Cuộc đối đầu giữa hai đảng Cộng hòa và Dân chủ tại Quốc hội Mỹ năm nay còn là phép thử cho nhiệm kỳ 2.0 của Tổng thống Donald Trump - người đã và đang bị chỉ trích vì nhiều động thái cứng rắn, vượt thẩm quyền.

Các nghị sĩ chỉ còn hơn một ngày để thông qua ngân sách trước khi tài khóa mới bắt đầu ngày 1-10. Truyền thông Mỹ cho biết ông Trump có thể gặp lãnh đạo hai đảng vào cuối ngày 29-9, giờ địa phương.

Ông Trump có trên cơ?

Tuy nhiên khả năng đạt thỏa thuận vẫn xa vời do chia rẽ sâu sắc. Ông Trump và phe Cộng hòa muốn thông qua dự luật tài trợ ngắn hạn để duy trì hoạt động chính phủ, trong khi phe Dân chủ yêu cầu gia hạn trợ cấp Obamacare và khôi phục cắt giảm với chương trình hỗ trợ bảo hiểm y tế Medicaid.

"Có vẻ chúng ta sẽ chứng kiến chính phủ đóng cửa", chuyên gia David Schultz nhận định trên đài Fox News.

Nếu không đạt thỏa thuận trước nửa đêm mai, Chính phủ Mỹ sẽ phải đóng cửa một phần. Khi ngân sách chưa được thông qua, nhiều cơ quan liên bang buộc dừng các chức năng không thiết yếu. Điều này đồng nghĩa nhân viên không cần thiết bị cho nghỉ tạm thời, việc nộp đơn an sinh xã hội cũng có thể gián đoạn.

Đây không phải lần đầu Chính phủ Mỹ đóng cửa. Cuộc đối đầu vào năm 2018, trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, đã dẫn đến việc đóng cửa chính phủ kéo dài 34 ngày. 

Khi đó, khoảng 800.000 trong số 2,1 triệu nhân viên của chính phủ liên bang đã phải nghỉ việc không lương.

Điểm khác biệt năm nay là ông Trump có thể tận dụng việc đóng cửa để sa thải hàng loạt nhân viên liên bang, vốn đã bị cắt giảm mạnh từ đầu năm.

Theo tờ Politico, Văn phòng Ngân sách Nhà Trắng đã yêu cầu các cơ quan chuẩn bị kế hoạch tinh giản, đặc biệt nhắm vào những nhân viên ở các chương trình không bắt buộc theo luật.

Thông thường, đóng cửa chính phủ là rủi ro chính trị lớn, gây thiệt hại hàng tỉ USD và làm dư luận phẫn nộ. Nhưng ông Trump dường như không bận tâm, vẫn chơi golf cả cuối tuần thay vì gặp lãnh đạo Dân chủ. Trước câu hỏi về sa thải nhân sự hàng loạt, ông quy trách nhiệm cho phe Dân chủ: "Họ chẳng bao giờ thay đổi cả".

Dân chủ đánh cược

Tuần trước, lãnh đạo phe Dân chủ tại Hạ viện Hakeem Jeffries khẳng định đảng sẽ "không bị đe dọa" trước khả năng chính quyền Trump sa thải hàng loạt nếu chính phủ đóng cửa.

Tuy vậy, phe Dân chủ vẫn bày tỏ hy vọng đạt thỏa thuận. "Nếu Tổng thống chỉ càu nhàu, la hét, nhắc lại mọi bất bình thì chúng ta chẳng đi đến đâu. Tôi mong đó sẽ là một cuộc đàm phán nghiêm túc", lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer nói trên đài NBC.

Giới quan sát nhận định, với quyền lực áp đảo của ông Trump tại Washington và sự ủng hộ từ Đảng Cộng hòa, câu hỏi đặt ra là liệu Đảng Dân chủ có giành được gì hay sẽ rơi vào thế bất lợi hơn.

"Đảng Dân chủ đang đối diện một cuộc chiến bất cân xứng… (Nhưng) cử tri của họ muốn thấy một ranh giới rõ ràng. Những nhà hoạt động tự do kêu gọi phản công, mong sự hồi sinh sau thất bại của cựu Phó tổng thống Kamala Harris trước ông Trump tháng 11 năm ngoái", đài CNN bình luận.

Theo CNN, điều này có thể mang lại lợi thế cho Dân chủ ở bầu cử giữa kỳ. Nếu không đấu tranh, họ sẽ trông yếu đuối trong mắt cử tri và dễ trở thành mục tiêu gây sức ép của ông Trump.

Mỹ thông qua dự luật 1.200 tỉ USD ngăn chính phủ đóng cửa

Ngày 23-3, Quốc hội Mỹ thông qua dự luật chi tiêu trị giá 1.200 tỉ USD, cho phép Chính phủ Mỹ duy trì hoạt động tới hết năm tài khóa thay vì đóng cửa một phần.