đi vào cuộc sống, mang lại lợi ích rõ ràng cho người dân, doanh nghiệp.

Phương án 1, quy định rõ, việc miễn phép là miễn hoàn toàn; chủ đầu tư chỉ cần thông báo thời điểm khởi công cho cơ quan quản lý để phục vụ công tác quản lý trật tự xây dựng. Không yêu cầu kèm theo hồ sơ tương ứng như hồ sơ xin phép.

Phương án 2, trường hợp vẫn cần hồ sơ kèm theo thì cần quy định rõ và đơn giản hơn, chỉ yêu cầu những tài liệu cơ bản như bản vẽ thiết kế đã được phê duyệt, không phải toàn bộ hồ sơ như trước đây.

Nếu quy định được hoàn thiện theo hướng này, người dân và doanh nghiệp sẽ thật sự cảm nhận được sự đổi mới, thấy rằng Nhà nước đang nỗ lực cắt giảm thủ tục không cần thiết, tạo thuận lợi cho hoạt động đầu tư, xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội.

Trình luật mở rộng đối tượng miễn cấp giấy phép xây dựng

Nhiều công trình xây dựng được đề xuất bổ sung vào danh mục đối tượng được miễn cấp giấy phép xây dựng.