Phóng to

Nhà trăm cột với bảng công nhận di tích lịch sử văn hóa - Ảnh: N.H.

Nhà trăm cột được xây dựng vào khoảng năm 1901 do một nhóm thợ miền Trung thi công trong thời gian ba năm. Sở dĩ có tên gọi như trên là do nhà có hơn 100 cột gỗ, toàn bằng gỗ quý như cẩm lai, gõ đỏ, mun.

Hồ sơ di tích quốc gia ghi rõ: “Đây là kiểu nhà xuyên trính, một kiểu thức thời Nguyễn đã trở thành điển hình cho kiến trúc dân dụng nhà ở của tầng lớp thượng lưu ở Nam bộ vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Nghệ thuật điêu khắc được áp dụng trong kiến trúc với những tác phẩm chạm gỗ ở nhà trăm cột mang đậm phong cách Huế có pha lẫn các yếu tố phương Nam thật sự là những tác phẩm vô giá thể hiện qua các bao lam, khung trang trí “ô hộc”... Nhà trăm cột là một di sản quý đậm tính dân tộc của kiến trúc lẫn điêu khắc”.

Đi khiếu nại, bị chỉ lòng vòng

Bà Trần Thị Ngỏ cho biết khu đất di tích quốc gia Nhà trăm cột có hình chữ nhật, nằm biệt lập với các khu đất khác và được hàng me bao bọc xung quanh. Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của bà Ngỏ được cấp năm 1999 ghi rõ thửa đất thổ có nhà trăm cột là 822m², còn đất xung quanh là 4.044m², tổng cộng 4.866m². Tuy nhiên đầu năm 2010, một hộ dân giáp ranh ở phía tây khu di tích đã đốn me, đào ao nuôi tôm lấn vào đất di tích, nên diện tích bị mất rất nhiều.

Bà Ngỏ đã lên huyện Cần Đước khiếu nại, huyện có công văn hướng dẫn liên hệ Phòng tài nguyên - môi trường. Gặp trưởng Phòng tài nguyên - môi trường thì được trả lời do di tích và hộ dân giáp ranh không có cột mốc ranh nên không đo đạc được.

Vụ việc được khiếu nại lên tỉnh. Sau khi đi kiểm tra thực tế cùng với chính quyền địa phương, Sở Văn hóa - thể thao và du lịch Long An đã kết luận: “Qua khảo sát thực tế, đoàn nhận thấy việc đào ao làm cho đường ranh giới trên không thẳng và diện tích lõm vào là 2m chiều ngang và 10m chiều dài ở cạnh phía tây của khu đất di tích Nhà trăm cột”.

Sở đã đề nghị UBND xã Long Hựu Đông đo và xác định việc đào đất như nêu trên có xâm phạm vào khu vực khoanh vùng bảo vệ di tích Nhà trăm cột hay không và giải quyết thỏa đáng nhằm bảo vệ di tích này.

Ngày 29-1, xã Long Hựu Đông tổ chức buổi hòa giải tranh chấp ranh đất giữa bà Trần Thị Ngỏ và bà Nguyễn Thị Sấm (hộ giáp ranh), nhưng hai bên không đạt được thỏa thuận. Hội đồng hòa giải xã Long Hựu Đông kết luận khu di tích lịch sử quốc gia Nhà trăm cột đã được công nhận nhưng quyền sử dụng đất đã cấp cho cá nhân bà Trần Thị Ngỏ, cho nên vụ việc phải đưa ra tòa án giải quyết.

Bà Ngỏ tiếp tục khiếu nại lên UBND huyện Cần Đước, UBND huyện hướng dẫn bà liên hệ văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất huyện để đăng ký đo đạc theo quy định. Bà đã làm thủ tục đăng ký đo đạc nhưng đến nay hơn bốn tháng vẫn chưa nhận được trả lời từ các cơ quan chức năng cấp huyện.

822m² đất bị “biến mất”

Trước đó, khi được phong di tích, khu nhà này đã bị “biến mất” 822m² đất. Theo giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã nêu trên thì diện tích cả nhà trăm cột và đất bao quanh là 4.866m².

Tuy nhiên trong biên bản quy định khu vực khoanh vùng bảo vệ di tích kiến trúc nghệ thuật Nhà trăm cột do Sở Văn hóa - thể thao và du lịch lập năm 1997 thì diện tích chỉ có... 4.044m²! Chỉ đến tháng 9-2010, khi kiểm tra lại giấy tờ để đi khiếu nại việc di tích bị xâm lấn thì bà Ngỏ mới phát hiện điều này.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Huỳnh Văn Quang Hùng, trưởng Phòng tài nguyên - môi trường huyện Cần Đước, thừa nhận khi đo đạc lại thì thấy phần đất khuôn viên của khu bảo vệ di tích ít hơn diện tích đất đã đo đạc và ghi trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Di tích cấp quốc gia là công trình được bảo vệ nghiêm ngặt. Thế nhưng khi nhà trăm cột bị lấn đất, không ai nhiệt tình đứng ra giải quyết vì cho rằng chủ nhân di tích là cá nhân. Ông Hùng cho rằng: “Hai bên đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nên huyện xác định giải quyết vụ việc này thuộc thẩm quyền của TAND huyện Cần Đước”, và để bảo vệ di tích quốc gia này, cá nhân bà Ngỏ sẽ phải tự viết đơn kiện, thu thập chứng cứ, hồ sơ để kiện ra tòa. Như vậy, tiếng thơm có di tích cấp quốc gia Nhà trăm cột thì tỉnh hưởng, còn việc bảo vệ di tích thì cá nhân bà Ngỏ phải cáng đáng một mình!