Phiên họp toàn thể Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần 49 tại Vientiane, Lào ngày 24-7 - Ảnh: Q.TR.

Thông tin từ Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết, trong phần thảo luận về tình hình khu vực và quốc tế, các ngoại trưởng đã trao đổi về nhiều vấn đề cùng quan tâm như Bán đảo Triều Tiên, Trung Đông, Biển Đông, các thách thức đang nổi lên như khủng bố, buôn bán người, di cư, an ninh biển...

Trước đó, nhiều chuyên gia và nhà quan sát quốc tế cũng đã thảo luận nhiều về khả năng Tòa Trọng tài được đề cập tại Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN tại Lào hay không sau khi Tòa trọng tài được thành lập theo Phụ lục VII của Công ước Liên Hiệp Quốc 1982 (UNCLOS) đã ra phán quyết ngày 12-7 về vụ Philippines kiện Trung Quốc, bác bỏ căn cứ pháp lý và lịch sử yêu sách đường lưỡi bò của Bắc Kinh ở Biển Đông, đặc biệt là trong bối cảnh nước chủ nhà Lào chịu nhiều “sức ép” kinh tế của Trung Quốc.

Lo ngại về căng thẳng trên Biển Đông

Về vấn đề Biển Đông, các ngoại trưởng dành nhiều thời gian trao đổi, khẳng định tầm quan trọng của Biển Đông gắn liền với hòa bình, ổn định và hợp tác của khu vực. 

Các ngoại trưởng cũng tiếp tục bày tỏ quan ngại về tình hình phức tạp gần đây trên Biển Đông, trong đó có việc bồi đắp và quân sự hóa, làm gia tăng căng thẳng, xói mòn lòng tin, ảnh hưởng tới hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực.

Nhiều ngoại trưởng nhấn mạnh trong bối cảnh hiện nay, ASEAN cần phát huy đoàn kết, thống nhất và vai trò trung tâm, đóng góp vào duy trì hòa bình, ổn định, kêu gọi kiềm chế và tạo môi trường thuận lợi cho việc giải quyết hòa bình các tranh chấp; Biển Đông cũng chính là phép thử đối với sự thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN.

Các ngoại trưởng cũng khẳng định lập trường nhất quán về giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, tầm quan trọng của việc đề cao luật pháp quốc tế, các tiến trình pháp lý và ngoại giao đã được nhấn mạnh, kiềm chế, không sử dụng hay đe dọa sử dụng vũ lực;

Không quân sự hóa, không có các hành động làm phức tạp tình hình hoặc gia tăng căng thẳng, và đạt tiến triển thực chất trong việc thực hiện Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và xây dựng Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC).

Vai trò quan trọng của ASEAN trong vấn đề Biển Đông

Trong phần trao đổi các vấn đề khu vực và quốc tế, Phó Thủ tướng - Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh nhấn mạnh tầm quan trọng nhiều mặt của Biển Đông đối với các nước trong và ngoài khu vực.

Ông chia sẻ quan ngại về những diễn biến phức tạp gần đây và hệ lụy đối với hòa bình, an ninh và ổn định khu vực, khẳng định vai trò quan trọng của ASEAN đóng góp vào thúc đẩy hòa bình, ổn định và hợp tác giữa các nước trong khu vực, tạo môi trường thuận lợi để các nước giải quyết hòa bình tranh chấp, phù hợp với luật pháp quốc tế và Công ước Luật biển LHQ năm 1982, khẳng định tầm quan trọng của việc ASEAN kiên trì lập trường chung đã có;

Đồng thời kêu gọi các nước thực hiện kiềm chế, không quân sự hóa, tôn trọng các tiến trình pháp lý và ngoại giao, thực hiện nghiêm túc DOC và sớm đạt được COC và đề cập tới các biện pháp giải quyết hòa bình tranh chấp, đóng góp vào hòa bình, an ninh và thịnh vượng trong khu vực.