Noel không chỉ tồn tại trong những câu chuyện viết riêng cho mùa lễ hội. Với nhiều người đọc, cảm giác Giáng sinh đôi khi đến từ một thị trấn tuyết phủ, một căn nhà nhỏ giữa mùa đông, hay một đứa trẻ cô độc đang tìm chỗ dựa tinh thần khi nhiều tác phẩm bằng cách riêng đã tạo ra "không khí Noel" ngay cả khi không nhắc đến.

Giáng sinh không chỉ là lễ hội mà còn là trạng thái tinh thần. Văn học đã và đang khai thác trạng thái ấy thông qua mùa đông, những con người cô độc và hành trình tìm kiếm sự gắn kết.

Những cuốn sách đáp ứng nhu cầu này không tạo áp lực phải vui, mà cho phép người đọc dừng lại, suy nghĩ và tìm thấy sự đồng cảm.

Đây là thời điểm con người nhìn lại những gì đã qua, đối diện với tổn thương, đồng thời tìm kiếm sự kết nối và hy vọng. Văn học không cần tái hiện Giáng sinh như một sự kiện mà chỉ đặt con người vào đúng bối cảnh để những cảm xúc ấy tự xuất hiện.

Beartown: khắc nghiệt và tổn thương

Beartown là tiểu thuyết của nhà văn Thụy Điển Fredrik Backman, xuất bản năm 2016, lấy bối cảnh một thị trấn nhỏ sống dựa vào khúc côn cầu trên băng, nơi mùa đông kéo dài và ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt lẫn tâm lý cư dân.

Câu chuyện xoay quanh một biến cố liên quan đến đội khúc côn cầu trẻ, kéo theo hàng loạt xung đột đạo đức và sự rạn nứt trong cộng đồng. Mùa đông trong Beartown không chỉ là không gian vật lý mà còn phản ánh trạng thái lạnh lẽo, bế tắc của các nhân vật.

Không có chi tiết Giáng sinh, nhưng nhịp kể chậm, bầu không khí u tối và câu hỏi về trách nhiệm, sự tha thứ khiến Beartown là một lựa chọn vào dịp cuối năm, thời điểm thích hợp để nhìn lại những giá trị chung của một cộng đồng.

Cái lạnh 25 độ âm

25 độ âm là tập truyện dài của nhà văn Hàn Quốc Kim Ae Ran, xoay quanh đời sống của những người trẻ trong xã hội hiện đại. Bối cảnh mùa đông với nhiệt độ âm sâu trở thành yếu tố xuyên suốt, nhấn mạnh sự mong manh và cô đơn của nhân vật.

Tác phẩm không tập trung vào cao trào kịch tính mà đi vào những chi tiết đời thường: áp lực kinh tế, cảm giác lạc lõng, các mối quan hệ mong manh. Cái lạnh trong truyện được sử dụng như một hình ảnh cụ thể, giúp người đọc dễ liên tưởng đến thời điểm cuối năm.

Với giọng văn tiết chế và chủ đề gần gũi, 25 độ âm gợi không khí Noel theo nghĩa lặng lẽ: không ồn ào, không lễ hội, nhưng phù hợp với tâm trạng nhiều độc giả khi bước sang năm mới.

Heidi ấm áp giản dị

Xuất bản lần đầu năm 1881, Heidi của Johanna Spyri là tác phẩm thiếu nhi kinh điển của Thụy Sĩ. Câu chuyện xoay quanh cô bé mồ côi sống cùng ông trên dãy Alps, với các mùa trong năm được miêu tả rõ ràng, đặc biệt là mùa đông.

Trong Heidi, mùa đông không mang tính khắc nghiệt mà thiên về nhịp sống chậm, sinh hoạt giản dị và sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên. Nhân vật chính, bằng sự trong sáng và chân thành, góp phần hàn gắn những con người vốn khép kín là những yếu tố khiến tác phẩm thường được đọc lại vào dịp cuối năm.

Truyện cổ Andersen

Nhiều truyện cổ của Hans Christian Andersen được gắn với mùa đông, nổi bật là Cô bé bán diêm. Truyện kể về số phận bi thương của một em bé mồ côi phải đi bán diêm trong đêm giao thừa giá rét. Vì quá lạnh nên em đã đốt những que diêm của mình lên để sưởi ấm, mỗi que đốt lên là một ước mơ hiện ra và khi que cuối cùng cháy hết cũng là lúc em lìa đời.

Ngày đầu năm, mọi người tìm thấy một cô bé đã lạnh cóng với nụ cười nở trên môi. Dù có kết thúc buồn, Cô bé bán diêm thường được nhắc đến mỗi dịp Noel bởi thông điệp về lòng trắc ẩn và sự quan tâm đến những phận người yếu thế.

Ngoài Cô bé bán diêm, nhiều truyện Andersen khác cũng sử dụng bối cảnh lạnh giá để đặt nhân vật vào thử thách, từ đó làm rõ các giá trị nhân văn, khiến tác phẩm của ông vượt khỏi phạm vi cổ tích dành cho trẻ em.

Harry Potter và đứa trẻ không gia đình

Harry Potter là trường hợp đặc biệt khi vừa có những chương Giáng sinh rõ nét, vừa xây dựng được tinh thần Noel xuyên suốt bộ truyện. Harry mồ côi, mất cha mẹ khi còn nhỏ, sống với dì dượng khắc nghiệt, lớn lên trong môi trường thiếu thốn tình cảm.

Hogwarts, cùng nhóm bạn và thầy cô, trở thành một dạng "gia đình được lựa chọn". Những cảnh sinh hoạt mùa đông trong truyện, tuyết phủ sân trường, phòng sinh hoạt chung, các bữa ăn chung không chỉ mang tính trang trí, mà nhấn mạnh nhu cầu được thuộc về của nhân vật.

Chính yếu tố này khiến Harry Potter thường được độc giả tìm đọc lại vào dịp cuối năm, kể cả khi không tập trung vào các chương Giáng sinh.

Chỗ dựa trong Không gia đình

Không gia đình của Hector Malot kể về Rémi, một cậu bé mồ côi phải tự mưu sinh từ khi còn rất nhỏ, bị bán đi và phải bươn chải khắp nước Pháp cùng gánh xiếc rong của ông Vitalis.

Cậu trải qua đói rét, lừa lọc, mất mát nhưng vẫn giữ vững lòng nhân ái, kiên cường và tìm thấy ý nghĩa gia đình đích thực ở những người yêu thương mình, cuối cùng đoàn tụ với gia đình ruột.

Bối cảnh châu Âu thế kỷ 19 với những mùa đông khắc nghiệt góp phần đẩy nhân vật vào tình thế thử thách liên tục, nhưng nhấn mạnh khả năng con người tìm thấy sự nâng đỡ từ những mối quan hệ không cùng huyết thống khiến Không gia đình thường được xem là cuốn sách phù hợp để đọc vào cuối năm, khi câu chuyện gia đình và sự sum họp được nhắc đến nhiều.

Doraemon, Conan trong top 5 những manga bán chạy nhất mọi thời đại

Tuy sinh sau đẻ muộn hơn truyện tranh phương tây (comic), manga đang chiếm thế thượng phong trong thế kỷ 21 khi những cái tên như One Piece, Conan, Doraemon... vươn lên trở thành những tác phẩm bán chạy bậc nhất trong lịch sử xuất bản thế giới.