Chủ trì và phát biểu khai mạc, ông Trần Văn Khải - Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường - chỉ ra Luật Xây dựng ban hành năm 2024 đã bộc lộ những hạn chế, vướng mắc đòi hỏi cấp bách để tháo gỡ. 

Dự án mất vài năm hoàn tất thủ tục khởi công, gặp khó vì luật thiếu thống nhất

Đơn cử như thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng vẫn còn rườm rà, phức tạp, tầng nấc thủ tục, kéo dài thời gian và tăng chi phí cho doanh nghiệp. Có doanh nghiệp phản ánh "khó nhất hiện nay không phải vốn hay đất, mà là thủ tục đầu tư", tiền có, đất có nhưng dự án vẫn "tắc" do vướng hàng loạt giấy phép, thẩm định.

Ông Khải dẫn chứng một công trình nhà ở riêng lẻ nhưng phải mất hơn một năm mới xin xong giấy phép xây dựng vì phải bổ sung hết hồ sơ này đến hồ sơ khác, qua nhiều cơ quan thẩm định. 

Thậm chí có dự án bất động sản ở Hà Nội mất vài năm chỉ để hoàn tất các thủ tục khởi công. Rõ ràng thủ tục chồng chéo, kéo dài đang làm mất thời gian, chi phí của xã hội, làm đội giá công trình, giảm hiệu quả đầu tư.

Cùng đó là sự thiếu đồng bộ, thống nhất giữa Luật Xây dựng và các luật liên quan gây lúng túng cho nhà đầu tư. 

Thực tế một dự án xây dựng trung bình chịu sự điều chỉnh của khoảng 5-7 luật, khiến chủ đầu tư "không biết phải tuân theo quy định nào cho đúng".

"Có những thủ tục theo Luật Xây dựng thì doanh nghiệp đã làm đầy đủ, nhưng sang cơ quan quản lý đất đai lại bị trả về vì "không đủ điều kiện", do quy định ngành đất đai khác biệt. 

Rõ ràng hệ thống pháp luật thiếu thống nhất đang trở thành rào cản lớn. Thủ tục truyền thống làm tăng chi phí mà không tận dụng được công nghệ" - ông Khải đặt vấn đề. 

Ông Khải cho hay dự thảo luật được xây dựng nhằm tăng cường phân cấp, cải cách hành chính, chuyển mạnh từ tư duy quản lý chặt sang kiến tạo, khuyến khích đổi mới sáng tạo; kiên quyết từ bỏ tư duy "không quản được thì cấm". Đổi mới tư duy pháp luật, đột phá thể chế để luật sau khi sửa sẽ trở thành động lực thúc đẩy phát triển. 

Bốn nhóm chính sách lớn, đơn giản hóa các thủ tục

Trong đó bốn nhóm chính sách lớn trong sửa đổi luật, bao gồm: đổi mới phương thức quản lý, nâng cao hiệu quả quản trị trong đầu tư xây dựng, trong đó chuyển cách phân loại dự án từ theo nguồn vốn sang theo hình thức đầu tư; bổ sung quy định đẩy mạnh ứng dụng công nghệ; định danh mỗi công trình bằng mã số ID…

Đặc biệt là việc sửa đổi các quy định để cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính và điều kiện đầu tư kinh doanh với tinh thần cắt bỏ, rút gọn tối đa. Đối với quy trình thẩm định dự án, chỉ tập trung thẩm định các yêu cầu cốt lõi, còn lại chủ đầu tư tự chịu trách nhiệm, rút ngắn từ hai bước thẩm định còn một bước.

Đáng chú ý dự thảo cũng mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng. Cụ thể, nếu một dự án đã được cơ quan chuyên môn thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi thì sau đó không cần xin phép xây dựng.

Các công trình nhỏ, nhà ở riêng lẻ ở khu vực chưa có quy hoạch chi tiết tuy vẫn phải xin phép nhưng quy trình sẽ được thực hiện trực tuyến một cửa, đơn giản hơn trước.

Nhiều thủ tục được đề xuất bãi bỏ hoặc cắt giảm mạnh: bỏ thủ tục cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng cho tổ chức, giảm bớt các loại công việc yêu cầu chứng chỉ hành nghề; bỏ bước thẩm định thiết kế sau thiết kế cơ sở (vì đã gộp vào bước trước đó); đơn giản hóa điều kiện khởi công công trình và giảm bớt đối tượng phải kiểm tra nghiệm thu.

Dự thảo còn tăng cường phân cấp, phân quyền mạnh mẽ trong quản lý xây dựng, kèm theo cơ chế giám sát, trách nhiệm giải trình rõ ràng. Dự luật cũng chỉ quy định tại luật những vấn đề mang tính khung, nguyên tắc; giao Chính phủ quy định chi tiết những vấn đề kỹ thuật, chuyên môn.

Thủ tướng: Xây dựng luật, loại bỏ tình trạng cấp trên 'hợp thức hóa' cho cấp dưới

Ngày 23-7, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Chính phủ chuyên đề xây dựng pháp luật tháng 7-2025.