Đời người không như những viên bi Pachinko

THIÊN DI

TTO - Pachinko là một trò chơi giống pinball rất phổ biến ở Nhật. Dù không được liệt kê như hình thức cờ bạc, pachinko lại có nhiều điểm giống như vậy: may rủi, gây nghiện, dính líu đến tiền bạc và đứng trên sự mấp mô của lằn ranh phẩm vị con người.

Ảnh: Phan Book

Thế nhưng Pachinko của Min Jin Lee không kể về cỗ máy pachinko mà chúng ta biết. Câu chuyện trong cuốn sách là cuộc đời của Sunja - một cô gái Hàn sinh vào đầu thế kỷ 20 trong nghèo khổ.

Những biến động thời cuộc của dân tộc Triều Tiên không buông tha cho Sunja và xuyên suốt mạch tiểu thuyết, hình ảnh Sunja là dòng chảy chính trong tất cả những xoáy cuộn đó.

Nếu liên tưởng một chút, số phận của Sunja và trò chơi pachinko khá tương đồng. Pachinko là một trò chơi hoàn toàn nhờ vào sự may rủi. Sunja cũng vậy, cô dường như có rất nhiều lựa chọn nhưng cuối cùng, chính những điều cô không được chọn lại giúp cô sống sót.

Và giữa một cuộc sống không thể tệ hơn nữa, Sunja lại là hiện thân của sức mạnh và tình yêu, là chỉ dấu của nhân phẩm bị ẩn giấu dưới lớp áo mục nát ngả màu vì cáu bẩn, là ý chí mưu cầu hạnh phúc bên trong một thân hình cục mịch, một nhan sắc đã bị cuộc mưu sinh tàn phá không thương tiếc. Khác với cô chị dâu Kyunghee, Sunja dấn thân và chiến đấu với số phận.

Cả cuốn tiểu thuyết, người ta như bị ám ảnh bởi việc sinh con trai và mỗi người đàn ông dường như là một vị vua trong không gian của anh ta, mặc cho đó là một căn phòng sang trọng hay một xó xỉnh chỉ rộng vài chiếu tatami.

Nhưng nếu chỉ xem hình ảnh Sunja như một ẩn dụ cho một viễn tượng về hình ảnh người phụ nữ tự giải thoát mình trong một xã hội nam quyền thì vẫn chưa đủ; bởi có lẽ Pachinko không mong muốn tìm lại một vị trí cho người phụ nữ, cũng không hẳn chỉ tái định danh những người Triều Tiên bị chia cắt phải sống tha hương, mà là cho chúng ta một cơ hội để nhìn lại thân phận của mình trước những chi phối của cuộc đời.

Và Min Jin Lee đã chọn Sunja thay vì một người đàn ông nào đó cũng có lẽ vì phụ nữ là một bản mẫu thích hợp để va chạm với những nghiệt ngã và bày ra những tổn thương.

Pachinko ví von cuộc đời của mỗi con người cũng giống như viên bi sắt đầy may rủi sẽ rơi từ trên cao xuống, nhưng bằng sự xuất hiện của người phụ nữ Sunja, tác giả thổi vào trò chơi may rủi ấy một niềm hi vọng.

Bằng tình yêu và lòng nhân, Sunja có quyền chiến đấu, vượt qua những rào cản của nghịch cảnh và dù chịu thua số phận ở chung cuộc như mọi cuộc đời khác, Sunja vẫn mang một niềm tin về hạnh phúc. Cô dạy chúng ta về tự do.

Tác giả xuất sắc của dòng văn học di dân

Pachinko là một trong mười cuốn sách hay nhất năm 2017 theo bình chọn của The New York Times. Ấn bản tại VN do Nguyễn Bích Lan dịch. Tác phẩm đã đưa Min Jin Lee vào hàng tác giả đương đại xuất sắc, tiêu biểu trong dòng văn học di dân.

Để viết cuốn sách này, cô đã sống ở Tokyo 4 năm và phỏng vấn rất nhiều gia đình người nhập cư đến từ Hàn Quốc.

Một số tác giả ăn khách hiện nay thừa nhận nữ nhà văn người Mỹ gốc Hàn này chính là cây bút họ đặc biệt yêu thích khi hiện lên đằng sau những nhân vật lưu vong của cô là vẻ đẹp của con người nhân bản.