Ký ức của ký ức: tìm cái hư vô

16/01/2020 18:59 GMT+7

TTO - Cũng như mối quan hệ giữa Patrick Modiano và Paris, Orhan Pamuk và Istanbul, Paul Auster và New York, Nguyễn Vĩnh Nguyên nhiều năm qua đã tạo nên một vùng biệt lập trong văn giới qua mối quan hệ với Đà Lạt.

Ảnh: K.LINH

Bắt đầu từ một tấm ảnh chân dung 3x4 của một nữ sinh tóc dài rớt ra từ một bó tài liệu cũ, Ký ức của ký ức dẫn người đọc (và có khi) cả người kể chuyện qua những lối đi hẹp và quanh co, vào một cuộc kiếm tìm quá khứ cũng rất mực quanh co, lạc lối giữa một đô thị luôn ở trong quá trình tiêu biến - Đà Lạt.

Như một bản concerto mà ở đó nhạc cụ độc tấu tuy xuyên suốt nhưng bên dưới vẫn còn nhiều mạch chảy đa thanh khác, Ký ức của ký ức lồng ghép nhuần nhị giữa hư cấu và phi hư cấu, là kiểu văn chương dày đặc hòa âm, thành thử nó có nhiều cách đọc.

Đó trước hết là tự sự của nhân vật "tôi" - một nhà biên khảo, người tự dựng nên những khúc mắc mơ hồ để truy cứu những mơ hồ và trượt tự do trong những cuộc lang thang.

Đó cũng là một tiểu luận về huyền thoại của một thành phố váng vất âm vọng từ lịch sử bất trắc, giấu kín dưới vẻ buồn bã hững hờ trước binh biến. Đó lại cũng là một công trình dở dang của trí nhớ, với những vết rỗng tuổi trẻ và những ẩn ngữ lấp ló rồi tan rã.

Và sau nữa, đó là một nhàn đàm về âm nhạc như dấu vết của những chuyển dời trong hiện thực, từ Chopin đến Rachmaninoff, từ Từ Công Phụng đến Lê Uyên Phương, từ những ca đoàn đến nghệ sĩ phòng trà vô danh tính.

Và âm nhạc không phải để trang trí trên bề mặt tác phẩm, chính âm nhạc dường như là bề mặt, là dung môi kích hoạt mọi nhân vật và tuyến truyện, mà nếu thiếu đi, sẽ không gì diễn ra.

Cũng như mối quan hệ giữa Patrick Modiano và Paris, Orhan Pamuk và Istanbul, Paul Auster và New York, Nguyễn Vĩnh Nguyên nhiều năm qua đã tạo nên một vùng biệt lập trong văn giới qua mối quan hệ với Đà Lạt.

Gọi là một mối quan hệ, bởi nó không chỉ là sự yêu, sự gắn bó hay thấu hiểu. Thành phố và nhà văn va chạm liên tục, phong cảnh có sẵn bên ngoài chồng chéo với phức cảm nội tâm người viết, dù vẫn biết hai phạm trù ấy không tương xứng. Bởi trong khi không gian địa lý dù biến đổi vẫn sẽ còn lại, con người luôn kết thúc trong hư vô.