Tọa đàm có sự tham gia của Thượng tá Hoàng Văn Hiều, Phó trưởng phòng Hướng dẫn, quản lý người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy và quản lý sau cai (Cục C04) và Trung tá Nguyễn Văn Cương, Trưởng công an xã Yên Trung (Nghệ An) - một địa bàn đang triển khai mô hình xã không ma túy.

Công an chủ động đấu tranh, kiểm soát tội phạm ma túy

Mở đầu tọa đàm, Thượng tá Hoàng Văn Hiều cho biết ông có hơn 20 năm công tác trong lực lượng chuyên trách đấu tranh với tội phạm ma túy. Theo ông, tình hình tội phạm ma túy tại Việt Nam vẫn diễn biến rất phức tạp, tính chất ngày càng tinh vi, liên quan đến các đường dây xuyên quốc gia.

Phần lớn các đối tượng cầm đầu đường dây ma túy tại khu vực Đông Nam Á, đặc biệt Tam giác vàng, điều hành hoạt động từ nước ngoài, móc nối với đối tượng trong nước để vận chuyển ma túy qua Việt Nam rồi đưa sang nước thứ ba tiêu thụ. Một phần nhỏ trong số đó được tuồn vào nội địa.

Sự phát triển của công nghệ khiến các đối tượng lợi dụng triệt để mạng xã hội, giao dịch ẩn danh, ứng dụng công nghệ cao để đối phó với cơ quan chức năng.

Tuy nhiên, với chủ trương tăng cường hiện đại hóa lực lượng, đầu tư trang thiết bị, đào tạo cán bộ và ứng dụng công nghệ, Thượng tá Hiều khẳng định lực lượng công an hoàn toàn chủ động trong đấu tranh, trấn áp và kiểm soát tội phạm ma túy.

Thượng tá Hiều đánh giá so với trước đây, ma túy hiện nay có sự thay đổi lớn về hình thức. Nếu thuốc phiện, heroin dễ nhận diện thì ma túy tổng hợp lại được tẩm ướp trong đồ uống, thực phẩm, khó phát hiện hơn.

Địa điểm sử dụng ma túy cũng thay đổi, từ công khai sang kín đáo, các đối tượng tổ chức sử dụng ma túy tại bar, karaoke, khách sạn, homestay hoặc ngay trong nhà dân.

Để xử lý triệt để, Bộ Công an triển khai Kế hoạch 483, yêu cầu rà soát toàn bộ người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy, người sau cai. Đồng thời kiểm tra, giám sát các cơ sở kinh doanh dịch vụ nhạy cảm. 

Lực lượng công an yêu cầu chủ cơ sở ký cam kết không để xảy ra tình trạng tổ chức sử dụng ma túy. Ngoài ra, tăng cường tiếp nhận tố giác tội phạm từ người dân.

Theo Thượng tá Hiều, về mặt chính trị, Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị 36 về tăng cường phòng, chống ma túy trong tình hình mới. Sau 5 năm triển khai, các cơ quan chức năng đã tổng kết và ban hành Kết luận 132 nhằm tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị.

Cùng thời điểm, Bộ Công an đã tham mưu Quốc hội phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030, trong đó đặt mục tiêu rất cụ thể là năm 2025 phấn đấu 20% xã, phường đạt tiêu chí "không ma túy". Đến 2030, 50% xã, phường trên cả nước trở thành địa bàn không ma túy.

Cũng theo ông Hiều, từ 1-3-2025, Bộ Công an tiếp nhận chức năng quản lý nhà nước về cai nghiện và quản lý sau cai từ Bộ Lao động - Thương binh và xã hội cũ. Nhờ đó, toàn bộ chuỗi giảm cung, giảm cầu, quản lý sau cai đã được thống nhất trong một đầu mối, giúp việc tổ chức triển khai hiệu quả và đồng bộ hơn.

Đồng thời, Luật Phòng chống ma túy sửa đổi đã được trình kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa 15, bổ sung nhiều quy định mới phù hợp hơn với mô hình chính quyền địa phương hai cấp và yêu cầu mới của công tác quản lý. 

Một điểm nhấn quan trọng là biện pháp giám sát điện tử 24/24 đối với người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy và người sau cai, nhằm kiểm soát chặt chẽ, giảm nguy cơ tái phạm.

Thượng tá Hiều nhấn mạnh, Việt Nam hiện có bốn lực lượng chuyên trách phòng, chống ma túy gồm Công an, Hải quan, Bộ đội biên phòng, Cảnh sát biển. Mỗi lực lượng có chức năng riêng nhưng phối hợp rất nhịp nhàng, thông qua giao ban định kỳ, sơ kết, đánh giá và mở chuyên án chung.

"Nhờ sự phối hợp chặt chẽ, nhiều chuyên án xuyên quốc gia đã được triệt phá, thu giữ ma túy lên đến hàng tấn, chặn đứng ma túy ngay từ khu vực biên giới, nơi được xem là điểm nóng", Thượng tá Hiều nói.

Công an đóng vai trò nòng cốt, người dân đồng lòng thực hiện

Chia sẻ về triển khai thực tế ở cơ sở, Trung tá Nguyễn Văn Cương thông tin về quá trình triển khai mô hình "xã không ma túy" tại Yên Trung (Nghệ An).

Trung tá Cương cho biết ngay sau khi Bộ Công an có văn bản chỉ đạo và tỉnh Nghệ An ban hành chủ trương về xây dựng xã không ma túy, công an xã đã tham mưu Đảng ủy ban hành nghị quyết và UBND xã xây dựng kế hoạch triển khai. Đồng thời, xã tổ chức hội nghị quán triệt để tất cả ban, ngành, đoàn thể cùng nắm bắt và thực hiện thống nhất.

Theo Trung tá Cương, trọng tâm của kế hoạch là bảo đảm sự đồng bộ trong cả hệ thống chính trị, huy động mọi lực lượng tham gia với tinh thần bền bỉ, quyết liệt. 

Xã cũng phân công rõ trách nhiệm cho từng cán bộ trong Ban Thường vụ Đảng ủy và lãnh đạo ủy ban, giao nhiệm vụ trực tiếp chỉ đạo, giám sát quá trình triển khai. Đồng thời gắn trách nhiệm cụ thể với từng cán bộ, đảng viên.

Trong các đợt ra quân, lực lượng công an xã xuống từng thôn, xóm tổ chức các diễn đàn lắng nghe ý kiến nhân dân, tuyên truyền về tác hại của ma túy và vận động người dân tham gia giám sát, phát hiện vi phạm. "Người dân phải là kênh thông tin quan trọng nhất", Trung tá Cương nhấn mạnh.

Xã Yên Trung có đặc thù khi 64% dân số là đồng bào theo đạo Thiên Chúa. Nhờ sự vào cuộc đồng bộ, các giáo xứ, giáo họ trên địa bàn đã tích cực tham gia mô hình "giáo xứ không ma túy", tạo sự đồng thuận và ủng hộ lớn trong cộng đồng.

Trung tá Cương cho rằng yếu tố quyết định thành công là sự đồng lòng của người dân, bởi chỉ khi mỗi người dân tham gia tố giác, giám sát thì địa bàn mới thực sự sạch ma túy. "Khó khăn lớn nhất chính là giữ được sự đoàn kết, thống nhất và tinh thần trách nhiệm của người dân", ông nói.

Trong quá trình thực hiện, lực lượng công an đóng vai trò nòng cốt, quản lý, rà soát, giám sát các đối tượng liên quan ma túy, đặc biệt là người sau cai hoặc từng chấp hành án. Công an xã cũng thường xuyên tiếp cận, vận động, hỗ trợ họ tìm việc làm để không tái nghiện, tái phạm.

Trung tá Cương cho hay lực lượng công an luôn trăn trở làm sao để người dân không im lặng trước tội phạm ma túy, bởi sự im lặng có thể khiến con em "đi vào con đường tăm tối". Vì vậy, xã đã công khai đường dây nóng tại tất cả thôn, xóm, khuyến khích người dân chủ động cung cấp thông tin, phối hợp cùng lực lượng chức năng giữ vững địa bàn không ma túy.

Thông tin thêm về mô hình xã, phường, đặc khu không ma túy, qua theo dõi tình hình toàn quốc, Thượng tá Hiều cho biết mỗi địa phương đều có cách làm sáng tạo. Nhiều nơi thành lập các nhóm cộng đồng, câu lạc bộ hỗ trợ lẫn nhau, lan tỏa tinh thần đồng hành cùng người sau cai.

Thượng tá Hiều cho hay điều đáng mừng là chỉ sau thời gian ngắn triển khai, 17 tỉnh đã tự nguyện đăng ký xây dựng địa bàn không ma túy đến năm 2030. Mục tiêu đã vượt xa kỳ vọng ban đầu vốn chỉ chọn thí điểm tại TP.HCM và Hải Phòng.

Đến thời điểm hiện tại, trên toàn quốc đã có trên 700 xã, phường, đặc khu không ma túy, tương đương hơn 20% mục tiêu Chính phủ đặt ra cho năm 2025.

Thượng tá Hiều khẳng định mục tiêu xây dựng xã, phường không ma túy là khả thi, bởi đây là giải pháp căn cơ, bền vững. Khi cả hệ thống chính trị vào cuộc, lực lượng công an làm nòng cốt, người dân đồng lòng tham gia, cộng đồng cùng chung tay hỗ trợ người sau cai, Việt Nam sẽ từng bước xây dựng được một xã hội an toàn, lành mạnh, không ma túy.

"Mở lối" tái hòa nhập cho người sau cai

Tại tọa đàm, Thượng tá Hiều nhấn mạnh xây dựng địa bàn không ma túy không chỉ là "quét sạch" tội phạm mà còn phải tạo môi trường sống lành mạnh và cơ hội tái hòa nhập cho người sau cai, đây là "giải pháp căn cơ, bền vững"

Theo đó việc hỗ trợ tạo việc làm cho những người liên quan đến ma túy là rất quan trọng. Khi có công việc ổn định, họ sẽ từ bỏ ý định tái phạm, không còn tâm lý sa vào con đường cũ.

Theo Thượng tá Hoàng Văn Hiều, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, Cục C04 đã tham mưu Bộ Công an và đang trình Bộ Tư pháp phê duyệt một chính sách rất nhân văn - chính sách tín dụng cho người sau cai nghiện.

Khi chính sách được ban hành, người sau cai sẽ có cơ hội tiếp cận nguồn vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội. Cùng với sự hỗ trợ của công an cơ sở, họ có thể tìm được việc làm phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội của từng địa bàn.

Trong lực lượng công an, công an cơ sở ở những địa bàn phát triển công nghiệp đã phối hợp các trung tâm, trường dạy nghề và doanh nghiệp đào tạo, tiếp nhận người sau cai vào làm việc phù hợp. 

Với các địa phương mạnh về nuôi trồng thủy hải sản, công an xã hỗ trợ thành lập các câu lạc bộ chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm giúp người nghiện cũ tự tạo việc làm, ổn định cuộc sống, hạn chế tái phạm.

Tiếp cận giới trẻ bằng nền tảng số, ngôn ngữ gen Z

Tuyên truyền phòng, chống ma túy được coi là "vũ khí mềm" nhưng vô cùng quan trọng. Việc này được đẩy mạnh với nhiều hình thức mới. 

Nếu trước đây tuyên truyền chủ yếu qua pano, áp phích, thì nay lực lượng công an tăng cường truyền thông trên các nền tảng mạng xã hội, xây dựng podcast, tổ chức tọa đàm, cùng nhiều cuộc thi phòng, chống ma túy trong trường học nhằm tiếp cận giới trẻ hiệu quả hơn.

Theo Thượng tá Hiều, để công tác tuyên truyền hiệu quả, lực lượng công an phải hiểu tâm lý giới trẻ, nói bằng ngôn ngữ của họ, dùng ngôn ngữ gen Z và tiếp cận bằng các nền tảng họ đang sử dụng như Facebook, TikTok, Zalo… để gần gũi, giới trẻ dễ tiếp cận.

Thời gian qua, lực lượng Cục C04 đã thực hiện các hình thức tuyên truyền như các cuộc thi "Trường học không ma túy", "Tuổi trẻ chung tay đẩy lùi ma túy". Đồng thời sử dụng podcast, video ngắn trên mạng xã hội.

Hiện nay, Cục C04 cũng sử dụng một fanpage ở trên Facebook để đăng tải thông tin tuyên truyền, công an các địa phương cũng đều có các fanpage, đường dây nóng.

Riêng Cục C04, từ 10-10-2025 đã công bố đường dây nóng với số điện thoại 0769 040404, rất dễ nhớ. Qua đó, nhiều tin báo đã được người dân gửi về, nhiều vụ việc được xử lý ngay trong đêm nhờ phản ánh kịp thời.

"Có trường hợp tin báo được tiếp nhận lúc nửa đêm, chỉ một giờ sau công an địa phương đã tổ chức bắt giữ nhóm tổ chức sử dụng ma túy tại homestay, khách sạn", Thượng tá Hiều cho hay.

Triệt phá đường dây ma túy từ Tam giác vàng về Việt Nam, bắt 13 người, thu giữ gần 800kg ma túy

Đến nay, ban chuyên án đã khởi tố 13 bị can liên quan đến tổ chức tội phạm ma túy xuyên quốc gia này, thu giữ gần 800kg ma túy tổng hợp.