Gen Z, hòa bình và lòng yêu nước

VÕ THÀNH NGUYÊN

Bọn trẻ bây giờ có còn yêu nước không? Câu hỏi ấy lâu lâu lại vang lên, có tiếng thở dài, như một lời trách cứ.

Rằng tụi nhỏ giờ chỉ biết lướt điện thoại, chạy theo trend, xa lạ với lịch sử, với nguồn cội. Rằng tụi nó sinh ra trong hòa bình, chẳng biết trân quý hai chữ hòa bình... Tôi không cãi. Nhưng cũng chẳng hoàn toàn đồng ý. Vì nếu nhìn kỹ, bạn sẽ thấy gen Z yêu nước theo cách của riêng mình.

Tôi sinh ra khi đất nước đã yên bình. Chiến tranh, với tôi, không còn là tiếng đạn bom xé gió, mà là những câu chuyện rưng rưng qua lời kể của ông bà.

Là những trang sách sử khi chạm vào mới hay quá khứ vẫn âm thầm thổn thức trong từng con chữ. Là những bức ảnh đen trắng trong Bảo tàng Chứng tích Sơn Mỹ, những gương mặt mờ nhòe nhưng ánh mắt vẫn đau đáu. Là những bức tượng đá sừng sững, giơ tay lên trời như níu giữ một điều gì đó đã trôi xa.

Không có mùi thuốc súng nhưng không có nghĩa là chúng tôi không hiểu. Tôi nghĩ đó cũng là một thử thách. Vì cái gì không từng nếm trải thì dễ trở thành xa lạ. Cái gì chưa từng đánh đổi thì dễ bị xem là điều hiển nhiên.

50 năm hòa bình là một hành trình. Hành trình của những thế hệ đi sau, những người chưa từng biết đến chiến tranh nhưng lại đang từng ngày kế thừa những giá trị mà cha ông để lại. Những câu chuyện về hòa bình - không chỉ có quá khứ mà còn là hiện tại.

Người ta bảo tụi nhỏ bây giờ không còn yêu lịch sử, không quan tâm đến những điều xưa cũ. Nhưng có ai thấy vẫn có những đứa trẻ ngồi lặng trước một bộ phim về chiến tranh, vẫn có những người trẻ miệt mài làm podcast kể chuyện lịch sử?

Có ai thấy tụi nhỏ không viết sử vào sổ tay nhưng chúng làm MV nhạc rap kể về những năm tháng khói lửa? Không học sử theo cách ngày xưa nhưng chúng lưu giữ văn hóa qua những bộ ảnh nghệ thuật, những trend TikTok tái hiện trang phục cổ, những video phục dựng ký ức lịch sử với công nghệ CGI.

Có ai thấy những tour du lịch khám phá di tích lịch sử được thiết kế lại để hấp dẫn hơn với giới trẻ?

Những bảo tàng không còn là những căn phòng trưng bày tĩnh lặng mà đã trở thành không gian tương tác đa phương tiện? Những cuốn sách lịch sử được viết lại theo phong cách graphic novel, giúp câu chuyện ngày xưa gần hơn với người đọc trẻ?

Tụi nhỏ không treo khẩu hiệu, không hô hào những lời to tát nhưng vẫn trăn trở theo một cách nào đó. Có khi trong một chuyến phượt rong ruổi đâu đó nhìn một con sông bị lấn dòng, giật mình nghĩ về thiên nhiên, về đất đai, về cái xứ sở mà mình đang sống.

Tình yêu nước chưa bao giờ mất đi. Nó chỉ đang thay đổi hình thức. Và hòa bình cũng vậy. Nó không chỉ là một trạng thái không có chiến tranh, mà là sự tiếp nối của những điều tốt đẹp mà chúng ta gìn giữ mỗi ngày.

Có một gen Z cặm cụi từng mũi kim tỉ mẩn trên tà áo tấc, áo Nhật Bình - những bộ trang phục tưởng chừng chỉ còn trong sách vở nay lại xuất hiện trên phố, trong những buổi chụp ảnh đầy tự hào.

Có một gen Z ngồi trước màn hình điện thoại kể chuyện những vị tướng năm xưa bằng sự say mê đến mức người ta phải dừng lại nghe. Có những bạn trẻ miệt mài nghiên cứu, sáng tạo ra những phần mềm giúp lưu giữ những giọng nói, những giai điệu dân gian đang dần phai nhạt theo thời gian.

Và có những chiến dịch giải cứu nông sản, bắt đầu từ một bài đăng nhỏ xíu rồi lan rộng thành những chuyến xe chở đầy trái ngọt của lòng thương. Tụi nó không gọi đó là "gìn giữ hòa bình". Tụi nó chỉ cười, bảo rằng: "Em thích vậy". Nhưng trong cái thích ấy có quê hương.

Hòa bình - không cần chứng minh, chỉ cần cảm nhận. Vì trong bất kỳ thế hệ nào cũng có người thờ ơ và cũng có người suy tư.

Hòa bình là khi một đứa trẻ có thể đi học mà không lo lắng ngày mai có chiến tranh. Là khi những giấc mơ không bị ngăn trở bởi xung đột và hận thù.

Bọn trẻ bây giờ có thể không nói nhiều về hòa bình. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng không biết ơn. Có lẽ chỉ là chúng ta chưa đủ kiên nhẫn để lắng nghe.

Cảm ơn bạn đọc gửi bài dự thi Kể chuyện hòa bình

Nhân kỷ niệm 50 năm hòa bình, cuộc thi viết Kể chuyện hòa bình (báo Tuổi Trẻ tổ chức, Tập đoàn Cao su Việt Nam đồng hành) để bạn đọc gửi đến những câu chuyện xúc động, khó phai của từng gia đình, từng con người cũng như tâm tư về ngày thống nhất 30-4-1975, về 50 năm hòa bình.

Cuộc thi dành cho tất cả người Việt Nam trong và ngoài nước, không giới hạn độ tuổi, nghề nghiệp.

Kể chuyện hòa bình nhận bài viết tối đa 1.200 chữ bằng tiếng Việt, khuyến khích kèm theo ảnh, video minh họa gửi đến email hoabinh@tuoitre.com.vn. Chỉ nhận bài qua email, không nhận qua đường bưu điện để tránh thất lạc.

Bài dự thi chất lượng sẽ được lựa chọn đăng trên các sản phẩm của Tuổi Trẻ, được nhận nhuận bút và các bài qua vòng sơ khảo sẽ được in thành sách (sách không trả nhuận bút - không bán). Bài dự thi phải chưa từng tham gia bất kỳ cuộc thi viết nào khác và chưa từng được đăng trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội.

Tác giả gửi bài chịu trách nhiệm về bản quyền của bài viết, ảnh và video dự thi, không nhận ảnh video minh họa lấy từ trên mạng xã hội không có bản quyền. Tác giả phải ghi địa chỉ, điện thoại, email, số tài khoản, số căn cước công dân để ban tổ chức liên lạc, gửi nhuận bút hoặc giải thưởng.

Tính đến hết ngày 2-4, cuộc thi viết Kể chuyện hòa bình đã nhận được 300 bài dự thi của bạn đọc.

Lễ trao giải và ra mắt sách Kể chuyện hòa bình

Ban giám khảo gồm các nhà báo, nhà văn hóa tên tuổi cùng đại diện báo Tuổi Trẻ sẽ xét duyệt chấm giải từ các bài đã qua sơ khảo và chọn trao thưởng cho những bài dự thi chất lượng.

Lễ trao giải, ra mắt sách Kể chuyện hòa bình và đặc san báo Tuổi Trẻ 30-4 dự kiến tổ chức tại Đường sách TP.HCM vào cuối tháng 4-2025. Quyết định của ban tổ chức là quyết định cuối cùng.