Chiều 22-10, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).

Với chủ trương lựa chọn thống nhất một bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất trên cả nước, đại biểu Trần Văn Sáu (Đồng Tháp) bày tỏ đồng tình ủng hộ khi thực tế có rất nhiều phàn nàn về sách giáo khoa. Đặc biệt là những tiêu cực gần đây liên quan tới sách giáo khoa diễn ra rất nhiều, yêu cầu phải thực hiện sớm hơn. 

Nhà nước nên có vai trò chủ đạo làm bộ sách giáo khoa

"Có nghịch lý món nào thực hiện xã hội hóa thì giá đều giảm, nhưng riêng sách giáo khoa khi xã hội hóa giá lại càng tăng. Vì vậy khi thực hiện chọn bộ sách giáo khoa thống nhất cả nước, cần quy định rõ khâu nào xã hội hóa, khâu nào nhà nước làm" - đại biểu đặt câu hỏi. 

Theo đó, đại biểu Sáu cho rằng nhà nước nên thực hiện vai trò chủ đạo trong việc xây dựng và áp dụng thống nhất một bộ sách giáo khoa trên cả nước. 

Vì thực tế kinh phí đầu tư cho việc biên soạn, in ấn và cung cấp bộ sách thống nhất là không đáng bao nhiêu. Việc này để các bộ sách giáo khoa cho các chương trình học phổ thông đảm bảo cung cấp thông tin kiến thức thông thường, phổ thông, phổ biến nhất. 

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Lâm Đồng) cho rằng cần thống nhất cung cấp một bộ sách giáo khoa là đúng ý Đảng và hợp lòng dân. 

Việc này thực hiện theo nghị quyết của Bộ Chính trị, kiến nghị của cử tri đã nhiều lần nêu ý kiến liên quan đến việc duy trì một bộ sách áp dụng cho cả nước.

"Tuy nhiên có vấn đề liên quan xã hội hóa, cần phải xác định xã hội hóa ở khâu nào, vấn đề soạn thảo, in ấn hay phát hành. 

Thực hiện nghị quyết 88 vừa qua liên quan tới ngành giáo dục có nhiều sự cố phát hành sách, in ấn, nên cần cân nhắc xã hội hóa và in ấn chung, để xã hội hóa khâu nào cho hợp lý" - đại biểu Thông đề nghị.

Còn theo đại biểu Dương Khắc Mai (Lâm Đồng), cần nghiên cứu có giải pháp căn cơ với việc sử dụng sách giáo khoa, để tránh tình trạng một thế hệ học sinh nói rằng bị thử nghiệm nhưng sau đó lại bỏ. Cùng đó, nghiên cứu một bộ sách để lớp người này, lớp người khác sử dụng lại, không lãng phí nguồn lực đất nước và tạo gánh nặng cho người dân.

Sách giáo khoa cần có tính kế thừa

Đồng tình, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cũng cho rằng tình trạng một chương trình nhưng nhiều bộ sách, tỉnh này chọn bộ sách A, tỉnh kia chọn bộ sách B, khiến cho các em học sinh gặp khó khăn trong tiếp cận kiến thức, đặc biệt là các cháu chuyển trường, chuyển tỉnh phải đổi sách.

Vì vậy đại biểu Hòa thống nhất việc sử dụng duy nhất một bộ sách do Bộ Giáo dục và Đào tạo lựa chọn là cần thiết, phù hợp. Song để tránh tình trạng tiêu cực, xây dựng một bộ sách thống nhất toàn quốc, cần có hội đồng, chuyên gia đầu ngành đánh giá kỹ lưỡng. Các chương trình biên soạn cần có kế thừa, phát huy cho phù hợp từ các bộ sách cũ.

“Nếu phủ sạch bộ sách đang thực hiện cũng tội cho anh em đã làm. Vì vậy nên có kế thừa, phát huy các bộ sách cho hiệu quả" - đại biểu Hòa đề nghị và cũng đồng tình việc quản lý đối với sách tham khảo khi đây là những loại sách đắt tiền.

Bởi thực tế theo đại biểu Hòa, Bộ Giáo dục và Đào tạo hiện nay không quy định rõ trong trường có được giới thiệu sách tham khảo hay không? Trong khi đây là bộ sách đắt tiền, là gánh nặng và chỉ sử dụng được từng năm. Vì vậy ngành giáo dục cần có quy định rạch ròi với nội dung này, để mỗi năm học sinh đến trường sẽ không phải mang gánh nặng từ sách tham khảo. 

Về vấn đề này, ông Sáu cũng chỉ ra tình trạng hiện nay sử dụng tài liệu tham khảo đang tạo gánh nặng lớn, được ví như "bán bia kèm mồi". 

Thậm chí việc sử dụng sách tham khảo đã phát sinh ra những tiêu cực, ăn chia chênh lệch do đây là loại sách đắt tiền. Vì vậy đại biểu cũng đề nghị cần quản lý sách tham khảo chặt chẽ hơn, không để tình trạng tiêu cực như vừa qua.

Làm một bộ sách giáo khoa thống nhất cả nước: Cân nhắc 3 phương án

Tới thời điểm này, Bộ GD-ĐT chưa thông tin về hướng xử lý của bộ để có một bộ sách giáo khoa thống nhất trên cả nước thực hiện từ năm học 2026 - 2027. Nhưng nhiều chuyên gia giáo dục đã chia sẻ suy nghĩ về các hướng xử lý khác nhau.