Huy động vay trong năm 2023 dự kiến 644.515 tỉ đồng, trong bối cảnh năm 2022 nhiều dự án đầu tư công chậm tiến độ - Ảnh: N.TRẦN

Chính phủ vừa có báo cáo gửi Quốc hội về tình hình nợ công năm 2022 và dự kiến năm 2023, theo đó tổng khối lượng huy động vốn của Chính phủ cả năm 2022 đạt khoảng 619.492 tỉ đồng, chủ yếu từ nguồn vay trong nước, lên tới 92%, thông qua phát hành trái phiếu Chính phủ.

Tổng trả nợ của Chính phủ ước khoảng 324.583 tỉ đồng, trong đó trả nợ trực tiếp khoảng 294.300 tỉ đồng, đạt 98% dự toán.

Đánh giá về tình hình nợ công năm 2022, Chính phủ cho hay các chỉ tiêu an toàn nợ công tiếp tục được kiểm soát chặt chẽ trong giới hạn được Quốc hội phê chuẩn, đảm bảo an ninh tài chính quốc gia và góp phần củng cố tính bền vững của chính sách tài khóa, tạo dư địa dự phòng để có thể chủ động ứng phó với rủi ro vĩ mô.

Cơ cấu nợ Chính phủ từ nợ trong nước tăng mạnh, chiếm 70%, chủ yếu là trái phiếu có kỳ hạn phát hành dài (trung bình khoảng 13,78 năm tính đến 14-9); nợ nước ngoài vẫn là vay ODA, vay ưu đãi dài hạn, góp phần giảm thiểu rủi ro tỉ giá, đảm bảo an ninh tài chính quốc gia. 

Nợ được Chính phủ bảo lãnh tiếp tục xu hướng giảm mạnh, từ mức 8,8% GDP năm 2015 xuống còn khoảng 3,2% GDP năm 2022.

Tuy vậy, chỉ ra những tồn tại hạn chế, Chính phủ cho hay giải ngân vốn đầu tư công chưa đạt yêu cầu, tiến độ đề ra, nhất là đối với vốn ODA, dự kiến đến cuối năm 2022 đạt 65% kế hoạch. Đến tháng 9-2022 đã có một số đơn vị đề xuất trả kế hoạch vốn năm 2022, trong đó 6 bộ, ngành đề xuất trả 1.669 tỉ đồng; 9 địa phương đề nghị trả 9.970 tỉ đồng.

Áp lực tăng vay, điều kiện thị trường vốn quốc tế và trong nước không thuận dẫn đến mặt bằng lãi suất tăng, phản ứng chính sách của các nước cũng gây sức ép giảm giá của đồng Việt Nam, làm ảnh hưởng nghĩa vụ trả nợ, đặc biệt với nợ bằng USD và rủi ro cho việc thực hiện các chỉ tiêu an toàn nợ công, nợ nước ngoài quốc gia.

Trong bối cảnh Việt Nam cũng đối mặt với không ít rủi ro, thách thức, Chính phủ dự kiến huy động 644.515 tỉ đồng vốn vay năm 2023. Bao gồm vay bù đắp bội chi ngân sách trung ương 430.500 tỉ đồng; vay để trả nợ gốc 190.515 tỉ đồng; vay về cho vay lại 23.500 tỉ đồng, từ các nguồn phát hành trái phiếu Chính phủ, vay ODA, vốn ưu đãi nước ngoài...

Dự kiến nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ khoảng 293.405 tỉ đồng, trong đó trả nợ gốc khoảng 190.515 tỉ đồng và trả nợ lãi khoảng 102.890 tỉ đồng.

Dự kiến đến cuối năm 2023, chỉ tiêu trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với thu ngân sách đảm bảo trong mức trần 25% Quốc hội phê duyệt. Chính phủ không bảo lãnh mới cho các chương trình, dự án mới, song dự kiến dư nợ bảo lãnh cho doanh nghiệp vay trong nước khoảng 10.073 tỉ đồng, bảo lãnh vay nước ngoài khoảng 116.564 tỉ đồng.

Về giải pháp quản lý nợ công, Chính phủ nhấn mạnh sẽ hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về nợ công, ngân sách để quản lý, kiểm soát chặt chẽ nghĩa vụ nợ dự phòng. Tiếp tục rà soát quy định pháp luật về nợ công, ngân sách và đầu tư công nhằm tiếp tục cải thiện thể chế quản lý nợ công, tiệm cận thông lệ quốc tế.

Sử dụng linh hoạt các cơ chế, chính sách, công cụ phù hợp, huy động thêm nguồn lực cho Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Tháo gỡ vướng mắc nhằm thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, áp dụng chính sách tài khóa linh hoạt. 

Nghiên cứu điều chỉnh cơ chế, chính sách nhằm bố trí một phần tăng thu ngân sách để trả nợ gốc, qua đó giảm gánh nặng nợ, giảm áp lực trả nợ trực tiếp của Chính phủ trong trung và dài hạn.

Tỉ lệ nợ công giảm mạnh

TTO - Tỉ lệ nợ công so với quy mô GDP của Việt Nam giảm mạnh trong 5 năm qua, từ ngưỡng 61,4% GDP năm 2017 giảm xuống còn 43,1% GDP vào năm 2021.