Ngày 1-11, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (Hà Nội) tổ chức Hội nghị khoa học quốc tế năm 2025, với chủ đề "Vai trò của ngoại khoa và ghép tạng trong kỷ nguyên hội nhập toàn cầu". 

Hội nghị có sự tham dự của hơn 500 đại biểu là các chuyên gia, bác sĩ và nhà nghiên cứu hàng đầu trong và ngoài nước.

Từ học hỏi đến làm chủ

Chia sẻ bên lề hội thảo, ông Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, cho biết ghép tạng là một trong những kỹ thuật y khoa phức tạp nhất, đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng của nhiều chuyên khoa ở trình độ rất cao, từ hồi sức, gây mê, phẫu thuật, đến dược lý và chăm sóc sau ghép.

Nhìn lại hành trình hơn 20 năm, đặc biệt là 15 năm gần đây, ông Hùng nhận định y học Việt Nam đã tiến rất nhanh. "Nếu trước đây, Việt Nam chỉ ở mức tiếp cận các nước đang phát triển, thì nay nhiều kỹ thuật, trong đó có ghép tạng, đã tiệm cận trình độ của các nước phát triển", ông chia sẻ.

"Ca ghép tạng đầu tiên của Việt Nam thực hiện năm 1992 với sự hỗ trợ của chuyên gia nước ngoài. Thời điểm đó, chúng ta là người đi học. Nhưng chỉ sau một thời gian, Việt Nam đã hoàn toàn làm chủ được kỹ thuật, thậm chí cải tiến quy trình cho phù hợp hơn với điều kiện thực tế", ông Hùng nói.

Trong đó các cải tiến về quy trình và kỹ thuật tại Bệnh viện Việt Đức đã giúp rút ngắn thời gian ghép gan từ 12 - 14 giờ xuống chỉ còn 6 -7 giờ, trong khi hiệu quả điều trị được nâng cao.

Đến nay Việt Nam đã thực hiện ghép được 6 loại bộ phận cơ thể người, với tổng số ca ghép là 9.805 ca, trong đó chủ yếu là ghép thận với 8.904 ca, ghép gan là 754 ca, ghép tim là 126 ca, phổi là 13 ca, chi trên là 3, ruột là 2 và hàng trăm ca ghép mô (ghép giác mạc, ghép da, tế bào gốc..).

Bên cạnh đó hiện nay không chỉ các bệnh viện lớn như Việt Đức, Chợ Rẫy hay 108 thực hiện ghép tạng, mà nhiều bệnh viện tỉnh, thậm chí vùng sâu vùng xa cũng đang được chuyển giao kỹ thuật.

Hoàn thiện luật để nhiều người bệnh được cứu sống

Một trong những rào cản lớn hiện nay, theo ông Hùng là Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác (ban hành năm 2007) đã lạc hậu so với thực tiễn.

"Luật ra đời cách đây gần 20 năm, đến nay nhiều điều khoản đã trở thành rào cản cho phát triển. Ví dụ, trẻ em hiện không được phép hiến tạng, dù có những trường hợp bệnh lý đặc biệt mà cha mẹ đồng ý hiến để cứu người khác", ông Hùng nói.

Ông Hùng cho rằng đã đến lúc cần sửa đổi luật để phù hợp với thực tế y học và đạo đức xã hội, tạo hành lang pháp lý đầy đủ và linh hoạt hơn cho hoạt động ghép tạng.

Bên cạnh đó, quy định về đồng thuận của gia đình dù người mất đã đăng ký hiến tạng khi còn sống, hiện pháp luật vẫn yêu cầu phải có sự đồng ý của thân nhân. "Đây là rào cản lớn nhất khiến nhiều tạng quý bị chôn vùi thay vì cứu người", ông nói.

Đồng thời ông cũng đề xuất Việt Nam nên học tập mô hình của các nước tiên tiến, khi một người đã đăng ký hiến tạng sẽ công nhận tuyệt đối, không cần sự đồng thuận của gia đình.

Chia sẻ tại hội thảo, ông Nguyễn Trọng Khoa - Phó cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế - cũng cho hay hiện nay Bộ Y tế đang xây dựng dự án Luật Hiến mô tạng sửa đổi nhằm tạo hành lang pháp lý, bổ sung các quy định để tăng nguồn tạng hiến, cứu sống thêm được nhiều người bệnh đang cần ghép tạng.

"Luật cũng dự kiến ban hành các danh mục chi phí về hiến ghép, nguồn từ bảo hiểm y tế, ngân sách nhà nước và các nguồn tài trợ hợp pháp. Việc hoàn thiện luật sẽ giúp chuẩn hóa các quy trình, thúc đẩy ngành hiến tạng chuẩn quốc tế, phát triển", ông Khoa nhấn mạnh.

Ghép tạng có giúp con người trường sinh bất lão?

Những tiến bộ vượt bậc trong y học cấy ghép giúp kéo dài tuổi thọ cho hàng triệu người, nhưng liệu ghép tạng có giúp con người 'trẻ mãi không già' hay đảo ngược thời gian sinh học?