Thập niên 80 của thế kỷ trước nhà tôi nghèo lắm. Trong mớ ký ức của tuổi thơ, với mấy chị em "con nhà nghèo" như chúng tôi, Tết là vui nhất và đẹp nhất.

Chỉ có mong Tết đến thật nhanh thì mấy chị em tôi mới có thêm miếng thịt heo muối mắm, có bánh Tết để ăn. Đặc biệt, mong đến Tết là để có thêm một bộ quần áo mới, đôi dép nhựa tổ ong má mua ngoài chợ đến tối mịt mới mang về nhà.

Hồi đó má tôi làm đủ thứ nghề cốt là để kiếm tiền nuôi bầy con đông là mấy chị em. Tháng Chạp, gần đến Tết là má nhọc nhằn nhiều hơn. Hơn 3 giờ sáng má đã lọ mọ thức dậy quảy gánh ra chợ đến tối mịt mới về. Má cố gắng kiếm thêm chút tiền lời để mua thêm ký thịt cho mấy chị em tôi có cái ăn trong ba ngày Tết.

Tết hồi đó ở quê tôi người ta cũng bán hoa để khách mua về nhà chưng Tết. Nhà nghèo khó, cái ăn cái mặc còn chưa đủ thì nghĩ gì tới chuyện mua hoa.

Có lẽ vì thế mà tôi nhớ cứ những ngày đầu tháng Chạp má lại qua nhà hàng xóm để xin mấy cây hoa con mang về nhà trồng ở mé sân nhà, để gần đến Tết mái nhà tranh vách được làm từ bùn và rơm rạ khô được đẹp hơn, cho có không khí của ngày xuân.

Hàng bông vạn thọ, bông móng tay, hoa mào gà nhờ bàn tay má chăm sóc những ngày gần đến Tết nở rộ với đủ sắc màu. Mỗi sáng mai thức dậy mấy chị em tôi thường ra đứng trước hiên nhà để ngắm dạt hoa má trồng mà mong Tết, cảm giác "mùi Tết" đang đến thạt gần.

Những ngày cuối năm, gần đến Tết cái lạnh càng như tê tái hơn. Tôi thích ngồi trong gian bếp sau nhà với má vừa để xem má nấu ăn vừa để sưởi ấm cơ thể bên bếp lửa than rực hồng.

Thường thì sau khi đưa ông Táo về trời là má bắt đầu lọ mọ làm mấy món bánh Tết như bánh nổ, bánh thuẫn, bánh mè và cả mấy món ăn truyền thống của người dân xứ Quảng quê tôi như củ kiệu, thịt heo ngâm mắm.

Má làm đến tận khuya. Có khi ngoài kia "nhà nhà người người" rộn ràng đốt pháo đón giao thừa má vẫn cứ loay hoay trong gian bếp nhỏ để kho chút thịt, làm thêm chút bánh để sáng mùng một cúng ông bà, tổ tiên.

Có lẽ, đối với mấy chị em tôi, ngoài niềm vui mong Tết là để được má cho ăn ngon hơn một chút thì vui nhất vẫn là được má mua cho bộ đồ mới, một đôi dép nhựa mới. Thường thì chỉ đến gần sát ngày Tết má mới có đủ tiền dành dụm để mua đồ mới dép mới mang về nhà cho mấy chị em tôi.

Má lấy đồ Tết ra rồi bảo mấy chị em tôi mặc thử. Thú thật, cầm đôi dép, bộ đồ mới trên tay mấy chị em tôi cứ mân mê, cứ đưa lên mũi ngửi mùi vải mới mà không dám mặc vì sợ làm… bẩn đồ Tết.

Đồ Tết của má vẫn là những bộ quần áo bà ba cũ, chiếc áo dài màu xanh lá, quần trắng mà má may và để dành trong tủ áo từ bao nhiêu năm. Tết má mới lấy ra mặc, có lẽ vì vậy mà những bộ đồ cũ má mặc vẫn y như mới may. Mấy chị em tôi biết má làm vậy là tiết kiệm, để dành tiền lo cho mấy chị em tôi.

Trong mớ ký ức của tuổi thơ, hình ảnh của má tần tảo sớm khuya, lọ mọ, ngồi trong gian bếp củi rực hồng in hằn trên tấm vách đất trong những ngày giáp Tết lạnh giá hay trong đêm giao thừa có lẽ là hình ảnh đẹp nhất và thiêng liêng nhất.

Thời gian thấm thoát thoi đưa. Má tôi giờ cũng đã gần 80 tuổi, cái tuổi mà người ta thường hay ví "mẹ già như chuối chín cây, gió lay mẹ rụng...".

Ơn trời má vẫn minh mẫn, mạnh khỏe. Cái thời nghèo khó đã… lùi xa. Cuộc sống gia đình đã khấm khá hơn xưa. Mái nhà tranh vách đất một thời nghèo khó đã thay bằng ngôi nhà tường vững chãi và đẹp hơn.

Tháng Chạp, Tết đến xuân về, mấy chục năm qua má vẫn có thói quen lọ mọ ngồi trong gian bếp để làm mấy món ăn truyền thống, mấy món bánh ngày Tết.

Ngày Tết con cháu quây quần, má thường hay kể cho con cháu nghe về những cái Tết thời "bao cấp, thời còn nghèo khó dưới mái nhà tranh vách đất" rồi khuyên dạy con cháu cần giữ gìn truyền thống và sự hiếu đạo.

Má bảo: "Tết là để gia đình sum họp, đoàn viên, là để tưởng nhớ ông bà tổ tiên chứ không phải là để tiêu xài lãng phí…". Cả đời má tôi là vậy, luôn chắt chiu, luôn hy sinh dù cuộc sống bây giờ đã đủ đầy.

Tôi rất thích câu nói "Má là quê hương" hay "Có má là có Tết, có mùa xuân". Với riêng tôi, má còn là "niềm tin", là "hy vọng" và là khát khao "đổi đời".

Hình ảnh mái nhà tranh vách đất, hình ảnh những khóm bông vạn thọ má trồng trước sân nhà, hình ảnh má với chiếc áo dài màu xanh lá mà má mặc qua mấy mùa Tết nhứt trong những năm tháng còn nghèo khó luôn là ký ức đẹp đẽ nhất tuổi thơ tôi.

Cảm ơn má! Cảm ơn mấy chục mùa xuân, mấy chục cái Tết mà cả một đời thanh xuân má đã chắt chiu, hy sinh cho ba và mấy chị em tôi trong năm tháng còn nghèo khó hay cho đến tận bây giờ mỗi khi Tết đến xuân về.

Mời bạn đọc tham gia cuộc thi viết Mái ấm ngày xuân

Như một món ăn tinh thần mỗi dịp Tết đến xuân về, báo Tuổi Trẻ cùng đối tác đồng hành là Công ty Xi măng INSEE tiếp tục mời bạn đọc tham gia cuộc thi viết Mái ấm ngày xuân để chia sẻ giới thiệu về ngôi nhà - mái ấm của bạn, về những đặc điểm ngôi nhà cùng những kỷ niệm mà bạn nhớ mãi không quên.

Ngôi nhà nơi ông bà, cha mẹ và bạn sinh ra, lớn lên; ngôi nhà do chính bạn tận tay xây dựng; ngôi nhà nơi bạn đón cái Tết đầu tiên cùng gia đình nhỏ... đều có thể gửi về cuộc thi để giới thiệu đến bạn đọc cả nước.

Bài viết Mái ấm ngày xuân phải chưa từng tham gia bất kỳ cuộc thi viết nào, chưa từng được đăng trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội. Tác giả chịu trách nhiệm về bản quyền, ban tổ chức có quyền biên tập, bài khi lựa chọn đăng trên các ấn phẩm Tuổi Trẻ sẽ được nhận nhuận bút.

Cuộc thi diễn ra từ ngày 1-12-2025 đến 15-1-2026, mời gọi tất cả người Việt Nam không giới hạn độ tuổi, nghề nghiệp đều được tham gia.

Bài viết Mái ấm ngày xuân bằng tiếng Việt tối đa 1.000 chữ, khuyến khích kèm theo ảnh, video minh họa (không nhận ảnh video minh họa lấy từ mạng xã hội không có bản quyền). Chỉ nhận bài qua email, không nhận qua đường bưu điện để tránh thất lạc.

Bài viết dự thi gửi đến địa chỉ email maiamngayxuan@tuoitre.com.vn.

Tác giả phải ghi địa chỉ, điện thoại, email, số tài khoản, số căn cước công dân để ban tổ chức liên lạc, gửi nhuận bút hoặc giải thưởng.

Cán bộ nhân viên báo Tuổi Trẻ và người nhà có thể tham gia cuộc thi viết Mái ấm ngày xuân nhưng không được xét giải. Quyết định của ban tổ chức là quyết định cuối cùng.

Lễ trao giải Mái ấm ngày xuân và ra mắt giai phẩm Tuổi Trẻ Xuân

Ban giám khảo gồm các nhà báo, nhà văn hóa tên tuổi cùng đại diện báo Tuổi Trẻ sẽ xét duyệt chấm giải từ các bài đã qua sơ khảo và chọn trao thưởng.

Lễ trao giải, ra mắt giai phẩm Tuổi Trẻ Xuân dự kiến tổ chức tại Đường sách Nguyễn Văn Bình, TP.HCM vào cuối tháng 1-2026.

Giải thưởng:

1 giải nhất: 10 triệu đồng + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân;

1 giải nhì: 7 triệu đồng + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân;

1 giải ba: 5 triệu đồng + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân;

5 giải khuyến khích: 2 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân.

10 giải bạn đọc bình chọn: 1 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, báo Tuổi Trẻ Xuân.

Số điểm bình chọn được tính dựa trên tương tác với bài viết, trong đó 1 sao = 15 điểm, 1 tim = 3 điểm, 1 like = 2 điểm.

Mời bạn tham gia cuộc thi viết Mái ấm ngày xuân

Mời bạn đọc tham gia cuộc thi viết Mái ấm ngày xuân để chia sẻ giới thiệu về ngôi nhà - mái ấm của bạn, về những đặc điểm ngôi nhà cùng những kỷ niệm mà bạn nhớ mãi không quên.