Chương trình Radio học đường của học sinh Trường THPT Nguyễn Thái Bình, phường Tân Hòa, TP.HCM trong giờ ra chơi - Ảnh: NHƯ HÙNG
Có một sự thật khó phủ nhận: điện thoại thông minh rất hữu ích - nhưng tuổi thơ, một khi đã đánh mất vào màn hình, thì khó lấy lại được lần thứ hai.
Giảm sử dụng điện thoại trong trường học
Dự kiến từ tháng 1-2026, tất cả trường học tại TP.HCM sẽ triển khai mô hình thay thế điện thoại bằng giờ ra chơi thiết thực. Động thái này diễn ra trong bối cảnh thế giới đang chuyển dịch mạnh theo hướng giảm thiểu việc học sinh sử dụng smartphone trong trường học.
Nhiều quốc gia như Pháp, Hà Lan, Anh, Phần Lan, Trung Quốc... đã áp dụng các hình thức hạn chế khác nhau nhằm giảm xao nhãng, tăng tương tác trực tiếp và bảo vệ sức khỏe tinh thần cho trẻ. Điểm chung trong nhiều chính sách là phạm vi hạn chế không chỉ nằm trong giờ học mà mở rộng ra suốt thời gian trẻ có mặt tại trường.
Song song với đó, các quốc gia cũng thắt chặt quy định đối với mạng xã hội dành cho trẻ em. Úc là ví dụ điển hình: từ tháng 12-2025, các nền tảng mạng xã hội phải kiểm tra độ tuổi, ngăn người dưới 16 đăng ký tài khoản và có thể bị phạt hàng chục triệu đô la Úc nếu vi phạm.
Malaysia cũng đang trong quá trình xây dựng khung pháp lý tương tự. Những động thái này cho thấy mối lo ngại hiện nay không chỉ đến từ thiết bị, mà đến từ nội dung và thuật toán mà học sinh tiếp xúc thông qua thiết bị đó.
Nhiều bằng chứng khoa học ủng hộ mạnh mẽ việc hạn chế màn hình ở trẻ. WHO khuyến nghị trẻ dưới 5 tuổi chỉ nên tiếp xúc màn hình ở mức tối thiểu; nhóm 2-4 tuổi không quá một giờ mỗi ngày.
UNICEF cảnh báo 1/3 người dùng Internet toàn cầu là trẻ em và việc sử dụng không được giám sát làm tăng nguy cơ gặp nội dung độc hại. Theo khảo sát "Pulse Survey: Fairness and Focus - Teens Weigh in on School Phone Policies" (Harvard Digital Wellness Lab, 2025), 56% học sinh cho biết điện thoại là nguồn gây phân tâm ở mức độ vừa đến nghiêm trọng trong trường học, và 45% nhận thấy các chính sách hạn chế điện thoại giúp môi trường học tập trở nên tập trung hơn.
Môi trường kỹ thuật số tác động trực tiếp lên khả năng chú ý và điều tiết hành vi của trẻ. Các nền tảng mạng xã hội, trò chơi và video ngắn được thiết kế để tối đa hóa thời gian tương tác thông qua thuật toán gợi ý.
Não bộ của trẻ và thanh thiếu niên chưa phát triển hoàn chỉnh rất dễ bị cuốn vào chuỗi kích thích liên tục, dẫn đến giảm khả năng tự kiểm soát, giảm tập trung và tăng căng thẳng tâm lý. Khi nhận thức được điều này, chúng ta sẽ thấy rõ vì sao việc quản lý smartphone trong trường học không chỉ là câu chuyện kỷ luật, mà là vấn đề bảo vệ sự phát triển thần kinh của trẻ.
Tách bạch "kênh học, kênh chơi"
Một thực tế ở nhiều trường Việt Nam trở nên đáng chú ý: giáo viên giao và nhận bài qua các ứng dụng chat hoặc nền tảng OTT. Về mặt kỹ thuật, đó chỉ là "gửi tài liệu".
Nhưng trên thực tế việc học sinh buộc phải mở ứng dụng giải trí khiến các em ngay lập tức đối diện với hàng loạt thông báo, gợi ý và video ngắn, rất dễ bị cuốn sang hoạt động không liên quan đến bài học. Đây chính là vấn đề "sai môi trường": dùng công cụ giải trí để thực hiện nhiệm vụ học tập, vô tình tạo thêm rủi ro xao nhãng.
Giải pháp hợp lý là tách bạch rạch ròi "kênh học - kênh chơi". Thay vì sử dụng các nhóm chat vốn được tạo ra cho giao tiếp cá nhân, trường học có thể chuyển sang các nền tảng giao bài chuyên dụng, dễ dùng và miễn phí.
Một lựa chọn phổ biến là Google Classroom, cho phép giáo viên giao - nhận bài, gửi tài liệu và quản lý lớp học mà không xen lẫn nội dung gây xao nhãng.
Ngoài ra một số nền tảng Việt Nam như ViettelStudy hoặc MobiEdu cũng cung cấp các chức năng tương đương, phù hợp với điều kiện trong nước. Việc chuyển đổi hoàn toàn không quá khó để giáo viên và học sinh thích nghi dần mà không gây xáo trộn.
Trong bối cảnh chưa có một khung chính sách thống nhất về việc hạn chế học sinh sử dụng điện thoại trong trường học, phụ huynh vẫn có thể chủ động đi trước một bước để bảo vệ con mình.
Những nguyên tắc đơn giản như không mang điện thoại đến trường nếu không thật sự cần thiết, chỉ sử dụng khi có sự cho phép của giáo viên, hoặc giao nộp điện thoại cho thầy cô vào đầu giờ có thể giúp trẻ hình thành thói quen lành mạnh ngay cả khi chưa có quy định chính thức.
Đây không phải là giải pháp thay thế cho chính sách ngành giáo dục, nhưng là cách hỗ trợ thực tế trong giai đoạn chuyển tiếp, tạo nền tảng hành vi phù hợp trước khi các quy định được áp dụng rộng rãi.
Nói chuyện trực tiếp nhiều hơn
Nhiều nghiên cứu quốc tế cho thấy rằng khi điện thoại được đưa ra khỏi lớp học, học sinh nói chuyện trực tiếp nhiều hơn, dễ kết nối với bạn bè, ít lo âu hơn, ngủ ngon hơn và khả năng tập trung sâu được phục hồi.
Quan trọng hơn cả, trẻ trở lại đúng với nhịp phát triển bình thường: chơi, vận động, giao tiếp, khám phá thế giới thật - những hoạt động mà bất kỳ thiết bị nào cũng không thể thay thế.
Đánh mất tuổi thơ vào màn hình
Trong bối cảnh kỹ thuật số ngày càng chi phối đời sống, quyết định hạn chế điện thoại trong trường học không phải là "lùi lại", mà là một cách để giúp trẻ tiến lên lành mạnh hơn.
Mọi nỗ lực của nhà trường sẽ chỉ trọn vẹn khi đi cùng sự đồng hành của gia đình: tạo không gian không thiết bị trong nhà, giảm sử dụng điện thoại trước mặt con, hướng dẫn kỹ năng số có ý thức và xây dựng thói quen công nghệ tỉnh táo. Điện thoại thông minh rất hữu ích - nhưng tuổi thơ, một khi đã đánh mất vào màn hình, thì khó lấy lại được lần thứ hai.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận