Theo giấy phép và thẩm định, bùn và cát được hút lên rồi mới thực hiện tận thu. Tuy nhiên hoạt động chính trên hồ là cát hút lên bụng tàu, bùn thải lại hồ - Ảnh: TRUNG TÂN

Những ngày gần đây, người dân xã Yang Reh (Krông Bông, Đắk Lắk) bức xúc khi hoạt động khai thác, vận chuyển cát tại hồ thủy lợi Yang Reh ra quốc lộ 27 diễn ra rầm rộ, công khai dưới danh nghĩa nạo vét lòng hồ.

Tận thu cát là chính

Hồ thủy lợi Yang Reh (do Công ty TNHH MTV quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk quản lý) hiện có nhiều tàu hút cát hoạt động thường xuyên. Các tàu hút cát từ lòng hồ và phun lên các bãi cát trên bờ. Xe tải chở cát chạy qua đường dân sinh, đường tự mở ra quốc lộ 27, đưa đi tiêu thụ.

Hai bãi cát này thuộc sở hữu của Công ty TNHH MTV Thành Tài (trụ sở TP Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk) và hộ kinh doanh Ngô Văn Hùng (trú xã Yang Reh) - hai đơn vị, cá nhân được UBND tỉnh Đắk Lắk giao nạo vét lòng hồ thủy lợi Yang Reh, tận thu cát sỏi trong diện tích được giao thực hiện dự án.

Trước đó, ngày 27-3-2020 (điều chỉnh ngày 18-5-2020), UBND tỉnh Đắk Lắk có quyết định chấp thuận cho Công ty Thành Tài được nạo vét, tận thu cát trên diện tích gần 10ha hồ thủy lợi Yang Reh. Công ty này được nạo vét sâu xuống 1m, lượng cát dự kiến thu hồi, tận thu gần 100.000m³.

Đến ngày 27-1-2021, hộ kinh doanh ông Ngô Văn Hùng được UBND tỉnh Đắk Lắk cấp phép nạo vét, tận thu cát trên diện tích hơn 9ha, lượng cát thu hồi, tận thu dự kiến hơn 91.000m³.

Diện tích, vị trí nạo vét, tận thu cát giữa Công ty Thành Tài và ông Hùng không trùng lặp, ảnh hưởng đến nhau.

Giấy phép cho nạo vét, tận thu cát còn yêu cầu Công ty Thành Tài và ông Hùng được đào, hút, vận chuyển bùn thải ra khỏi lòng hồ, đảm bảo an toàn hồ đập thủy lợi, chất lượng nước, công tác vận hành trong suốt 5 năm kể từ ngày được cấp phép. Lượng cát thu hồi được trong quá trình nạo vét hai đơn vị phải được đăng ký, bán để có tiền trả chi phí nạo vét.

"Bãi thải" từ hoạt động nạo vét của hộ ông Ngô Văn Hùng sát quốc lộ 27 chủ yếu là... cát sạch để đem bán - Ảnh: TRUNG TÂN

Tuy nhiên, theo quan sát, trên hồ thủy lợi ngoài các tàu hút cát của Công ty Thành Tài và ông Hùng thì không có hoạt động nạo vét nào. Trên bờ hồ, ngoài hai đống cát chờ bán, không có bùn thải hay máy móc thực hiện việc khơi thông, nạo vét lòng hồ.

"Họ nạo vét từ năm 2017 đến nay nhưng chỉ thấy hút cát bán. Cát từ thượng nguồn đổ về lòng hồ, họ cứ thế hút lên bán. Sau khi dư luận phản ánh, tỉnh điều chỉnh giấy phép yêu cầu thực hiện việc nạo vét, cho tận thu cát, tránh thất thu tài nguyên, thuế. Tuy nhiên, cả doanh nghiệp và cá nhân này cũng chỉ mượn danh nạo vét để hút cát suốt nhiều năm nay", một người dân sống gần hồ phản ánh.

Thành quả từ hoạt động nạo vét của Công ty Thành Tài cũng là bãi cát khổng lồ thu về chờ bán - Ảnh: TRUNG TÂN

Phải đăng ký, nộp thuế mới được bán cát

Về việc này, một lãnh đạo Sở Tài nguyên và môi trường Đắk Lắk cho biết đối với lượng cát dự kiến tận thu, doanh nghiệp và cá nhân phải đăng ký khối lượng cát thu hồi từ hoạt động nạo vét.

Theo đó, đơn vị nạo vét có tận thu cát phải có kế hoạch, thời gian khai thác, đánh giá tác động môi trường, hợp đồng thuê bãi chứa, nghĩa vụ thuế…

"Các doanh nghiệp nếu chỉ nạo vét, đổ đống cát, bùn lên bãi thải theo đúng giấy phép thì không sao. Tuy nhiên muốn bán cát tận thu thì phải đăng ký tại Sở Tài nguyên và môi trường để được hướng dẫn, cấp phép trữ lượng.

Đến nay, hộ kinh doanh ông Ngô Văn Hùng chưa đăng ký nên chưa được quyền bán cát ra thị trường", một lãnh đạo phòng quản lý tài nguyên nước và khoáng sản, Sở Tài nguyên và môi trường Đắk Lắk, khẳng định.

Dù chưa thực hiện việc đăng ký theo đúng quy định, bãi cát ông Hùng đã tấp nập xe đến chở cát đi bán - Ảnh: TRUNG TÂN

Trả lời vấn đề này, ông Nguyễn Công Hạnh - phó giám đốc Công ty TNHH MTV quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk - nói việc doanh nghiệp và cá nhân núp bóng nạo vét, khai thác cát, bán lậu đã bị dư luận phản ánh từ năm 2018 - 2019.

Năm 2019, UBND huyện Krông Bông cũng có văn bản đề nghị tỉnh xem xét tính hiệu quả của việc nạo vét hồ thủy lợi Yang Reh của ông Hùng và Công ty Thành Tài.

Sau đó, tỉnh yêu cầu hai đơn vị, cá nhân dừng việc nạo vét để thực hiện quy trình, thủ tục dự án nạo vét, tận thu cát.

"Chúng tôi chỉ theo dõi việc các đơn vị thực hiện nạo vét đúng vị trí, chiều sâu. Việc các đơn vị khai thác, bán cát là trách nhiệm của địa phương, Sở Tài nguyên và môi trường", ông Hạnh nói.

Ngoài hoạt động khai thác cát thì không có hoạt động nạo vét tại hồ thủy lợi Yang Reh. Ảnh nhìn từ hướng quốc lộ 27 về hồ thủy lợi - Ảnh: TRUNG TÂN

Về việc UBND tỉnh giao trách nhiệm chủ hồ theo dõi an toàn hồ đập, đôn đốc các đơn vị, cá nhân thực hiện đúng giấy phép, đảm bảo môi trường, nghĩa vụ tài chính…, ông Hạnh nói ‘mới được lãnh đạo công ty giao theo dõi giấy phép nạo vét tại công trình này nên chưa nắm hết’.

Về việc trên hồ thủy lợi chỉ có tàu hút cát, không có hoạt động nạo vét, ông Hạnh nói ‘sẽ cho kiểm tra và báo cáo cấp có thẩm quyền nhờ xử lý".

Thông luồng hay tận thu cát?

TTO - Dù mục đích chính là khơi thông luồng sông cho các phương tiện đường thủy lưu thông, nhưng chủ các dự án nạo vét phân luồng kết hợp tận thu tại khu vực phía Nam chỉ nhắm vào việc tận thu cát…