Con trai bệnh nhân nhiễm H7N9 chết chưa rõ nguyên nhânTrung Quốc: 2 người chết do cúm gia cầm H7N9

Phóng to

Các bác sĩ điều trị cho một bệnh nhân SARS 10 năm trước - Ảnh do Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư cung cấp

Trong hơn hai tháng xuất hiện với khoảng 60 người mắc, SARS khiến tám người tử vong, phần lớn là cán bộ y tế. Dù SARS chưa xuất hiện trở lại, nhưng từ đó đã có thêm nhiều dịch bệnh mới và nguy hiểm nhất là những căn bệnh truyền nhiễm có nguồn gốc từ động vật, mới nhất là bệnh cúm H7N9 đã làm hai người chết ở Trung Quốc.

Câu chuyện của 10 năm trước

10 năm qua đi nhưng bác sĩ Nguyễn Hồng Hà, phó giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư, vẫn nhớ như in cơn bão SARS cách đây 10 năm, bệnh viện nơi ông làm việc là một trong ba tâm bão. Ngày 22-2-2003, bệnh nhân SARS đầu tiên là ông Chung Cheng, một thương nhân Hong Kong (Trung Quốc) đến Hà Nội mang theo bệnh cúm lạ. Ngày 26-2, ông Cheng vào Bệnh viện Việt Pháp (Hà Nội) điều trị và nơi đây trở thành ổ dịch. “Đến ngày 5-3, có 5-6 nhân viên Bệnh viện Việt Pháp nhiễm bệnh và đến ngày 10-3 trên 10 nhân viên có những biểu hiện giống bệnh nhân là sốt cao, đau cơ ghê gớm, chụp phổi thấy trắng xóa cả hai bên” - bác sĩ Hà nhớ lại.

Lúc đó, hầu như người ta chưa biết gì về SARS và những căn bệnh truyền nhiễm có nguồn gốc từ động vật có thể lây từ người sang người. Ngày 10-3-2003, Bệnh viện Việt Pháp mở một tọa đàm nhỏ, có lãnh đạo Bệnh viện Bạch Mai, Viện Lâm sàng các bệnh nhiệt đới (nay là Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư) và bác sĩ Carlo Urbani - chuyên gia Tổ chức Y tế thế giới về bệnh truyền nhiễm.

Bác sĩ Carlo đã nhận thấy sự kỳ lạ của căn bệnh này từ trước đó và đích thân đi thu thập bệnh phẩm, gửi đi xét nghiệm bằng con đường ngắn nhất, kêu gọi nhân viên Việt Pháp ở lại bệnh viện để ngăn chặn lây lan. “Tôi nhớ như in ông Carlo nói lúc đó là tổn thương ở bệnh nhân như thế này dự báo sẽ có tử vong. Nhưng không ngờ ngày 14-3 ông Carlo đi họp ở Thái Lan và bị bệnh ngay trong chuyến đi vì nhiễm bệnh SARS từ Việt Nam rồi qua đời ngày 28-3-2003” - bác sĩ Hà cho hay.

Sau cuộc họp ngày 11-3, Bộ Y tế đã thành lập Ban phòng chống dịch, quyết định Bệnh viện Việt Pháp ngừng tiếp nhận bệnh nhân để tập trung điều trị cho nhân viên y tế nhiễm bệnh, lúc cao điểm nhất lên đến 42 người. Tất cả bệnh nhân SARS còn lại được điều trị tại Viện Lâm sàng các bệnh nhiệt đới. Tin tức về SARS dồn dập xuất hiện hằng ngày: Ngày 15-3 một y tá VN làm việc tại Bệnh viện Việt Pháp tử vong, sau đó lần lượt bốn y bác sĩ của bệnh viện này qua đời. Tính cả bệnh nhân và người đến thăm, tổng cộng có tám người qua đời vì SARS. Không chỉ nóng ở bệnh viện mà khắp nơi người ta nói về dịch SARS và cách phòng chống.

“Theo dõi từng ngày, chúng tôi rút ra một nguyên tắc: virút này không tồn tại lâu dài, không có người lành mang virút như một số bệnh khác và không dễ lây trong điều kiện thông thường. Chính vì vậy SARS như một cơn bão đi qua rồi hết khi ngày 28-3 Bệnh viện Việt Pháp đóng cửa toàn bộ để tẩy trùng, chuyển toàn bộ bệnh nhân sang Viện Lâm sàng các bệnh nhiệt đới. Chúng tôi đã điều trị cho toàn bộ bệnh nhân đến ngày 28-4 bệnh nhân cuối cùng ra viện, không một nhân viên y tế nào nhiễm bệnh và không có bệnh nhân nào tử vong, VN là được Tổ chức Y tế thế giới công nhận là nước đầu tiên trên thế giới khống chế được dịch SARS” - bác sĩ Hà kể.

Nhiều bệnh có nguồn gốc từ động vật

Theo bác sĩ Hà, virút SARS có nguồn gốc từ động vật hoang dã là chồn và cầy hương. Sau dịch SARS, năm 2004 xuất hiện dịch cúm A/H5N1 từ gia cầm (đến nay đã có hơn 600 người mắc và 370 người tử vong), gần đây nhất là cúm H7N9 vốn cũng có nguồn gốc từ gia cầm và tháng 3 vừa qua có ba người Trung Quốc nhiễm bệnh, hai người trong đó đã tử vong. Nguy hiểm là đặc điểm của virút cúm thay đổi, có thể biến chủng vượt loài từ chim sang các động vật có vú khác và sang người.

Tại hội nghị quốc gia về áp dụng phương thức tiếp cận một sức khỏe trước nguy cơ các bệnh truyền nhiễm trong mối tương tác con người - động vật - hệ sinh thái ở VN ngày 3-4-2013, ông David Shear, đại sứ Mỹ tại Việt Nam, cho biết “gần 75% các loại bệnh mới, đang xuất hiện hoặc tái xuất hiện ảnh hưởng đến con người trong thế kỷ này là có nguồn gốc từ động vật”.

TS Scott Newman, điều phối viên cao cấp của Tổ chức Nông lương Liên Hiệp Quốc tại VN, cũng khẳng định dân số đông và có xu hướng tăng khiến nhu cầu về thực phẩm từ động vật, hải sản tăng (trong khi diện tích không tăng) sẽ tác động và khiến các mầm bệnh mới phát triển và lan tràn. Nếu năm 2007 thế giới có 6 tỉ dân chỉ cần 21 tỉ (đầu con) động vật, 50 triệu tấn thủy sản để làm thực phẩm thì đến năm 2020, dự kiến nhu cầu về protein động vật sẽ tăng 50%, tức là cần 30 tỉ (đầu con) động vật và 130 triệu tấn thủy sản. Nhu cầu thực phẩm tăng tức là nhu cầu mở rộng phát triển chăn nuôi cũng tăng, chăn nuôi tăng chắc chắn tác động xấu lên hệ sinh thái. Như vậy có thể thấy nguy cơ dịch bệnh và khả năng lây nhiễm dịch bệnh xuất phát từ động vật rất cao...