Tính đến chiều tối 30-9 (giờ Việt Nam), Hamas vẫn chưa phản hồi về kế hoạch gồm 20 điểm mà Tổng thống Mỹ Donald Trump coi là đề xuất mang tính bước ngoặt nhằm mang lại hòa bình sau hai năm xung đột Israel - Hamas.

Các nhà phân tích chỉ ra kế hoạch này trông giống tối hậu thư gửi tới Hamas hơn là một đề xuất hòa bình thực sự.

Những điều kiện khó chấp nhận

Đứng cạnh Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hôm 29-9, ông Trump công bố bản đề xuất mà cả hai nhà lãnh đạo đều nhất trí. Ông Trump cảnh báo nếu Hamas không đồng ý, Mỹ sẽ để Israel "làm những gì các vị cần phải làm" và "Israel khi đó sẽ nhận được sự ủng hộ hoàn toàn từ tôi để hoàn tất việc tiêu diệt mối đe dọa từ Hamas".

Kế hoạch chứa những điều khoản mà Hamas đã công khai tuyên bố sẽ không chấp nhận, chẳng hạn như việc loại bỏ quyền lực của Hamas ở Gaza và giải giáp vũ khí. Điều này khiến tương lai của đề xuất trở nên bấp bênh và làm tăng khả năng Israel sẽ đẩy mạnh chiến dịch quân sự tại Gaza với sự ủng hộ toàn diện từ Mỹ.

"Rõ ràng kế hoạch này phi thực tế. Kế hoạch được soạn thảo với những điều kiện mà Mỹ và Israel đều biết Hamas sẽ không bao giờ chấp nhận. Với chúng tôi, điều đó đồng nghĩa với việc chiến tranh và đau khổ sẽ còn tiếp diễn" - lập trình viên Ibrahim Joudeh (39 tuổi) chia sẻ với AFP từ nơi trú ẩn của ông tại khu nhân đạo Al-Mawasi ở phía nam Gaza.

Quan chức cấp cao Hamas Taher al-Nounou xác nhận: "Về kế hoạch này, không ai liên lạc với chúng tôi và chúng tôi cũng không tham gia vào quá trình đàm phán".

Theo đề xuất, Hamas sẽ có 72 giờ để trao trả toàn bộ con tin Israel còn lại sau khi ngừng bắn. Đổi lại, Israel sẽ trả tự do cho 250 tù nhân Palestine bị kết án chung thân và 1.700 người ở Gaza bị bắt giữ sau sự kiện ngày 7-10-2023. Các thành viên Hamas giao nộp vũ khí sẽ được ân xá khi toàn bộ con tin được trao trả.

Đáng chú ý bản đề xuất không đưa ra lộ trình cụ thể nào hướng tới việc thành lập Nhà nước Palestine. Văn bản chỉ thừa nhận nhà nước này "là khát vọng của người Palestine" và đề xuất rằng khi Gaza được tái thiết và chương trình cải tổ của chính quyền địa phương được thực hiện "một cách trung thực", thì khi đó "có thể mới hội đủ điều kiện cho một lộ trình đáng tin cậy" dẫn đến thành lập Nhà nước Palestine.

Hamas sẽ phải đồng ý không tham gia vào việc quản lý Gaza trong tương lai. Trong khi đó, Israel sẽ từng bước rút quân khỏi Dải Gaza nhưng vẫn duy trì một vùng đệm đáng kể bên trong biên giới Gaza "trong tương lai có thể dự đoán trước", theo ông Netanyahu.

Dồn Hamas vào thế bí

Ông Elliott Abrams, nhà nghiên cứu Trung Đông tại Hội đồng Quan hệ đối ngoại (CFR) và từng phục vụ ba đời tổng thống thuộc Đảng Cộng hòa, nhận định chiến dịch quân sự của Israel đã khiến Hamas suy yếu đến mức các thủ lĩnh có thể buộc phải chấp nhận thỏa thuận để bảo toàn mạng sống.

Ông cho rằng trước đây Hamas còn có thể hy vọng sức ép từ cộng đồng quốc tế sẽ buộc Israel dừng chiến dịch quân sự, nhưng với cảnh báo của ông Trump về khả năng ủng hộ hoàn toàn Israel trong việc "tiêu diệt mối đe dọa từ Hamas", hy vọng đó đã biến mất. "Điều này thật sự dồn Hamas vào chân tường" - ông bình luận.

Ông Netanyahu đánh giá bản đề xuất giúp "đạt được các mục tiêu chiến tranh của chúng tôi". Nhà lãnh đạo Israel cũng cho biết ông sẽ xác định Hamas có tuân thủ thỏa thuận hay không. "Nếu Hamas từ chối kế hoạch của ngài, thưa Tổng thống, hoặc nếu họ giả vờ chấp nhận rồi sau đó làm mọi cách để phá hoại, thì Israel sẽ tự mình hoàn tất công việc" - ông Netanyahu nói.

Mặc dù kế hoạch của Washington trao cho ông Netanyahu phần lớn những gì nhà lãnh đạo Israel muốn, nhưng nó cũng cho thấy ông Trump đã từ bỏ đề xuất hồi đầu năm về việc buộc người Palestine phải rời khỏi Gaza trong kế hoạch tái thiết. Trong đề xuất mới nhất, ông Trump nói người Palestine sẽ được khuyến khích ở lại Dải Gaza và được trao "cơ hội để xây dựng một Gaza tốt đẹp hơn".

Tuy vậy kế hoạch này, ngay cả khi Hamas đồng ý, vẫn để lại nhiều dấu hỏi và sẽ kéo Mỹ can dự sâu hơn, theo báo New York Times. Gaza sẽ do một ủy ban gọi là "Hội đồng Hòa bình" quản lý, trong đó ông Trump là chủ tịch và hội đồng này sẽ đảm nhiệm công việc tái thiết.

Ông Trump từ lâu đã nhắc tới tiềm năng của dải đất ven biển này. Nằm trong số các thành viên khác của "Hội đồng Hòa bình" còn có cựu Thủ tướng Anh Tony Blair. Hội đồng này sẽ quản lý Gaza cho đến khi xác định chính quyền Palestine đã tự cải tổ đủ để tiếp quản.

Hamas đăng ảnh 'tạm biệt' của các con tin ở Gaza, gợi lại số phận phi công mất tích năm 1986

Ngày 20-9, cánh vũ trang của Hamas công bố những bức ảnh 'tạm biệt' của hầu hết con tin còn lại ở Gaza, và cảnh báo rằng cuộc tấn công của Israel vào thành phố Gaza có thể đe dọa tính mạng của họ.