Hình ảnh chụp từ vệ tinh cho thấy tên lửa Trung Quốc trên đảo Phú Lâm - Ảnh: Fox News

Ngày 17-2, đô đốc Harry Harris, tư lệnh Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương, Mỹ, chỉ trích Trung Quốc quân sự hóa biển Đông khi triển khai tên lửa đất đối không tới đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.

Theo Reuters, trong cuộc họp báo ở Tokyo (Nhật), đô đốc Harris mô tả hành vi này là sự quân sự hóa biển Đông theo cách mà Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từng cam kết là sẽ không thực hiện. “Đây rõ ràng là hành vi quân sự hóa” - ông Harris nhấn mạnh.

Sau hãng tin Mỹ Fox News, chính quyền Đài Loan cũng xác nhận đã phát hiện quân đội Trung Quốc triển khai tên lửa đất đối không tới đảo Phú Lâm.

Fox News mô tả đây là hai hệ thống tên lửa HQ-9 có tầm bắn khoảng 200 km, đe dọa tất cả các loại máy bay quân sự và dân sự.

Đại diện Đài Loan kêu gọi: "Các bên có liên quan cần hợp tác để duy trì hòa bình và ổn định trên biển Đông, kiềm chế không thực hiện các hành vi đơn phương có thể làm leo thang căng thẳng". 

Trong cuộc họp báo ở Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi ngang ngược tuyên bố nước này “triển khai vũ khí quốc phòng cần thiết trên lãnh thổ đất nước”.

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Voltaire Gazmin lên án việc đưa tên lửa tới đảo Phú Lâm “sẽ thổi bùng căng thẳng trên biển Đông”.

Báo New York Times dẫn lời nhà phân tích Thomas Berger của ĐH Boston nhận định với hành động này, Trung Quốc chủ trương khiêu khích Việt Nam và Philippines. Chuyên gia Mira Rapp-Hooper thuộc Trung tâm An ninh Mỹ mới cho rằng đây là động thái phản ứng của Trung Quốc đối với các cuộc tuần tra bảo vệ tự do hàng hải của Mỹ trên biển Đông.

Báo Guardian dẫn lời một số nhà quan sát bình luận nhiều khả năng Trung Quốc cũng muốn thử phản ứng của cộng đồng quốc tế để chuẩn bị cho bước quân sự hóa các đảo nhân tạo bất hợp pháp trên biển Đông, thậm chí lập vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) tại vùng biển Đông Nam Á. 

Chuyên gia Euan Graham của Viện Lowy (Úc) đánh giá việc Trung Quốc đưa tên lửa tới đảo Phú Lâm cùng thời điểm hội nghị thượng đỉnh Mỹ - ASEAN diễn ra ở California cho thấy Bắc Kinh muốn cảnh báo các nhà lãnh đạo ASEAN không nên quá thân cận với Mỹ. 

Đó cũng là chiêu thử tâm lý Ngoại trưởng Úc Julie Bishop khi bà đến Bắc Kinh gặp Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị hôm nay. Trước đó Úc từng nhiều lần phản đối Trung Quốc xây đảo nhân tạo trên biển Đông. 

Hồi tháng 10-2015, bà Bishop từng tuyên bố Úc và Mỹ sẽ đòi hỏi Trung Quốc phải thực hiện cam kết của ông Tập Cận Bình là không quân sự hóa biển Đông. Dự báo cuộc công du Trung Quốc của bà Bishop sẽ rất căng thẳng. 

Tuy nhiên động thái của Trung Quốc sẽ khiến các quan chức Mỹ, đặc biệt trong Bộ Quốc phòng, cảm thấy cần phải cứng rắn hơn với Bắc Kinh.

Chuyên gia quân sự Edward Luttwak ở Maryland khẳng định chắc chắn quân đội Mỹ sẽ tiếp tục thách thức Trung Quốc bằng cách triển khai tàu chiến tới tuần tra trên biển Đông.