Hiểu rõ được các diễn biến tâm lý của bệnh nhân qua từng giai đoạn sẽ giúp ích rất nhiều trong điều trị, nhằm làm giảm bệnh và tăng cao chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Thông thường một bệnh nhân bị ung thư sẽ trải qua bốn giai đoạn về tâm lý, đó là:

1. Giai đoạn sửng sốt và nghi ngờ

Ở giai đoạn này sau khi biết mình bị ung thư, bệnh nhân rất sửng sốt bất ngờ, có người còn rơi vào tình trạng trầm cảm, u uất, cáu gắt với tất cả mọi người. Sau đó vài ngày họ chuyển sang trạng thái nghi ngờ không biết bác sĩ hay bệnh viện có chẩn đoán đúng hay không. Họ tìm mọi cách chứng minh mình không phải bị ung thư và tìm đến rất nhiều bác sĩ, cơ sở y tế khám và hi vọng vào khả năng không bị ung thư.

Ở giai đoạn này sự tư vấn về tâm lý hết sức khó khăn. Nhiều khi phải làm nghiệm pháp giả, tức phải nói bệnh nhân chưa chắc đã bị ung thư mà chỉ nghi ngờ thôi...

2. Giai đoạn hi vọng

Tinh thần bệnh nhân bớt dần căng thẳng. Họ tin vào lời bác sĩ và nhân viên y tế, hi vọng vào phẫu thuật và các phương pháp điều trị khác sẽ làm mình khỏi bệnh.

Đây là giai đoạn tốt nhất để các thầy thuốc can thiệp vào điều trị và trấn an tâm lý cho bệnh nhân. Kết hợp với thầy thuốc ở giai đoạn này là những chuyên viên tâm lý y khoa hoặc điều dưỡng có kỹ năng về tâm lý giúp bệnh nhân tin tưởng, hi vọng và hồi phục sức khỏe tốt.

3. Giai đoạn chấp nhận

Sau khi can thiệp phẫu thuật hoặc sử dụng các phương pháp điều trị khác, bệnh nhân chuyển sang giai đoạn chấp nhận căn bệnh của mình, tiếp tục theo dõi và sử dụng các phương pháp điều trị tiếp theo. Họ không còn nghĩ nhiều đến cái chết và không còn mặc cảm về bệnh tật nữa.

Ở giai đoạn này, những niềm tin về số mệnh, về tôn giáo và gia đình sẽ an ủi họ rất nhiều để vượt qua được những đau đớn, khổ hạnh của bệnh tật.

4. Giai đoạn chờ đợi

Bệnh nhân bị ung thư giai đoạn cuối ít nghĩ đến cái chết, chấp nhận sự ra đi và hi vọng vào một cuộc sống tương lai ở thế giới khác. Giai đoạn này rất cần sự giúp đỡ của tôn giáo, những người thân trong gia đình và các chuyên gia tâm lý.