"Không còn lựa chọn nào khác"

Theo báo Guardian, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian cho biết nước này không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chuyển thủ đô từ Tehran xuống phía nam, trong bối cảnh khu vực với hơn 10 triệu dân sinh sống này đang đối mặt với tình trạng thiếu nước nghiêm trọng, sụt lún đất và quá tải hạ tầng.

Phát biểu trong chuyến thăm tỉnh Hormozgan ngày 2-10, ông Pezeshkian nhấn mạnh vị trí chiến lược của miền nam Iran có thể giúp quốc gia phát triển kinh tế và mở rộng quan hệ thương mại.

"Khu vực này nằm bên bờ vịnh Ba Tư, có lối ra trực tiếp biển khơi và tiềm năng phát triển lớn. Nếu có một tầm nhìn khác về năng lực của vùng này, chúng ta có thể xây dựng một khu vực thịnh vượng và phát triển. Không thể chỉ chấp nhận tình trạng hiện tại mà không lập một kế hoạch khoa học, chính xác và phù hợp cho tương lai", ông nói.

Nhà lãnh đạo Iran thừa nhận đề xuất dời đô này từng vấp phải nhiều ý kiến phản đối, song ông đã trình lên Đại giáo chủ Ali Khamenei từ năm 2024. Tuy nhiên với tình trạng khan hiếm tài nguyên tới mức cấp bách như hiện nay, Iran buộc phải hành động ngay.

"Các vấn đề mà đất nước đang đối mặt đòi hỏi chúng ta phải hướng lộ trình phát triển về phía vịnh Ba Tư. Tehran, Karaj và Qazvin đang trải qua khủng hoảng nước và đây không phải là vấn đề có thể giải quyết dễ dàng", ông cảnh báo.

Hạn hán, sụt lún đất nghiêm trọng

Thủ đô Tehran hiện là nơi sinh sống của hơn 10 triệu dân và tiêu thụ gần 1/4 lượng nước của cả nước. Các đập nước vốn cung cấp 70% nhu cầu nước cho thành phố, song lượng mưa ít với tốc độ bốc hơi nhanh đã khiến lượng nước dự trữ sụt giảm mạnh, buộc chính quyền phải khai thác mạch nước ngầm nhiều hơn.

Tổng thống Pezeshkian dẫn số liệu cho biết lượng mưa năm ngoái ở quốc gia này chỉ đạt 140mm, thấp hơn 50-60% so với mức tiêu chuẩn 260mm, trong khi tình hình năm nay tiếp tục ở mức báo động. Một số ước tính gần đây cho biết lượng mưa năm 2025 thậm chí chưa tới 100mm.

Ông cho rằng việc vận chuyển nước từ các khu vực khác về Tehran có thể tốn tới hơn 4,5 USD cho mỗi mét khối - một chi phí khổng lồ.

Bên cạnh tình trạng hạn hán, nhà lãnh đạo Iran cũng cảnh báo về vấn nạn sụt lún đất nghiêm trọng do khai thác nước ngầm quá mức.

"Ở một số khu vực, đất đang lún tới 30cm mỗi năm. Đây là một thảm họa và cho thấy nguồn nước ngầm đang cạn kiệt", ông nói, đồng thời nhấn mạnh việc phát triển mà không tính đến cân bằng tài nguyên sẽ chỉ dẫn tới "sự sụp đổ".

Vấn đề dời đô từng được các tổng thống tiền nhiệm như Hassan Rouhani đặt ra, thậm chí có cả bản kế hoạch cụ thể. Tuy nhiên khủng hoảng nước ngày càng nghiêm trọng đang khiến lời kêu gọi của ông Pezeshkian trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Hơn 50% sản lượng lương thực toàn cầu bị đe dọa do khủng hoảng nước

Lần đầu tiên trong lịch sử nhân loại, chu trình nước trên toàn cầu bị mất cân bằng, đe dọa hơn một nửa sản lượng lương thực của thế giới.