Có con vừa vào học lớp 6 tại một trường THCS ở quận Bình Thạnh, TP.HCM, khi đến trường mua đồng phục học sinh, chị H. - một phụ huynh - nói rằng: "Khi thấy bộ đồng phục và mặc lên, con tôi đâm ra chán ngán vì... xấu quá. Tôi đành phải động viên rằng con chỉ mặc ở trường thôi mà".

Đồng phục học sinh xấu kiểu dáng, kém cả chất liệu

Chuyện này xem ra không phải cá biệt. Chị Thu Vân, có con học tại Trường THCS H. (quận 1), cho biết chị vừa mới mua hai bộ đồ thể dục và hai áo trắng in logo của trường cho con trai.

"Tôi chỉ mua áo trắng vì có in logo của trường nên không có lựa chọn khác. Quần đồng phục trường bán chất liệu giống như ni lông. Đồng phục các trường tự in bán, tôi không thích vì chất liệu không tốt, giá lại chẳng rẻ", chị Vân nói.

Một phụ huynh ở quận Gò Vấp khi được hỏi về độ thấm hút của áo đồng phục mua tại trường thì trả lời: "Hút hay không hút thì cũng phải mua. Mình đâu mua được ở bên ngoài".

Chị Trúc, ngụ tại TP Thủ Đức, có ba con học ở cả ba cấp, cho rằng rất ngán ngẩm với chất lượng các loại đồng phục của các trường. "Cái nào cũng không thấm hút mồ hôi. Đồ thể dục thì có lúc còn phai màu, chất liệu vải dày cộp mà nhanh xù xì... Mặc một năm thì nát tươm hết".

Với học sinh, người thụ hưởng trực tiếp các sản phẩm đồng phục ở một số trường, cũng ta thán. Em K.N., học sinh một trường cấp III (quận Tân Bình), nói đồng phục trường mình mặc vô cảm thấy hơi rườm rà, khó chịu, nhất là vào mùa nóng. Một học sinh THPT tại quận 5 thì nói ngày đầu tiên vào lớp 10, mặc bộ đồng phục vào em thấy như "quê mùa".

Khó hiểu khi giá cả thì chênh lệch

Nhiều phụ huynh còn thắc mắc giá đồng phục học sinh tại trường thường chênh lệch nhiều so với giá bên ngoài hoặc giá tự may. Chị Thùy Linh, có con học tại Trường THCS C.C.L. (quận Bình Thạnh), nói do chị có con gái nên buộc phải mua áo và váy riêng với 150.000 đồng/áo và 190.000 đồng/váy, đồ thể dục 190.000 đồng/bộ.

"Bạn tôi có con mới vào lớp 1 mà cả bộ trường bán 350.000 đồng, giá cao so với ngoài chợ", chị Linh nói thêm.

Tại Trường THPT T. (quận Gò Vấp), đồng phục học sinh được chia thành hai loại: đồng phục cho học sinh không bán trú và đồng phục cho học sinh bán trú. Đồng phục bán trú bao gồm áo sơ mi trắng được in logo nhà trường kèm quần tây xanh, có giá 380.000 đồng/bộ. Đồng phục này bắt buộc mua tại trường vì được in logo lên áo. Đồ thể dục tại trường có giá 160.000 đồng/bộ.

"Cùng một loại vải, chất liệu nhưng phụ huynh trong lớp đặt may, mua ngoài có khi giá giảm xuống một nửa. Công ty cung cấp cho cả trường, may nhiều sao giá lại cao hơn giá bán lẻ, thật khó hiểu", một phụ huynh tại quận Tân Bình bức xúc.

Khảo sát giá trên các kênh bán hàng online cho thấy giá đồng phục học sinh rẻ hơn nhiều so với giá bán trong các trường. Cũng là chất liệu pha ni lông, giá áo sơ mi chỉ 40.000 - 75.000 đồng/áo.

Đối với những bộ đồ cotton của các thương hiệu đồng phục có tên tuổi, giá vẫn rẻ hơn so với giá bán bình quân ở nhiều trường 30.000 - 70.000 đồng/bộ tùy loại.

Một số kênh bán hàng online bán quần thể dục cho học sinh tiểu học chỉ 25.000 - 40.000 đồng/chiếc, áo thun thể dục cũng tương tự. Trong khi đó đa số các trường tiểu học bán bộ đồng phục thể dục từ khoảng 150.000 đồng/bộ.

Giải thích về cơ chế đặt may bán đồng phục của các trường, bà Ngọc Xuân - Công ty thời trang P., quận 1, chuyên nhận may đồng phục học sinh phổ thông - cho biết: "Tùy yêu cầu của các trường về chất liệu, mẫu mã, kích thước, giá công ty dao động 80.000 - 200.000 đồng/bộ. Đối với học sinh thể trạng to hơn, giá tăng khoảng 30%. Thường các trường chỉ tiêu thấp, cắt giảm chi phí để có lời nên sẽ chọn đặt vải áo tixi (TC) nhìn giống cotton nhưng nóng hơn".

Quy định thoáng hơn được không?

Theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc mặc đồng phục của học sinh phổ thông do hiệu trưởng quyết định về kiểu dáng, màu sắc, số ngày mặc trong tuần. Theo khảo sát của phóng viên Tuổi Trẻ, phần lớn học sinh tiểu học, THCS, THPT tại TP.HCM đều mặc đồng phục hầu hết các ngày trong tuần. Trong bối cảnh chung, nhiều trường vẫn có cách làm riêng, được phụ huynh cảm thấy đồng thuận.

Tại Trường THCS Nguyễn Văn Tố, quận 10, việc mua sắm đồng phục không phải là yêu cầu bắt buộc từ trường. Tại đây, phụ huynh có thể mua hoặc không mua đồng phục học sinh từ trường mà có thể đặt may riêng theo màu sắc, kiểu dáng từ mẫu mà nhà trường đưa ra.

"Chúng tôi nói với phụ huynh về việc này, chỉ cần mua thêm phù hiệu. Trường muốn tạo điều kiện cho phụ huynh vì có nhiều người làm thợ may, họ muốn may áo cho con", ông Nguyễn Vy Tường Thụy, hiệu trưởng, chia sẻ.

Tại Trường THCS Nguyễn Du, quận 1, việc mặc đồng phục học sinh cũng "thoáng" hơn so với nhiều trường. Từ năm 2020, Trường THCS Nguyễn Du để học sinh được một ngày "tự do" mỗi tuần trong lựa chọn đồng phục đến trường và sau đó thống nhất là ngày thứ năm hằng tuần. Học sinh chỉ tuân thủ quy định chung là không được mặc váy ngắn quá đầu gối, quần ngắn, quần jean, rách, trang phục không nghiêm túc, không phù hợp lứa tuổi đi học.

Đánh giá cao vai trò của đồng phục đối với học sinh nhưng cũng cho rằng cần có sự hiện đại hóa và "thoáng" hơn trong việc để học sinh thể hiện bản thân qua trang phục, cô Bùi Minh Tâm - hiệu trưởng Trường THPT Lê Quý Đôn, TP.HCM - cũng cho hay sắp tới nhà trường dự kiến dành một ngày để "giãn" đồng phục cho học sinh (tất nhiên cũng có quy định điều kiện).

"Đồng phục thể hiện nét đẹp văn hóa nhà trường, thể hiện nề nếp học sinh. Nhưng tôi nghĩ cũng nên dành một ngày cho các em tự do mặc, nhất là đối với lứa tuổi học sinh THPT", cô Tâm nói.

Nhà trường không được tự ý thay đổi đồng phục học sinh

Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu vừa có văn bản yêu cầu các trường không được tự ý thay đổi đồng phục của học sinh. Việc này là để tránh gây phiền hà, tốn kém cho gia đình học sinh vào dịp đầu năm học mới.