Bên cạnh đó, hoạt động báo chí trên không gian mạng, kinh tế báo chí, trí tuệ nhân tạo (AI)... cũng được quan tâm.

Báo địa phương tự chủ tài chính là "vốn quý"

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) nhấn mạnh nhiều tờ báo địa phương đã nỗ lực duy trì hoạt động lành mạnh, giữ được uy tín, chống lại thông tin giả mạo, bảo đảm tự chủ tài chính và đóng góp ngân sách... 

Đó là "những vốn quý" cần được pháp luật tạo điều kiện phát triển. Ông nêu thêm ở hai đô thị lớn nhất, đông dân nhất cả nước là Hà Nội hơn 8 triệu dân và TP.HCM hơn 14 triệu dân, đang có những tờ báo mà thương hiệu và tín nhiệm của nó vượt qua ranh giới của hai địa phương này.

Từ đó, ông Nghĩa đề nghị sửa quy định của luật theo hướng: "Cơ quan báo và phát thanh - truyền hình là cơ quan báo chí thuộc tỉnh ủy, thành ủy; có thể có nhiều loại hình báo chí, sản phẩm báo chí và có cơ quan báo chí trực thuộc. Một số tỉnh ủy, thành ủy có thể thành lập cơ quan báo chí theo mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện...".

Việc sửa đổi như vậy sẽ bảo đảm thống nhất với việc cho phép cơ quan báo chí có cơ quan trực thuộc và quy định về mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện. Điều này giúp quản lý chặt chẽ, tránh tình trạng thành lập tùy tiện. Đồng thời, tạo điều kiện duy trì và phát triển các cơ quan báo chí địa phương đã tự chủ tài chính nhiều năm, nhất là tại những nơi có hàng triệu độc giả như ở Hà Nội và TP.HCM, tạo động lực để các địa phương khác phát triển theo chiến lược báo chí do Thủ tướng phê duyệt.

Tương tự, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng với quy định tại dự thảo, cơ quan báo chí và phát thanh truyền hình địa phương sẽ không thể có các cơ quan báo chí trực thuộc mà được hợp nhất lại với nhau. Như vậy, các cơ quan báo chí lớn trực thuộc thành ủy, tỉnh ủy như ở Hà Nội và TP.HCM, dù đã hoàn toàn tự chủ, song có khả năng sẽ phải hợp nhất.

Do vậy, ông đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu, có thể báo cáo thêm về các trường hợp này. Bởi có thể có những tờ báo được hưởng ngân sách nhà nước không sáp nhập nhưng các tờ báo hoàn toàn tự chủ lại phải hợp nhất.

Còn đại biểu Trần Kim Yến (TP.HCM) cho hay tại báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu tại tổ, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch thông tin đang tổng kết Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí, dự kiến kiến nghị cấp có thẩm quyền tiếp tục triển khai một số quan điểm của quy hoạch.

Đồng thời bổ sung quan điểm mới, trong đó có nội dung về việc Hà Nội và TP.HCM được thành lập cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện. Trên cơ sở chỉ đạo, phê duyệt của cấp có thẩm quyền, bộ sẽ cụ thể hóa trong chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí. Bày tỏ cơ bản thống nhất, song bà đề xuất bổ sung nội dung này để luật hóa. Khi đó có cơ sở pháp lý để triển khai thực hiện nghiêm túc.

Đại biểu Đỗ Đức Hiển, Nguyễn Thị Hồng Hạnh (TP.HCM) cũng đề nghị nếu cơ quan soạn thảo tiếp thu như vậy cần điều chỉnh quy định phù hợp hơn, để khi triển khai Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí, sẽ phù hợp quy định của luật này.

Không thể ghép báo Thanh Niên, ghép báo Tuổi Trẻ khi các báo tự chủ hoàn toàn. Những cơ quan báo chí này có cách làm khác vì cái chung, tác động đến hàng triệu con người, nên những tờ báo này rất là quan trọng.

Đại biểu Phạm Văn Hòa

Bằng sự tin cậy của người dân, báo chí đã trở thành sợi dây kết nối nghĩa tình, là cầu nối nhân ái giữa cộng đồng và đồng bào gặp nạn. Là lực lượng tuyến đầu trong thông tin, cảnh báo và huy động nguồn lực xã hội khi thiên tai xảy ra.

Đại biểu Phan Thị Thanh Phương

Sứ mệnh không thể thay thế của báo chí

Nêu dẫn chứng tình hình mưa lũ ở các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên những ngày qua, đại biểu Phan Thị Thanh Phương (TP.HCM) chỉ rõ bên cạnh các cấp chính quyền địa phương, lực lượng chức năng tham gia ứng phó, cứu trợ người dân... đều thấy sự xuất hiện rất kịp thời của các cơ quan báo chí lớn như Tuổi Trẻ, Người Lao Động, Pháp Luật TP.HCM, Hà Nội Mới...

Bà nói phóng viên các báo này đã có mặt ngay những rốn lũ, những điểm ngập sâu, những khu dân cư bị chia cắt nặng nề. Vừa đưa tin chân thực, chính xác, vừa trực tiếp chuyển hàng cứu trợ, mang theo nhu yếu phẩm đến với bà con đang oằn mình giữa thiên tai. Những hình ảnh ấy một lần nữa khẳng định về sứ mệnh không thể thay thế của báo chí, đặc biệt là những tờ báo lớn có uy tín lâu năm tại các trung tâm kinh tế - xã hội như Hà Nội và TP.HCM.

Từ đó đặt ra yêu cầu cấp thiết và bà Phương cho rằng Luật Báo chí (sửa đổi) phải tạo hành lang pháp lý đầy đủ để xây dựng các cơ quan báo chí - truyền thông chủ lực đa phương tiện ở hai đô thị lớn nhất cả nước. Việc này nhằm đáp ứng yêu cầu mới của công tác thông tin trong thời bình và cả những thời điểm nguy cấp, khó khăn. Và bà Phương nêu thêm, Hà Nội và TP.HCM không chỉ là hai trung tâm kinh tế - văn hóa - chính trị lớn mà còn là hai "trung tâm truyền thông quốc gia".

Tại đây tập trung đội ngũ phóng viên có kinh nghiệm dày dặn..., hệ thống tòa soạn hội tụ phát triển theo mô hình đa nền tảng. Những tờ báo lớn ở hai đô thị này có lượng độc giả cả nước, thậm chí xuyên biên giới. Nhiều chương trình thiện nguyện, điều tra xã hội, phản biện chính sách tạo hiệu ứng lan tỏa lớn, đóng góp tích cực vào quản trị quốc gia, phát triển xã hội...

Trong bối cảnh đó, theo bà Phương, một cơ quan báo chí - truyền thông chủ lực đa phương tiện tại Hà Nội và TP.HCM sẽ thực hiện được hai nhiệm vụ quan trọng. Thứ nhất, tăng cường năng lực thông tin chính thống, dựa trên công nghệ hiện đại, có bộ phận phân tích, xác thực, phản ứng nhanh trước các luồng thông tin sai lệch. Thứ hai, đảm nhiệm vai trò điều phối truyền thông lớn, hỗ trợ chính quyền trong các thời điểm khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh; đảm bảo dòng thông tin đến với người dân kịp thời, chính xác.

Vì vậy bà Phương đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung khái niệm và cơ chế về "cơ quan báo chí - truyền thông chủ lực đa phương tiện cấp địa phương" vào sửa luật, đồng thời có điều khoản mang tính khung để Hà Nội và TP.HCM được xây dựng mô hình này.

Cụ thể, xác lập pháp lý cho mô hình báo chí - truyền thông chủ lực đa phương tiện, để các địa phương đủ điều kiện có thể triển khai, tránh tình trạng mạnh ai nấy làm hoặc không có cơ quan đủ tầm dẫn dắt. Trao cơ chế hoạt động linh hoạt, phù hợp mô hình tòa soạn hội tụ, cho phép ứng dụng công nghệ, hợp tác sản xuất nội dung và thực hiện nhiệm vụ đặc thù trong các tình huống khẩn cấp.

Bảo đảm nguồn lực, nhất là trong chuyển đổi số, thiết bị, dữ liệu và đào tạo nhân lực chất lượng cao. Xác định rõ vai trò điều phối thông tin giữa các cơ quan báo chí địa phương, trung ương và chính quyền trong các sự kiện lớn, thiên tai, khủng hoảng thông tin.

Phát biểu giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho biết vấn đề các đại biểu quan tâm nhiều nhất tại phiên thảo luận về có cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện tại Hà Nội và TP.HCM. Ông nêu theo quyết định số 362 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, hiện có 6 cơ quan báo chí chủ lực.

Vấn đề đặt ra là làm sao để các cơ quan báo chí ở địa phương tiếp tục được phát triển cao hơn, nhưng không phát sinh cơ chế xin thành lập mới. Ông nhấn mạnh cơ quan soạn thảo sẽ cùng với các cơ quan hữu quan tổng kết quy hoạch báo chí theo quyết định 362, xây dựng chiến lược phát triển báo chí, sau đó báo cáo cấp có thẩm quyền và đưa vào nghị định của Chính phủ, giải quyết căn cơ vấn đề này.

Đại biểu Quốc hội đề xuất thu phí đọc báo để phát triển kinh tế báo chí

Tại phiên thảo luận về Luật Báo chí (sửa đổi) chiều 24-11, đại biểu Phan Thị Thanh Phương (đoàn TP.HCM) nêu vấn đề liên quan tới kinh tế báo chí, thu phí đọc báo.