Trần lãi suất huy động được áp dụng từ năm 2008, lúc đầu là tự nguyện, sau này NH Nhà nước ấn định mang tính bắt buộc. Cấm thì cấm, đến nay người gửi tiền vẫn được trả thêm ngoài trần lãi suất. Dù không công bố nhưng tất cả NH đều làm công khai. Chuyện bất thường, lãi suất cộng thêm - “lãi suất +” - đã trở thành bình thường, NH không trả thêm lãi suất mới là bất thường.

Người gửi tiền đã quen với cách NH biến hóa để có “lãi suất +”. Việc trả “lãi suất +” đã làm méo mó số liệu hạch toán của NH, doanh nghiệp, thậm chí sinh ra tiêu cực vì khoản “lãi suất +” này không được thừa nhận nên người trả (nhân viên NH được giao thương lượng lãi suất với khách hàng) và người nhận (doanh nghiệp/cá nhân gửi tiền) có thể dấm dúi, trả ít nói nhiều, nhận nhiều nói ít...

Đáng lo ngại là biến tướng này kéo dài, đã đẩy lãi suất vay vốn lên trên 20%, mức chỉ có ở năm 2008 khi nền kinh tế gặp nhiều khó khăn.

Lần này có đột phá để giảm lãi suất cho vay? NH Nhà nước cho biết sẽ điều chỉnh một số quy định về an toàn để giải phóng bớt vốn cho NH. Điều đó chưa đủ. Gây ra nạn “lãi suất+” là do tranh giành vốn giữa các NH. NH ít tên tuổi, mới thành lập... không thể huy động được vốn với cùng lãi suất trần như các NH tên tuổi, lâu năm. Họ phải xé rào. NH lớn không ngồi yên nhìn vốn chảy sang NH bạn, họ cũng xé trần lãi suất...

Do vậy, nếu không quyết liệt giúp NH khó huy động vốn thì mục tiêu giảm lãi suất vẫn xa vời. Cơ chế nào thì chuyên gia kinh tế, các NH đã đề xuất. Đó là phải linh hoạt để những NH khó huy động tiếp cận được nguồn vốn do NH Nhà nước bơm ra, hoặc vay từ NH bạn ngang với trần lãi suất.

Cái thiếu của các đợt thống nhất thực hiện trần lãi suất trước đây và cũng là điều cần phải làm lúc này là NH Nhà nước quyết liệt thực hiện các giải pháp đưa vốn đến đúng tay các NH cần. Có cơ chế này, một số NH sẽ thôi đói vốn, NH Nhà nước mới mạnh tay xử phạt những NH vượt rào lãi suất.

Một lãnh đạo NH cổ phần nói nếu có đảm bảo từ NH Nhà nước sẽ tiếp sức cho những NH cần vốn, chắc chắn những yêu cầu được trả theo “lãi suất +” sẽ bị từ chối. Không ít NH cho biết đang làm công tác tư tưởng với nhau, chấp nhận lượng tiền gửi sụt giảm do người gửi tiền không thỏa mãn lãi suất, lấy về dùng vào mục đích khác, chứ không chấp nhận nhìn tiền chạy sang NH bạn do xé rào lãi suất. Điều này được hiểu chỉ một NH xé rào, đồng loạt NH khác cũng làm theo.

Doanh nghiệp hi vọng rằng mục tiêu giảm lãi suất, khởi đầu là xuống 17-19%/năm sẽ thành hiện thực và dần lan tỏa đến tận các doanh nghiệp để không còn tiếng kêu về lãi suất cho vay quá cao, chịu không thấu!