Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng:

Thực hiện hai chính sách đột phá

Trong bối cảnh cạnh tranh thu hút đầu tư hiện nay, dòng đầu tư nước ngoài hiện đang sụt giảm rất nhiều và số còn lại đang có xu hướng dịch chuyển về Mỹ và các nước phát triển, một số còn lại đang phân chia và cạnh tranh giữa các nước trong khu vực.

Nước nào tạo được môi trường đầu tư tốt, dòng đầu tư đó sẽ về, không thì họ đi nước khác. Hiện Việt Nam đang cạnh tranh rất mạnh với Malaysia, Indonesia hay Thái Lan, Trung Quốc.

Trung Quốc lập các khu thương mại tự do với một phương châm không cầu toàn. Riêng khu thương mại tự do của Thượng Hải 12 năm họ sửa sáu lần, càng ngày càng mở, càng ngày càng cạnh tranh, có cái gì mới, cái gì hay là họ làm chứ không cầu toàn.

Ngoài các chính sách ưu đãi về thuế hay đất đai, lao động, nguồn lực thì với khu thương mại tự do có hai chính sách rất quan trọng.

- Thứ nhất: đột phá về thủ tục hành chính, phân cấp triệt để về thủ tục hành chính.

- Thứ hai: cho phép các tập đoàn lớn được thành lập văn phòng ở đây mà không cần có dự án. Những nhà đầu tư lớn lập văn phòng là đương nhiên người ta đã có đóng góp, đương nhiên người ta vào đây không phải để chơi, người ta cũng sẽ lập dự án sau đó, nếu chúng ta ràng buộc ngay lúc đầu thì sẽ mất cơ hội.

Nên thêm nhiều khu thương mại tự do

Ông Võ Đại Lược cũng cho hay ngoài Đà Nẵng, thời gian qua một số địa phương khác như Hải Phòng, TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu cũng đề xuất cho thành lập từ lợi thế sẵn có của các tỉnh, TP này.

Chẳng hạn, khu vực cảng Cái Mép - Thị Vải (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) có thể làm khu thương mại tự do quy mô lớn hơn vì mô hình khu thương mại tự do hiện nay là trung tâm của chuỗi cung ứng toàn cầu gồm: sản xuất, dịch vụ, logistics, thương mại và các loại dịch vụ xuyên biên giới.

Vì thế theo ông Trần Du Lịch, không cần chờ kết quả thí điểm xây dựng khu thương mại tự do Đà Nẵng xong mới mở rộng mô hình này mà hoàn toàn có thể cho phép một số nơi khác có điều kiện phát triển như Bà Rịa - Vũng Tàu, TP.HCM thực hiện. Việc hình thành các khu thương mại tự do sẽ phát huy toàn bộ lợi thế chuỗi ven biển Việt Nam.

Ông Trần Đình Thiên cũng cho rằng việc cho phép thí điểm lập nhiều khu thương mại tự do tại Đà Nẵng, Hải Phòng, TP.HCM, Phú Mỹ (Bà Rịa - Vũng Tàu) là cần thiết, bởi công cuộc đổi mới hiện nay cần những động lực này để vượt lên. Trung Quốc đã thành công với khu thương mại tự do Hải Nam thế hệ mới, trở thành trung tâm hội tụ phát triển ở đẳng cấp cao, có sức hấp dẫn lớn, kéo cả thế giới đến.

* Đại biểu HOÀNG VĂN CƯỜNG (ủy viên Ủy ban Tài chính, Ngân sách):

Cần tạo cơ chế mở hơn cho Đà Nẵng

Đà Nẵng có lợi thế rất riêng (cảng quốc tế, sân bay quốc tế, vùng du lịch quốc tế) có độ thu hút, hấp dẫn nhà đầu tư và khả năng tạo ra yếu tố mang tính chất vượt trội để thu hút các nhà đầu tư một cách bền vững, lâu dài. Vì vậy việc hình thành khu thương mại tự do Đà Nẵng là rất phù hợp.

Trước đây một số địa phương đã đề xuất các mô hình tương tự nhưng chưa được chấp nhận.

Do vậy nếu mô hình khu thương mại tự do thành công ở Đà Nẵng sẽ tạo ra một mô hình mới ở Việt Nam trong thu hút các nguồn lực để tạo cầu nối phát triển trong nước, trở thành trung tâm phát triển ở miền Trung.

Hơn thế, đây sẽ là mô hình lan tỏa cho các vùng khác có điều kiện trong tương lai. Do vậy, cần tạo cơ chế, môi trường, không gian có tính hấp dẫn cho Đà Nẵng, trong đó có thể mở hơn các cơ chế nhằm biến khu thương mại tự do Đà Nẵng thành nơi thu hút khách du lịch đến để mua sắm hàng hóa...

* Đại biểu NGUYỄN DUY MINH (Đà Nẵng):

Đề xuất lập ban chỉ đạo cấp chính phủ

Việc thí điểm thành lập khu thương mại tự do là việc mới mẻ, chưa có ở Việt Nam. Các chính sách được thể hiện khá rõ trong nghị quyết, có báo cáo đánh giá tác động, bao gồm tác động đến tăng trưởng kinh tế, ngân sách, tác động đến sự phát triển của doanh nghiệp.

Các chính sách về mức ưu đãi, thời gian miễn, giảm tiền thuê đất, ưu đãi thuế, ưu tiên thủ tục, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, cơ chế "một cửa" sẽ là những chính sách tạo ra sự hấp dẫn để thu hút các nhà đầu tư lớn, có kinh nghiệm, năng lực tài chính, quản trị.

Cùng với đó tăng cường phân cấp, ủy quyền, rút ngắn các trình tự thủ tục. Từ đó tạo ra cơ hội thu hút các nhà đầu tư chiến lược sớm triển khai các dự án trong khu thương mại tự do.

Để sớm triển khai có hiệu quả các chính sách thì HĐND, UBND TP phải tổ chức thực hiện nghị quyết, ban hành các quy định thuộc phạm vi, quyền hạn của mình.

Đối với khu thương mại tự do, đây là vấn đề mới, vấn đề khó, vì vậy rất cần thiết thành lập một ban chỉ đạo cấp chính phủ để chỉ đạo các bộ, ngành phối hợp với chính quyền địa phương để cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian xử lý các vấn đề chưa phân cấp. Kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc phát sinh trong thực tế khi triển khai các chính sách thí điểm này.

* Đại biểu NGUYỄN DUY THANH (Cà Mau):

Giúp Đà Nẵng cạnh tranh mạnh mẽ với các trung tâm kinh tế lớn

Việc cho phép Đà Nẵng thành lập khu thương mại tự do là một bước đi chiến lược nhằm thúc đẩy sự phát triển toàn diện và bền vững của TP.

Việc kết hợp giữa thương mại và tài chính trong cùng một khu vực tự do sẽ tạo ra một môi trường giao dịch linh hoạt và thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp.

Điều này giúp giảm thiểu chi phí giao dịch và thời gian xử lý, từ đó thúc đẩy luồng vốn đầu tư chảy vào Đà Nẵng.

Đồng thời khu vực tài chính tự do có thể cung cấp các dịch vụ tài chính tiên tiến như dịch vụ ngân hàng, bảo hiểm, quỹ đầu tư, từ đó thu hút các tập đoàn tài chính lớn và các nhà đầu tư quốc tế đến với Đà Nẵng.

Ngoài ra việc thí điểm khu tài chính tự do sẽ tạo ra môi trường thử nghiệm cho các chính sách tài chính mới, từ đó thúc đẩy sự phát triển của thị trường tài chính Việt Nam nói chung.

Bên cạnh đó sẽ tạo điều kiện để hình thành các chính sách ưu đãi về thuế và các quy định tài chính, giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả và bền vững hơn.

Thực tế thời gian qua nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam chọn thành lập doanh nghiệp tại Singapore thay vì Việt Nam do Singapore có các chính sách ưu đãi tài chính và thuế vượt trội. Ngoài ra, các quỹ đầu tư mạo hiểm gặp nhiều khó khăn khi đầu tư vào Việt Nam do các quy định phức tạp và hạn chế.

Khu thương mại tự do sẽ giúp Đà Nẵng cạnh tranh mạnh mẽ hơn với các trung tâm kinh tế lớn khác trong khu vực như Singapore và Hong Kong, những nơi có các khu vực tài chính phát triển mạnh mẽ.

Cần thận trọng, có bước đi chắc chắn

Trước đó, tại báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo nghị quyết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu rõ việc thí điểm thành lập khu thương mại tự do là chủ trương lớn đã có đủ căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý. Nếu thực hiện thành công sẽ tạo tiền đề thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của TP Đà Nẵng và của cả vùng.

Tuy nhiên đây là chính sách mới, chưa được thực hiện tại Việt Nam, nghị quyết mang tính chất thí điểm; các chính sách là bước thử nghiệm, vừa làm vừa rút kinh nghiệm để hoàn thiện dần. Do vậy cần thận trọng, có bước đi chắc chắn, không quy định những vấn đề chưa được đánh giá kỹ lưỡng, mang tính rủi ro cao.

Hơn nữa các chính sách cần được nghiên cứu, xây dựng căn cứ trên khả năng tổ chức thực hiện, nguồn lực tài chính, điều kiện đáp ứng của TP Đà Nẵng. Do vậy tại thời điểm hiện nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin được giữ phạm vi chính sách như nghị quyết.