Sáng 12-5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến về tờ trình xây dựng Luật Chuyển đổi giới tính do đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) đề xuất.

Trình bày báo cáo tóm tắt tờ trình, đại biểu Nguyễn Anh Trí cho biết sau khi tiếp thu ý kiến từ phiên họp hồi tháng 4, ông nhận thấy cần điều chỉnh tên gọi từ Luật Bản dạng giới thành Luật Chuyển đổi giới tính.

Việc đổi tên luật nhằm phản ánh chính xác phạm vi, bản chất đối tượng điều chỉnh của đề nghị xây dựng luật. Cùng với đó, hồ sơ dự thảo luật đã được điều chỉnh cơ bản ở bốn nhóm vấn đề, thay đổi khoảng 60% so với hồ sơ cũ.

72

Đó là số quốc gia đã thừa nhận quyền thay đổi giới tính hợp pháp. Có 45/72 quốc gia cho phép chuyển đổi giới tính mà không cần phải phẫu thuật; độ tuổi được phép chuyển đổi giới tính phổ biến từ 16 - 18.

* TS Nguyễn Huy Quang - nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế, nguyên tổ trưởng Tổ biên tập dự án Luật Chuyển đổi đổi giới tính do Bộ Y tế chủ trì xây dựng:

Mở cơ hội cho người chuyển giới "sống thật"

Điều 37 của Bộ Luật dân sự 2015 đã xác định quyền chuyển đổi giới tính là quyền của công dân, quyền đã được luật hóa, nhưng muốn thực hiện được quyền này phải có Luật Chuyển đổi giới tính riêng mà trước đây Bộ Y tế đã chủ trì xây dựng, đã hoàn tất dự thảo, hiện như tôi được biết đang được giao cho một cơ quan tương đương xem xét, bổ sung trước khi trình.

Khi có Luật Chuyển đổi giới tính và người chuyển giới được công nhận bản dạng giới mới thì những người đã chuyển giới, người có mong muốn chuyển giới mới thật sự có quyền công dân ở giới tính thật của họ, đáp ứng quyền nhân thân đã quy định trong luật.

Từ trước đến nay khi chưa có luật, người đã chuyển giới được thỏa mãn quyền cá nhân nhưng ở phương diện pháp luật là chưa.

Những ví dụ nhỏ nhưng thực tế là vấn đề không nhỏ như ngoại hình họ là nữ nhưng tên trên các giấy tờ vẫn là nam hay ngược lại, mỗi khi họ đi máy bay, sử dụng giấy tờ tùy thân đều phải "giải thích", phải có xác nhận kèm theo, đó là bất tiện đối với họ.

* Số lượng người đã chuyển giới và gặp các bất tiện này hiện có lớn không, thưa ông?

- Chưa có nghiên cứu nào đánh giá số lượng người đã chuyển đổi giới tính nhưng từ thực tế cho thấy số này khá lớn.

Rất nhiều người đã và đang phải sang Thái Lan phẫu thuật, điều trị nội tiết, nhưng khi về lại Việt Nam do chưa có luật nên không có bác sĩ theo dõi trong quá trình điều trị nội tiết, phải mua hormone qua đường "xách tay".

Có trường hợp biến chứng hoặc mua phải sản phẩm không đảm bảo, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng.

Về quyền thừa kế tài sản thì thực tế họ vẫn được kế thừa, nhưng ngoại hình một đường giấy tờ một nẻo, nên họ luôn có cảm giác "không danh chính ngôn thuận", cuộc sống vì thế bị ảnh hưởng chất lượng.

* Kinh nghiệm của các nước về chuyển đổi giới tính ra sao, thưa ông?

- Trong quá trình xây dựng dự thảo luật, tôi đã gặp và ấn tượng về hành trình chuyển giới và trí tuệ của nhiều người chuyển đổi giới tính.

hải thực sự mong mỏi bản dạng giới đúng với "giới tính thật" họ mới sẵn sàng chịu đau đớn, bị ảnh hưởng về quyền nhân thân, tốn kém thời gian và sức lực trong suốt quá trình điều trị.

Nhiều nước khác cũng đã có Luật Chuyển đổi giới tính hoặc là một điều trong luật nhưng quy định rõ ràng việc này. Tất nhiên chuyển đổi giới tính là một quyết định quan trọng của mỗi người.

Luật sẽ quy định rõ nếu một người có mong muốn chuyển giới thì sẽ có hội đồng xác định giới tính bề ngoài và bản dạng giới thực tế của họ trước khi cho phép chuyển đổi, tránh những việc chuyển rồi lại muốn... chuyển lại, rắc rối cho họ và cả cho chính sách.

LAN ANH thực hiện

* Bác sĩ Tiêu Thị Thu Vân (chủ tịch Hội Phòng chống HIV/AIDS TP.HCM):

Phải quy định rõ cơ sở phẫu thuật chuyển đổi giới tính

Hiện nay không ít người chuyển giới mong muốn được can thiệp y khoa.

Đến thời điểm hiện tại, việc để công dân được thay đổi giới tính một lần là đã phù hợp, rất ít trường hợp chuyển đổi giới tính nhiều lần.

Đối với quy định, bắt buộc phải can thiệp y khoa mới được công nhận chuyển đổi giới tính cần phải có quy định rõ danh sách những cơ sở y tế được phép can thiệp và làm giấy chứng nhận cho người chuyển giới thành công.

Trong can thiệp y khoa phải quy định rõ, trường hợp nào can thiệp bằng phẫu thuật, trường hợp nào sẽ phải can thiệp bằng thuốc, nội tiết tố để chuyển đổi giới tính.

* Anh Mai Như Thiên Ân (điều hành Tổ chức FTM Vietnam, cộng đồng dành cho những người nữ chuyển giới thành nam):

Bị dè bỉu, không dám cầu hôn bạn gái

Tôi luôn tự tin và tự hào vì giới tính của mình. Thế nhưng, trong cuộc sống thường ngày, tôi nhiều lần bị phân biệt đối xử, miệt thị làm tôi buồn và tổn thương.

Như cách đây hai năm, khi đi phỏng vấn xin việc, tôi bị nhóm tuyển dụng đoán có phải "pê đê" không. Khi biết tôi là người chuyển giới, họ ồ lên cười và đuổi tôi về, không nhận vào làm việc.

Một lần khác, phải vào bệnh viện cấp cứu, tôi thấy rất buồn và bất bình khi các bác sĩ và y tá cười về giới tính của tôi ngay sau tấm rèm của phòng cấp cứu.

Hiện người chuyển giới như tôi không chỉ gặp khó ở chuyện kết hôn, mà còn chịu thiệt thòi vì khó được công nhận là cha của con mình. Hiện nay, có nhiều cặp chuyển giới quyết định thụ tinh ống nghiệm để có con và nuôi con cùng nhau, nhưng trên giấy tờ đứa con chỉ gắn với người mẹ.

* Chị Tô Ngọc Bảo Linh (25 tuổi, ca sĩ Lynk Lee):

Bị người khác giới khám cơ thể

Tôi rất vui khi biết về những chủ trương trong dự Luật Chuyển đổi giới tính. Là một nghệ sĩ, tôi thường có công việc tại nước ngoài.

Nhưng giới tính trên hộ chiếu vẫn là giới tính cũ nên tôi thường bị tra hỏi nhiều và mất thời gian giải trình ở cửa khẩu.

Đôi khi, tôi còn bị giữ lại xem xét rồi mới cho nhập cảnh.

Như lần sang Hàn Quốc, tôi bị giữ lại ở sân bay để hỏi và giải trình.

Cuối cùng, một người bạn ở Hàn đã xác nhận tôi là nghệ sĩ chuyển giới, đến Hàn Quốc để làm đẹp và đại diện quảng bá cho một bệnh viện thẩm mỹ Hàn Quốc.

Lúc đó người ta mới hiểu và ghi chú lại để lần sau tôi có nhập cảnh cũng sẽ không xem xét nhiều.

Khi đi khám sức khỏe, tôi rất ngại khi bị đọc tên nam giới trên giấy tờ và đôi khi người khám cơ thể lại là một bác sĩ nam. Những người tỏ ý kỳ thị thì thường lôi lý do giới tính trên giấy tờ ra để công kích tôi.

THU HIẾN - MI LY ghi