Phóng to

Tàu chiến Mỹ - Nhật tập trận chung ở Thái Bình Dương cuối năm 2012 - Ảnh: Reuters

Thật ra, nhận định này từng được cựu thủ tướng Lý Quang Diệu đề cập trong cuốn sách mới xuất bản Lee Kuan Yew: The grand master’s insights on China, the United States, and the world (tạm dịch “Lý Quang Diệu: Tầm nhìn bậc thầy về Trung Quốc, Hoa Kỳ và thế giới”).

Trung Quốc cần Mỹ

“Sẽ có một cuộc tranh giành ảnh hưởng. (Tuy nhiên) Tôi nghĩ nó sẽ dịu bớt bởi vì Trung Quốc cần Mỹ, thị trường Mỹ, công nghệ Mỹ, cần các sinh viên nước này học tập Mỹ cách thức và phương tiện kinh doanh nhằm cải thiện chính mình. Trung Quốc sẽ mất khoảng 10, 20, 30 năm. Nếu Trung Quốc tranh chấp với Mỹ và trở thành kẻ thù quyết liệt của nhau, Trung Quốc sẽ bị cắt đứt tất cả mọi thông tin và năng lực kỹ thuật. Cuộc đối đầu giữa hai nước sẽ được duy trì ở mức độ mà Trung Quốc vẫn có thể khai thác Mỹ” - ông Lý Quang Diệu nhận định.

Theo ông Lý, sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc là điều hiển nhiên nhưng xung đột thì không. Cả hai hiểu rằng khi họ không thể hợp tác, họ sẽ cùng tồn tại đồng thời để cho các nước khác tại Thái Bình Dương phát triển và vươn lên.

Các lãnh đạo Trung Quốc hiểu được ưu thế áp đảo của quân đội Mỹ và ưu thế ấy sẽ còn tiếp tục trong vài thập kỷ tới. Việc hiện đại hóa quân đội của Trung Quốc chẳng phải nhằm thách thức Mỹ. Trung Quốc chưa đụng độ với bất kỳ ai, ít nhất là trong vòng 15-20 năm tới.

Vai trò cân bằng của Mỹ

Theo cựu thủ tướng Lý Quang Diệu, nếu Mỹ có thể tiếp tục giữ vai trò người cầm trịch đối với an ninh và kinh tế khu vực, thì đó là một tương lai xán lạn đang chờ đón Đông Á. Nhưng nếu nền kinh tế Mỹ không thể hồi phục, khu vực này ắt gặp vấn đề.

Mỹ cần tiếp tục hiện diện tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương để duy trì ổn định và hòa bình trong khu vực. “Hòa bình và an ninh tại châu Âu và Thái Bình Dương vẫn luôn dựa trên thế cân bằng quyền lực. Sự hiện diện của Mỹ tại cả hai khu vực trên là rất cần thiết. Tuy nhiên, sự có mặt này sẽ giảm rất nhiều trong cuối thập kỷ này nếu nền kinh tế Mỹ không trở nên năng động và không giảm bớt gánh nặng nợ nần” - ông Lý khẳng định.

Washington sẽ không thể từ bỏ Nhật trừ khi nước này sẵn sàng mạo hiểm việc đánh mất ảnh hưởng với cả Tokyo lẫn Bắc Kinh. Cho dù đã có một Hiệp ước an ninh Mỹ - Nhật, song thế cân bằng trên chỉ có thể được duy trì khi một bên là Mỹ và Nhật, bên còn lại là Trung Quốc. Đó là điều không thể tránh khỏi vì tiềm lực của Trung Quốc vượt xa hơn tiềm lực của Mỹ và Nhật cộng lại.

Liên quan đến vấn đề biển Đông, cựu thủ tướng Lý Quang Diệu cho biết “Trung Quốc sẽ không để một tòa án quốc tế phân xử tranh chấp lãnh thổ trên biển Đông. Vì vậy sự hiện diện quân sự của Mỹ tại châu Á - Thái Bình Dương là cần thiết nếu muốn Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển còn được tôn trọng”.