Sáng 1-12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và Khoáng sản và dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.

Ngoài phân tích bảo vệ môi trường, cần đầu tư ngân sách tìm giải pháp khai thác

Đại biểu Nguyễn Văn Thân (Hưng Yên) cho rằng để thực hiện các mục tiêu về kinh tế trong giai đoạn 2025-2030, tầm nhìn 2045, quan trọng nhất là chuyển đổi số và phát triển công nghệ, tăng năng suất lao động, thứ hai là khoáng sản.

Ông Thân nhìn nhận diện tích vùng biển của nước ta gấp ba lần diện tích đất liền. Dưới lòng đất của vùng biển rất nhiều khoáng sản, kể cả những khoáng sản quý hiếm mà các nhà địa chất, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cơ bản nắm được. 

Tuy nhiên, hiện nay đầu tư ngân sách cho việc khảo sát rất ít, kể cả trên đất liền. Do vậy ông kiến nghị tập trung đầu tư ngân sách để khảo sát nhằm tận dụng được nguồn khoáng sản.

Về cát biển, ông Thân nêu rõ rất nhiều nhà khoa học, doanh nghiệp và Chính phủ quan tâm bởi hiện nguồn cát đang rất thiếu trong khi khai thác ở sông sẽ ảnh hưởng nhiều đến môi trường.

"Chúng ta đã đưa vấn đề này ra nhưng tôi chưa thấy một báo cáo cụ thể về khoa học là có dùng cát biển cho làm đường và làm gì hay không. Nếu trả lời được câu này thì tôi nghĩ nguyên liệu cát sẽ không thiếu", ông Thân nói.

Về khoáng sản trên đất liền, ông Thân nhận định dự trữ rất nhiều nhưng nhiều dự án tồn tại 5-10 năm chỉ vì cơ chế không giải tỏa. 

Dự thảo luật lần này có nhiều đột phá, tuy nhiên theo ông Thân: "Phải hành động. Chỉ có thể khai thác khoáng sản nhanh, gọn, đảm bảo môi trường, chúng ta mới đạt được nhu cầu kinh tế của đất nước".

Phân tích sâu hơn về mỏ sắt Thạch Khê (Hà Tĩnh), ông Thân cho rằng nhấn mạnh vai trò quan trọng của môi trường là cần thiết, tuy nhiên không nên chỉ suy nghĩ "quá sâu" về môi trường dẫn đến chậm trễ trong phát triển kinh tế.

"Hiện nay hàng tỉ đô la nằm trong đấy (mỏ sắt Thạch Khê - NV) mà khai thác thì bỏ lại, đây là ví dụ, còn rất nhiều mỏ khác. Bây giờ khoa học công nghệ đã rất phát triển, giải quyết vấn đề môi trường hiện nay thế giới đã khắc phục, các nhà khoa học cũng đã chứng minh được. 

Thế tại sao chúng ta lại để những tiềm năng thiên nhiên như thế nằm trong lòng đất chỉ vì lo lắng việc ảnh hưởng đến môi trường", ông Thân đề nghị phải có cách giải quyết để khai thác mỏ, thu nguồn tiền phục vụ phát triển.

Xác định rõ tiêu chí cho phép khai thác khoáng sản trong tình huống khẩn cấp

Ở vấn đề khác, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP.HCM) góp ý về quy định miễn thủ tục khi khai thác khoáng sản nhóm III và IV trong trường hợp khẩn cấp.

Theo ông Hùng, dự luật quy định cho phép khai thác khoáng sản nhóm III và IV trong tình huống khẩn cấp mà không phải thực hiện thủ tục cấp phép. 

Ông thống nhất nguyên tắc tạo cơ chế phản ứng nhanh, tuy nhiên để hạn chế nguy cơ lạm dụng cơ chế khẩn cấp trong thực tế, ông Hùng đề nghị cân nhắc làm rõ tiêu chí xác định tình trạng khẩn cấp, kèm theo cơ chế hậu kiểm bắt buộc về sản lượng, thời điểm, khu vực và mục đích khai thác, nhằm bảo đảm tài nguyên không bị thất thoát và bảo đảm công khai, minh bạch.

Liên quan đến quy định phân cấp thẩm quyền khoanh định khu vực cấm hoạt động khoáng sản, đại biểu đoàn TP.HCM cho hay dự thảo giao Chủ tịch UBND cấp tỉnh phê duyệt và điều chỉnh khu vực cấm hoạt động khoáng sản. 

Ông đồng tình với quan điểm phân cấp nhưng đề nghị bổ sung nguyên tắc bắt buộc tham vấn Bộ Nông nghiệp và Môi trường trước khi quyết định, để tránh tình trạng khoanh định mỗi nơi một khác, gây đứt gãy quy hoạch tài nguyên, ảnh hưởng chiến lược phát triển công nghiệp vật liệu và năng lượng của quốc gia.

Về thời hạn ưu tiên cấp phép khai thác sau thăm dò, theo ông Hùng, dự thảo quy định thời hạn ưu tiên 36 tháng đối với nhóm I, nhóm II và 18 tháng đối với nhóm III. 

Đại biểu cho rằng thời hạn 18 tháng đối với khoáng sản nhóm III là ngắn so với thực tiễn các mỏ có địa chất phức tạp phục vụ dự án trọng điểm quốc gia. 

"Đề nghị cân nhắc nâng thời hạn ưu tiên lên 24 tháng để giảm nhu cầu gia hạn nhiều lần, hạn chế thủ tục phát sinh và bảo đảm sự ổn định trong chuỗi cung ứng vật liệu cho các công trình trọng điểm", ông Hùng nói.

Hàng vạn người dân vùng mỏ sắt Thạch Khê khó khăn, thiếu nước sạch

TTO - Đời sống người dân 6 xã vùng mỏ sắt Thạch Khê đang gặp rất nhiều khó khăn do thiếu nước sạch, các công trình phục vụ di dân, tái định cư còn dang dở, người dân không được cấp đất ở, không được tách thửa để xây dựng nhà ở.