Ông Cao Anh Tuấn - phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế - trả lời câu hỏi của các doanh nghiệp tại hội nghị đối thoại chính sách và thủ tục hành chính thuế, hải quan năm 2015 - Ảnh: Quang Định

Tại hội nghị tổng kết công tác thuế năm 2015 vừa được Cục Thuế TP.HCM tổ chức tuần qua, nhiều người tham dự giật mình khi đọc đến con số về chỉ tiêu thanh tra, kiểm tra do Tổng cục Thuế “ấn” xuống ngành thuế TP. 

Theo Cục Thuế TP, số doanh nghiệp (DN) tại TP.HCM lên đến 139.686, lớn hơn rất nhiều so với các địa phương khác, chưa kể mỗi năm có thêm 40.000 DN thành lập mới. Do vậy chỉ tiêu thanh tra, kiểm tra 15% số DN đăng ký hoạt động là không thể thực hiện được với số công chức thuế như hiện nay.

Đại diện Cục Thuế TP thậm chí còn tính toán cụ thể rằng ứng với chỉ tiêu trên thì trong năm 2016 nơi này phải thanh tra 20.953 DN, trong khi số công chức thuế phụ trách công tác thanh tra, kiểm tra chỉ có 140 người, trong đó có 16 công chức lãnh đạo.

Như vậy bình quân một đoàn thanh tra phải thực hiện 56 hồ sơ trong một năm và một hồ sơ chỉ được thực hiện trong 4 ngày, trong khi theo quy trình một cuộc thanh tra phải tiến hành trong 45 ngày. Tương tự, lực lượng kiểm tra cũng quá tải vì song song với công tác kiểm tra họ còn phải thực hiện việc đôn đốc thu, giải quyết đối chiếu nợ.

Tuy nhiên, lãnh đạo Tổng cục Thuế lại cho rằng chỉ tiêu trên vẫn có thể thực hiện được bằng cách giảm thanh tra và tăng kiểm tra như thanh tra trên cơ sở phân tích rủi ro, tập trung thanh tra vào những DN có rủi ro cao. Còn lại những DN nhỏ và vừa sẽ kiểm tra vì thời hạn kiểm tra ngắn chỉ 5 ngày, nếu gia hạn cũng chỉ kéo dài thêm 5 ngày nữa, trong khi nếu thanh tra thì thời hạn khá dài, lên đến 45 ngày.

Câu chuyện thanh tra, kiểm tra thuế chưa bao giờ hết nóng vì đó không chỉ là câu chuyện nội bộ của ngành thuế, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến DN.

Vừa qua, rất nhiều DN kêu ca về thanh tra thuế. Nhiều đoàn thanh tra không tìm hiểu trước về DN nên không xác định được vấn đề nào là trọng tâm trọng điểm, đến DN mới giở từng tờ hóa đơn kiểm tra, vừa mất thời gian vừa gây phiền hà cho cả hai phía.

Trong khi đó những “con cá lớn” lại chưa được tập trung thanh tra, kiểm tra đúng mức. Những “con cá lớn” này là nhiều DN vướng các nghi án có giao dịch liên kết, chuyển giá, là các đối tượng có thu nhập cao hoặc ngôi sao giải trí.

Lẽ ra nếu ngành thuế tập trung làm những “cú đấm lớn” vào những đối tượng trên thì không những tạo tiếng vang mà còn có được số thu ngân sách lớn. Tuy nhiên, thời gian qua có vẻ việc thanh tra quá dàn trải.

Có nhiều lý do dẫn đến việc này, trong đó có lý do trình độ của cán bộ thuế làm công tác thanh tra, kiểm tra có phần hạn chế, do vậy khi đối đầu với những “con cá lớn” có phần ngần ngại vì các tập đoàn này tập trung lực lượng luật sư giỏi và hùng hậu.

Trong khi đó nếu thanh tra các DN nhỏ thì dễ hơn vì kiểu gì cũng tìm ra lỗi, do vậy thanh tra, kiểm tra thời gian qua làm nhiều nhưng hiệu quả và sự tác động chưa như mong muốn.

Để thay đổi được vấn đề này, trước hết cơ quan thuế cần nâng cao trình độ của cán bộ thuế làm công tác thanh tra, kiểm tra, tăng cường cán bộ giỏi.

Song song đó cần thay đổi chiến lược thanh tra, kiểm tra, chọn đối tượng thanh tra có trọng tâm trọng điểm. Lực lượng kiểm tra bên cạnh kiểm tra các DN có vấn đề cũng cần kiểm tra theo xác suất những DN được cho là tốt thử xem có phải là DN tốt thật không.