“Trong khi các doanh nghiệp trong nước chủ yếu phục vụ thị trường nội địa thì các doanh nghiệp FDI lại tận dụng tốt hơn thị trường xuất khẩu. Hiện khối doanh nghiệp FDI chiếm đến 66% tổng xuất khẩu của VN và so với năm ngoái, giá trị xuất khẩu đã tăng lên 21,7%” - đại diện AmCham nói.

Điều lo ngại của đại diện AmCham hoàn toàn có cơ sở khi thống kê của cơ quan quản lý cho thấy trong tám tháng đầu năm, các doanh nghiệp trong nước chỉ xuất khẩu được 28,7 tỉ USD, tăng 3,1% so với cùng kỳ năm 2012 và chiếm gần 34% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Nếu so với mức tăng của khối doanh nghiệp FDI, rõ ràng doanh nghiệp trong nước đang hụt hơi.

Không thể phủ nhận sự đóng góp của khối doanh nghiệp FDI trong việc giảm nhập siêu của VN thời gian qua, nhưng câu chuyện doanh nghiệp lấn lướt mỗi ngày rất đáng quan tâm. Cụ thể, trong xuất khẩu tám tháng đầu năm, khối doanh nghiệp này chiếm tới 60% giá trị hàng dệt may, 77% hàng giày dép. Phần lớn xuất khẩu của doanh nghiệp FDI tập trung vào nhóm hàng có tỉ lệ gia công lớn như điện thoại, điện tử, dệt may... Đây cũng là những ngành phải nhập khẩu nguyên liệu rất nhiều, tỉ lệ nội địa hóa thấp. Nhập khẩu của khu vực đầu tư tám tháng đầu năm tăng 25,1% so với cùng kỳ 2012, đạt 48,292 tỉ USD, chiếm 56,55% tổng kim ngạch nhập khẩu.

Rõ ràng sau bao nhiêu năm mở cửa, dành nhiều ưu đãi cho các dự án FDI nhằm tận dụng vốn, công nghệ từ nước ngoài, đến nay VN vẫn đang dựa vào những ngành thâm hụt lao động, giá trị hưởng lợi thật sự không nhiều. Đứng về khía cạnh của nhà đầu tư nước ngoài, ông Herb nói: “Tôi nghĩ VN cần có chính sách để doanh nghiệp trong nước phát triển tốt. Khi họ hoạt động ổn định thì việc phát triển các chuỗi cung ứng của doanh nghiệp nước ngoài mới ổn định”.

Theo ông Herb Cochran, một trong những nguyên nhân doanh nghiệp VN bị hụt hơi sau khi gia nhập WTO là thiếu sự kết nối giữa Chính phủ - doanh nghiệp nhà nước cùng doanh nghiệp vừa và nhỏ nhằm gia tăng tính cạnh tranh và thích nghi trong môi trường WTO. Các doanh nghiệp trong nước đang ngày càng để lộ ra nhiều điểm yếu trong vấn đề hội nhập, khả năng chủ động tìm kiếm thị trường và đón đầu xu hướng khá thụ động.