Một số người dân tại Hà Nội lấy chiếu quấn quanh mình để giữ ấm cơ thể (ảnh chụp sáng 24-1) - Ảnh: Nguyễn Khánh

Ông Hải nói:

- Đợt không khí lạnh này có cường độ mạnh và tràn sâu về phía nam khiến gần như toàn bộ châu Á bị rơi vào tình trạng giá rét. Theo quy luật, tháng 1 bao giờ cũng là thời điểm lạnh nhất của Bắc bán cầu, gây ra các đợt rét mạnh như ở châu Á, Bắc Mỹ hiện nay.

* Thưa ông, đến ngày 24-1 ở nhiều nơi tại miền Bắc đã xuất hiện băng tuyết với nhiệt độ âm. Đây có phải là đợt rét kỷ lục ở miền Bắc hay chưa?

- Núi Mẫu Sơn (Lạng Sơn) đã xuất hiện nhiệt độ -4⁰C, nhiều nơi xuống dưới 0⁰C. Tuy nhiên, đến giờ nói là kỷ lục ở Việt Nam vẫn chưa đảm bảo chắc chắn. Bởi vì Mẫu Sơn có nhiệt độ thấp nhất nhưng nơi đây mới có trạm quan trắc trong mấy năm gần đây.

Còn Hà Nội năm 2008 nhiệt độ thấp nhất 6,7⁰C. 6g sáng 24-1 nhiệt độ Hà Nội (Hà Đông) 6,5⁰C, thấp hơn năm 2008. Nhưng ngày 31-1-1977 Hà Nội được ghi nhận rét tới 5,4⁰C. Xa hơn, vào tháng 1-1955 Hà Nội rét 2,7⁰C.

Về lý do băng tuyết xuất hiện nhiều nơi là đợt không khí lạnh này hội tụ đủ hai yếu tố kết hợp để hình thành tuyết, băng giá là nhiệt độ thấp cộng với mưa, độ ẩm cao.

Cụ thể là đới gió tây cao trên 5.000m kết hợp với gió đông bắc tầng thấp gây mưa ở các tỉnh phía Bắc đến ven biển miền Trung, mưa kết hợp với nhiệt độ thấp ở vùng núi cao là điều kiện để hình thành mưa tuyết, băng giá.

* Năm 2015-2016 xuất hiện El Nino được đánh giá là mạnh nhất lịch sử. Tại sao lại có đợt rét mạnh khi El Nino được nhận định gây ra mùa đông ấm hơn các năm không có El Nino?

- El Nino làm thời tiết ấm tính theo nhiệt độ trung bình. Tức là những năm xảy ra El Nino có số ngày rét đậm, rét hại ít hơn chứ không phải là không có rét đậm, rét hại. Trong những năm xảy ra El Nino thường gây những hiện tượng thời tiết cực đoan, bất thường như ít mưa nhưng có khu vực lại xuất hiện mưa cực đoan, vượt giá trị lịch sử...

Thống kê cho thấy tại Hà Nội nhiệt độ tháng 11-2015 cao hơn trung bình nhiều năm 40C, tháng 12-2015 cao hơn mức trung bình nhiều năm 2⁰C. Tháng 1-2016 khả năng nhiệt độ ở Hà Nội vẫn xấp xỉ hoặc hơn trung bình nhiều năm do đợt rét hiện nay không bù lại những ngày ấm nửa đầu tháng 1. Đợt rét này có thể xem là đợt rét cực đoan, hiếm gặp trong mùa đông có nhiều ngày ấm.

* Đợt rét diện rộng này liệu có kéo dài như những năm trước không, thưa ông?

- Đợt rét này sẽ không kéo dài như năm 2008. Năm 2008 rét đậm, rét hại kéo dài liên tục 38 ngày ở đồng bằng, trung du phía Bắc.

Từ ngày 25-1 nhiệt độ có xu hướng nhích dần và đợt rét hại này (nhiệt độ trung bình ngày dưới 13⁰C) kéo dài đến hết ngày 27-1. Những ngày sau, miền Bắc thoát khỏi rét hại, chỉ còn ở mức rét, rét đậm (nhiệt độ trung bình ngày dưới 15⁰C).

Đợt rét này được nhận định mạnh nhất mùa đông năm 2015-2016, khó lặp lại trong mùa đông này.

Nhiệt độ thấp nhất tại một số điểm
(so sánh với cùng tháng 1 và các tháng trong lịch sử)