Phóng to

Giá trị gia đình Á Đông được các nước văn minh đánh giá cao và khao khát. Trong ảnh: anh Nguyễn Đức Huy chụp ảnh lưu niệm cho con gái và bà trên đường hoa Nguyễn Huệ năm 2012 - Ảnh: T.T.D.

Thiêng liêng hai tiếng "gia đình"

Dù bạn là ai, đang giữ cương vị nào, dù đang sống trong hào quang hay lặng lẽ, im lìm kiểu “nobody, no name” thì hai từ “gia đình” có một ý nghĩa rất thiêng liêng.

Gia đình thiêng liêng vì nó chứa đựng mọi riêng tư trong đời bạn. Nó là nơi chất chứa yêu thương và đón nhận bạn vô điều kiện, những vui buồn, sướng khổ, mọi biến cố cá nhân... Nó là nơi chốn bình yên, an toàn, ấm áp cho bạn trở về sau bao gió bụi cuộc đời, xoa dịu những mệt mỏi. Cùng cách ấy “nếp nhà” sẽ in hằn dấu ấn lên cuộc đời bạn.

Theo một nghiên cứu của nhà tâm lý Salvador Minuchin về Cấu trúc gia đình (Structural Family Therapy - SFT), có tới năm mô hình gia đình: Gia đình không gắn bó, Gia đình dính chặt nhau, Gia đình vắng bóng người cha, Gia đình mẹ không quan tâm con cái, Gia đình cả cha mẹ không chăm sóc con.

Dostoievski đã nói “Nửa đầu của cuộc đời con người để tạo dựng thói quen và nửa phần đời còn lại là để sống với những thói quen đó”. Các bậc cha mẹ hãy luôn nhớ điều này mà xây dựng nhiều thói quen tốt cho con: sự tự tin, sống sâu sắc, lòng biết ơn, khả năng tự lập.

Trong chúng ta, ai lớn lên cũng chịu nhiều ảnh hưởng từ gia đình của mình, nhiều cặp vợ chồng gặp rắc rối trong quan hệ hôn nhân, bắt nguồn từ ảnh hưởng của thói quen, quan điểm, nếp sống từ gia đình gốc (Original Family). Khi tư vấn hôn nhân, việc đầu tiên chúng tôi làm là tìm hiểu về gia đình gốc của mỗi người, luôn có nhiều thông tin quan trọng giúp vợ chồng thấu hiểu nhau, cảm thông cho nhau để chấp nhận nhau.

Tôi nhớ mãi lời phàn nàn đầy lo lắng của người vợ: “Chồng tôi gọi cô bạn đồng nghiệp bằng “em” xưng “anh” ngọt lịm”, trong khi theo “nếp nhà” của tôi thì "anh" và "em” là hai từ rất riêng tư, chỉ dành cho vị trí đặc biệt trong mối quan hệ vợ chồng, vợ chồng phải ngầm hiểu".

Tôi hỏi chị có nói lên ưu tư đó với chồng không, chị cho biết chồng nghĩ rằng anh ta có chút thay đổi trong cách xưng hô, do thói quen “mới nhập” từ bạn bè nơi công sở, nhưng anh thấy bình thường, trong khi vợ anh rất sốc khi biết chuyện. Việc này có là vấn đề hay không thành vấn đề đều do cách nghĩ và thói quen, văn hóa ứng xử khác nhau trong từng gia đình.

Giá trị gia đình Á Đông

Âu - Mỹ vượt xa chúng ta về kỹ thuật và sự văn minh, nhưng vẫn thèm khát những giá trị gia đình mà Á Đông đang có - sống tình nghĩa. Cái "tình" ở đây được hiểu và hành xử trong mối tương quan với người thân, không chỉ trong những hoàn cảnh sống thuận lợi, vui vẻ, thành tựu, mà còn là cách cưu mang nhau qua những biến cố, khó khăn, sai lầm, chịu đựng. Nó bao hàm “cái nghĩa” rất sâu sắc, lớn lao… Trong khi chữ "tình" của phương Tây nghiêng về ý nghĩa sex nhiều hơn. Khi nhu cầu và sự thỏa mãn không đi cùng nhau thì đổ vỡ, chia lìa sẽ xảy ra.

Chúng ta cần biết những giá trị mà gia đình Á Đông tạo dựng được vẫn lung linh lấp lánh; giềng mối gia đình Á Đông rất chặt chẽ, các thành viên trong gia đình luôn yêu thương, quan tâm, hỗ trợ, chia sẻ nhau từ phương diện tinh thần lẫn tài chính: định hướng tương lai, giải quyết các vấn đề cá nhân (dù đôi khi hơi bất cập vì can thiệp quá sâu).

Ngày nay, khi giao tiếp xã hội càng “mở” thì ý nghĩa của gia đình càng trở nên quan trọng. Vì sao? Sự đổ bộ của các nền kinh tế, văn hóa vào Việt Nam, kéo theo sự giao thoa các giá trị sống đã ảnh hưởng không ít lên lối sống và cách tổ chức cuộc sống gia đình trẻ hiện nay, với nhiều người hoan hô kiểu sống phương Tây thì “chủ nghĩa cái tôi” được đẩy cao hết mức.

Làm gì để giữ giá trị gia đình?

Một gia đình bình thường là gia đình biết cách vượt qua biến cố và những tình huống có vấn đề như thế nào, chứ không phải gia đình đó không có vấn đề. Cuộc sống luôn biến động và bị tác động bởi ngoại cảnh, mỗi gia đình đều sẽ đối mặt với những vấn đề riêng, tuy nhiên sẽ không quá khó khăn nếu gia đình đã xây nên một hệ thống giá trị. Sống yêu thương, sẻ chia và quan tâm nhau, trong mọi tình huống đều lấy tình thương làm công cụ cũng như cách giải quyết mọi vấn đề thì gia đình nào cũng có chìa khóa để mở cánh cửa hạnh phúc.

Một gia đình cân bằng là gia đình trong đó mỗi thành viên đóng trọn vai trò và làm đúng chức năng của mình. Nếu cha đóng vai trò trụ cột của gia đình thì cha phải đảm bảo được cuộc sống vật chất cho gia đình.

Ngoài ra cha là người hoạch định kế hoạch phát triển cho gia đình, cho tương lai con cái, có đủ bản lĩnh để chèo chống qua những sóng gió cuộc đời. Cha đủ nội lực để chống lại những cám dỗ, khả năng miễn nhiễm với cạm bẫy, sa ngã đến từ mọi phía của đời sống.

Mẹ là người trợ lý đắc lực của cha, cùng cha thực hiện những kế hoạch đó bằng sự dịu dàng, tình thương yêu và sự chu toàn sắp đặt lo toan… với sự khéo léo tinh tế, nhưng không ngừng bám sát mục tiêu của gia đình. Mẹ chính là người lèo lái con thuyền gia đình, nhất là qua những khúc quanh của dòng sông.

Còn con thì sao? Con cũng phối hợp với cha mẹ hoàn thành kế hoạch phát triển gia đình trong sự hiểu biết và chia sẻ với cha mẹ, làm tròn trách nhiệm phần con, lo học hành, xây tương lai và đóng góp sức con cho gia đình theo khả năng con, biết vâng lời và kính trọng mẹ cha, sống yêu thương hòa ái với mọi người.