Đó là điều trái khoáy đang diễn ra: xuất hiện nhiều trường hợp người lao động làm việc tại các doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất bình thường chủ động nghỉ việc để hưởng TCTN, trong khi có rất đông người lao động mất việc thật sự nhưng lại không đủ điều kiện hưởng TCTN, vì những doanh nghiệp họ làm việc chậm đóng hoặc không đóng BHXH cho người lao động. Chuyện này đang khiến cơ quan BHXH TP.HCM đau đầu trong việc bảo đảm quyền lợi TCTN cho họ.

Theo thanh tra Sở Lao động - thương binh và xã hội TP.HCM, trong năm 2011 đơn vị này đã ban hành 136 quyết định xử phạt hành chính về BHXH, xử lý 700 doanh nghiệp nợ BHXH với số tiền trên 121 tỉ đồng. Nhiều doanh nghiệp bị kiện ra tòa vì vi phạm trong việc đóng BHXH nhưng vẫn không ăn thua, bởi dù thắng kiện nhưng việc thi hành án vẫn rất khó khăn do doanh nghiệp không còn tài sản hoặc đã đem thế chấp vay vốn ngân hàng.

“Chây ỳ” là từ mà cơ quan quản lý lao động nói về những doanh nghiệp này. Nhưng cũng cần nhìn nhận một thực tế hiện nay là nhiều doanh nghiệp đang chật vật với khó khăn trong sản xuất kinh doanh, vật lộn để tồn tại. “Doanh nghiệp khó khăn khiến công nhân mất việc thì đó là lúc người lao động cần được hưởng TCTN thật sự để co kéo, sống tạm qua ngày tìm công ăn việc làm mới. Nhưng thường các doanh nghiệp này lại nợ BHXH khiến người lao động không thể đủ điều kiện làm thủ tục để hưởng. Còn những trường hợp chủ động nghỉ việc, có quyết định nghỉ việc và chốt sổ BHXH thì được giải quyết rất nhanh chóng với quy trình hiện nay” - ông Đỗ Quang Khánh băn khoăn.

Doanh nghiệp khó khăn hoặc chây ỳ không đóng BHXH cho người lao động thì giải quyết thế nào để đảm bảo quyền lợi người lao động? Điều này phải được chấn chỉnh, các cơ quan chức năng làm nghiêm khắc, mạnh tay, đúng luật và không khoan nhượng để TCTN vận hành theo đúng tinh thần nhân văn của nó. Đồng thời cũng cần có quy định rõ ràng về tình trạng thất nghiệp chủ động (người lao động đơn phương nghỉ việc) và bị động (người lao động mất việc do doanh nghiệp cắt giảm lao động, phá sản) thì giải quyết hưởng TCTN cụ thể thế nào, để TCTN đến tay đúng đối tượng được hưởng như tên gọi và ý nghĩa của chính sách này, đảm bảo công bằng xã hội.