Huyền thoại về Nhạc gia tán thủ

Trong lịch sử Trung Quốc, Nhạc Phi (1103-1142) luôn được nhắc đến như một biểu tượng trung liệt, cũng như một nhà quân sự đại tài. 

Nhưng không chỉ vậy, các giai thoại về võ học dân gian của Trung Quốc còn gắn liền Nhạc Phi với hệ thống võ thuật chiến đấu ngày nay - bộ môn tán thủ. 

Theo nhiều thư tịch cổ của tỉnh Hồ Bắc (thời Nam Tống là Ngạc Châu, nơi Nhạc Phi từng đóng quân thời gian dài), Nhạc Phi xuất thân trong thời loạn, sớm học võ nghệ để nhập ngũ. 

Không chỉ vậy, khi trở thành tướng quân, ông còn hệ thống một số loại võ thuật giàu tính thực chiến thời đó, tạo thành một bộ "Nhạc gia quyền", hay thường gọi là "Nhạc gia tán thủ", áp dụng huấn luyện cho binh sĩ.

Hệ thống tán thủ này gồm các đòn đánh tay, chân và vật, chuyên về cận chiến, được đánh giá rất cao trên sa trường.

"Tán” có nghĩa là rời rạc, không thành một hệ thống quyền pháp xuyên suốt. "Tán thủ" được hiểu là loại võ thuật dùng tay không, không theo bài quyền cố định.

Hệ thống "tán thủ" này đối lập với các loại võ thuật, kungfu truyền thống Trung Hoa như Thiếu Lâm, Võ Đang, Nga Mi... Không mang tính triết lý, không cần hệ thống bài bản, nhưng lại giàu tính thực chiến, linh hoạt.

Nhiều tài liệu dân gian và võ thuật thời Minh - Thanh đều nhắc đến “Nhạc gia quyền” như một trong “Ngũ quyền Bắc phái”.

Các võ phái tại vùng Hồ Bắc, Giang Tây, An Huy ngày nay vẫn lưu truyền những bài quyền được coi là đời sau của Nhạc gia tán thủ.

Tạp chí Martial Arts of China (2004) cũng từng ghi nhận rằng một số bài quyền lưu hành trong dân gian được gắn với tên Nhạc Phi và có cấu trúc đòn thế mang tính thực chiến, thiên về tấn công nhanh, trực diện, ít hoa mỹ.

Trong tiểu thuyết Anh hùng xạ điêu, Kim Dung từng nhắc đến Nhạc gia tán thủ thông qua lời nhận xét của nhân vật Âu Dương Phong, rằng "Nhạc gia tán thủ do Nhạc Phi truyền lại là một tuyệt kỹ trong võ học".

Nhạc Phi đặt nền móng về tư tưởng, tinh thần

Điều đáng nói, khi Trung Quốc bước vào thời kỳ hiện đại, cùng với nhu cầu cải tổ võ thuật để đưa vào thi đấu đối kháng, các nhà nghiên cứu võ thuật đã dựa nhiều trên tinh thần thực chiến của Nhạc gia tán thủ.

Bộ môn tán thủ (Sanda, còn gọi là Tán đả) ra đời từ giữa thế kỷ 20 như một hình thức đối kháng thể thao, với luật định rõ ràng, găng tay bảo hộ và hệ thống chấm điểm.

Các kỹ thuật đấm, đá, vật, quăng ngã đều được chuẩn hóa. Nhiều võ sư Trung Quốc cho rằng trong cội nguồn triết lý của tán thủ, có bóng dáng Nhạc Phi.

Võ sư Trần Hữu Long (nguyên HLV đội tuyển tán thủ Quảng Đông) từng nhận định: “Tán thủ hiện đại là sự tổng hòa tinh hoa võ học Trung Hoa, trong đó Nhạc gia quyền - tán thủ được xem như một nhánh cổ điển quan trọng, mang tính thực chiến, gần với đối kháng quân sự".

Điểm tương đồng dễ nhận thấy giữa Nhạc gia tán thủ và tán thủ ngày nay chính là sự nhấn mạnh vào tính linh hoạt, không gò bó theo bài quyền cố định.

Nếu các môn quyền pháp truyền thống thiên về biểu diễn và tuần tự, thì tán thủ lại tập trung vào đòn thực chiến, vừa phòng ngự vừa phản công.

Những yếu tố như đánh ngã, quăng quật - vốn được Nhạc Phi ứng dụng để binh sĩ hạ gục nhanh đối thủ trên chiến trường - đã được giữ lại, rồi chuẩn hóa thành các kỹ thuật trong thi đấu tán thủ.

Sự kế thừa này khiến nhiều học giả võ thuật nhận định Nhạc Phi chính là “tổ sư tinh thần” của tán thủ.

Dĩ nhiên, tán thủ hiện đại còn chịu ảnh hưởng từ nhiều dòng võ khác như Hồng quyền, Thiếu Lâm, Thái Cực, nhưng Nhạc gia quyền với đặc tính sát chiến, gọn gàng, đã đóng vai trò nền móng về tư tưởng.

Những giai thoại, tư liệu về Nhạc gia tán thủ không hoàn toàn chính xác, đến nay vẫn còn nhiều mơ hồ. Nhưng điều quan trọng là khi gắn liền bộ quyền pháp do Nhạc Phi, một nhà quân sự đại tài sáng tạo nên, vị thế của tán thủ cũng được nâng cao.

"Chống núi dễ, chống quân Nhạc gia khó" là câu nói lưu truyền trong dân gian cho thấy uy tín cầm quân vượt trội của Nhạc Phi thời đó. Ông cùng với Hàn Thế Trung được đánh giá là 2 danh tướng xuất sắc nhất thời Nam Tống.

Cũng như việc dùng binh, kỹ năng chiến đấu trên võ đài đề cao độ nhanh, mạnh, linh hoạt, chuẩn xác và hiệu quả. 

Và ngày nay, khi tán thủ đã bước ra thế giới, trở thành một trong những môn võ đối kháng phổ biến nhất, được nhiều võ sĩ Tây phương theo học, người dân đại lục không thể không tự hào về Nhạc Phi - biểu tượng văn hóa Trung Hoa. 

Bóng chuyền, môn thể thao thu hút cả 3 giới

Bên cạnh những trận cầu kịch tính, những pha ghi điểm đẹp mắt, bóng chuyền còn lôi cuốn người xem bởi một yếu tố muôn thuở - vẻ quyến rũ của hình thể.