Góp ý cho Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) tại phiên thảo luận tổ của Quốc hội sáng 17-11, đại biểu đoàn Cà Mau Lê Mạnh Hùng - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) - cho rằng cần xác định dự trữ quốc gia là một giải pháp trong chiến lược phát triển quốc gia.

Làm rõ tính chu kỳ trong dự trữ quốc gia

Vì vậy dự trữ chiến lược cần tích hợp với chiến lược phát triển và đánh giá các khả năng xảy ra. Phạm vi của dự trữ quốc gia cũng không nên chỉ giới hạn trong phạm vi lãnh thổ quốc gia, mà có thể mở rộng ra cả khu vực và thế giới. Dự trữ quốc gia không chỉ dựa trên lợi thế so sánh từng quốc gia, mà phải vừa đảm bảo nguồn cung trong khủng hoảng.

Cùng đó dự trữ chiến lược, dự trữ quốc gia cần được tích hợp trong dự trữ thương mại. Cần đánh giá tính chu kỳ với từng loại, liên quan tới hiệu quả và chất lượng nhằm giảm giá hàng tồn kho, luân chuyển hàng hóa và quản lý vận hành hiệu quả. Trong đó cần quy định rõ dự trữ phần cứng bắt buộc là bao nhiêu, kết hợp với doanh nghiệp, nhà sản xuất là bao nhiêu.

Đối với dự trữ hàng hóa và nguyên liệu, dự trữ tại mỏ hay dự trữ tại kho cũng phải tính toán thời gian, năng lực làm chủ công nghệ. Ông Hùng ví dụ trước đây ta không có nhà máy lọc dầu, chưa làm chủ công nghệ lọc dầu, dầu thô chỉ là năng lượng sơ cấp, nhưng giờ chúng ta đã có nhà máy lọc dầu, thì đặt ra vấn đề sẽ phải dự trữ dầu mỏ hay dự trữ xăng dầu tại nhà máy?

Cùng với đó cần làm rõ tính chu kỳ trong dự trữ quốc gia, bảo đảm các sản phẩm chiến lược. Bởi trong hoạt động của doanh nghiệp, với một chu kỳ sản xuất hàng tồn kho được dự trữ là 45 ngày. 

Tuy nhiên dự trữ quốc gia phải được tính toán dựa trên các khả năng xảy ra, khẩu vị rủi ro được chấp nhận là bao nhiêu.

Đơn cử, tại nước Nhật Bản dự trữ xăng dầu là ba tháng, nhưng ở nước ta sẽ chấp nhận rủi ro là bao nhiêu khi thực hiện dự trữ. 

Điều này cần được quy định cụ thể, rõ ràng, đặc biệt khi tích hợp mô hình dự trữ với doanh nghiệp, thay vì chỉ quy định chung chung là "khuyến khích, tạo điều kiện".

"Petrovietnam có thể tham gia dự trữ chiến lược thông qua một phần dự trữ hàng tồn kho đầu vào, đầu ra của nhà máy. Nhưng cụ thể chính sách là bao nhiêu, không thể chỉ là khuyến khích, vì khuyến khích mà thu không đủ chi thì doanh nghiệp không làm, mà chính sách phải đảm bảo hiệu quả các chủ thể tham gia liên quan" - ông Hùng nói.

Cần quy định việc tự nguyện đóng góp bằng tiền cho dự trữ quốc gia

Trong khi đó đại biểu đoàn Bắc Ninh Đào Hồng Lan - Bộ trưởng Bộ Y tế - đề nghị làm rõ quy định dự trữ quốc gia luân phiên theo kỳ là 5 năm, 10 năm hay trong bao nhiêu năm. 

Bởi việc dự trữ thời gian bao nhiêu đều phụ thuộc vào đặc tính từng loại hàng hóa, nên nếu không quy định rõ thời gian, việc luân phiên đổi hàng, luân chuyển hàng hóa dự trữ cho phù hợp sẽ rất khó.

Cùng đó, đối với việc bảo quản hàng dự trữ quốc gia đưa ra quy định, yêu cầu về định mức kinh tế kỹ thuật. Tuy nhiên với ngành y tế hiện có những quy định riêng về bảo quản, quy định về tiêu chuẩn, tiêu chí kỹ thuật của nhà sản xuất và được áp dụng theo tiêu chuẩn quốc tế, trong khi không có quy định về định mức kinh tế kỹ thuật sẽ gây khó trong thực hiện.

Còn đại biểu Dương Ngọc Hải (TP.HCM) thì băn khoăn quy định nguồn lực dự trữ quốc gia gồm hai nguồn: nguồn ngân sách nhà nước và các nguồn lực hợp pháp khác ngoài ngân sách, song lại chỉ quy định nguồn đóng góp tự nguyện bằng hàng hóa, mà không quy định nguồn đóng góp tự nguyện bằng tiền.

Trong khi đó dự luật lại quy định về việc mua hàng hóa để dự trữ quốc gia, tức là dùng tiền mua hàng hóa để dự trữ quốc gia. Do đó ông Hải đề nghị bổ sung quy định tự nguyện đóng góp bằng tiền và hàng hóa, mở rộng phạm vi đóng góp của các tổ chức và cá nhân.

Từ đó đại biểu đề nghị bổ sung: "Ngoài việc tự nguyện đóng góp bằng hàng hóa, bổ sung tự nguyện đóng góp bằng tiền. Thêm một điều luật nữa quy định sử dụng tiền do tổ chức, cá nhân tự nguyện đóng góp để mua hàng hóa dự trữ quốc gia".

Đối với việc bảo quản hàng dự trữ quốc gia, nếu hao hụt định mức kinh tế kỹ thuật theo quy định của pháp luật do nguyên nhân chủ quan, đơn vị, cá nhân bảo quản phải bồi thường đối với số lượng hao hụt định mức đó. Song ông cho rằng bên cạnh việc bồi thường cần xem xét trách nhiệm khi để thất thoát nguồn lực dự trữ.

Bất cập quy chuẩn xăng dầu dự trữ quốc gia: Bộ Tài chính có đẩy trách nhiệm cho Bộ Công Thương?

Sau hai lần xây dựng dự thảo quy chuẩn về xăng dầu dự trữ quốc gia nhưng vẫn chưa được ban hành, Bộ Công Thương đã kiến nghị Chính phủ giao trách nhiệm chính cho Bộ Tài chính thực hiện.