Bà Evgeniya Gnuchikh - Phó Viện trưởng Công tác Khoa học và Sáng tạo, Viện Nghiên cứu khoa học về thuốc lá Liên bang Nga thuộc Bộ Khoa học và Đại học Liên bang Nga

Đó là những chia sẻ kinh nghiệm về quản lý "thuốc lá không khói" tại Nga của TS Evgenia Gnuchikh, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu khoa học Thuốc lá Kranodar, Bộ Khoa học và Đại học Liên bang Nga tại cuộc hội thảo về chủ đề "Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới - tiêu chuẩn chất lượng hướng tới an toàn sức khỏe cộng đồng" vừa được tổ chức bởi Viện Tiêu chuẩn Chất lượng, Tổng Cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng tại Hà Nội.

Chúng tôi đã có cuộc trao đổi sâu hơn với TS Evgenia Gnuchikh về chủ đề này bên lề cuộc hội thảo.

* Được biết Liên bang Nga đã có những tiêu chuẩn về thuốc lá làm nóng từ năm 2017 và tiêu chuẩn về thuốc lá điện tử từ 2018, bà có thể chia sẻ thêm về những quy định của Chính phủ Nga đối với những sản phẩm này?

- TS Evgenia Gnuchikh: Hiện nay, tại Liên bang Nga, các sản phẩm thế hệ mới như sản phẩm thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử đã được cho phép đưa vào thị trường. Ở cấp liên bang, vấn đề về việc kiểm soát đối với những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới vẫn đang được điều chỉnh, các phương pháp và dự thảo luật khác nhau đang được đề xuất. 

Một số các đề xuất nhấn mạnh vào việc kiểm soát những sản phẩm này trong khuôn khổ luật pháp sẵn có đối với thuốc lá hoặc tách riêng một đạo luật mới dành cho những sản phẩm thuốc lá điện tử. Nhưng viện khoa học của chúng tôi nhận thấy sự cần thiết trong việc hạn chế các sản phẩm thuốc lá điện tử như một nhóm riêng biệt.

* Những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới hiện có ảnh hưởng, tác động như thế nào đối với sức khỏe cộng đồng?

- Theo sự chỉ đạo của chính quyền Liên bang Nga, một chương trình đặc biệt đã được thực hiện với mục tiêu kiểm tra một trong những loại thuốc lá không cháy (ETHS) đang được phân phối trên toàn nước Nga vào năm 2016. 

Chương trình nghiên cứu tập trung nhiều cụm vấn đề bao gồm tác động đối với sức khỏe, với 8 viện nghiên cứu trong đó có cả sự tham gia những viện nghiên cứu y tế.

Trong khuôn khổ chương trình này, chúng tôi đã nghiên cứu thành phần của thuốc lá thế hệ mới và so sánh với các chất của khói thuốc lá truyền thống đối với chất Nicotine và 9 loại chất độc khác đã được nhận dạng bởi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) bao gồm: formaldehyde, acetaldehyde, acrolein, tobacco specific nitrosamines NNN and NNK, benz-a-pyrene, benzene, 1,3-butadiene, carbon monoxide.

Nghiên cứu cho thấy các chất độc hại cho cơ thể trong khói của thuốc lá thế hệ mới ít hơn thuốc lá truyền thống từ 86-98%. Lượng nicotine thải ra từ thuốc lá thế hệ mới ít hơn thuốc lá truyền thống từ từ 33-42% tùy theo sản phẩm của từng hãng. 

Điều đặc biệt ở các sản phẩm được thử nghiệm là việc thay vì đốt cháy như thuốc lá điếu truyền thống thì các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới được làm nóng, do đó lượng chất độc hại được tạo ra ít hơn một cách đáng kể.

Những kết quả từ các thí nghiệm cho thấy thuốc lá thế hệ mới có thể coi là một loại sản phẩm thuốc lá ít có hại hơn. Tuy nhiên các nghiên cứu lâm sàng và dịch tễ học dài hạn vẫn cần phải được triển khai để các nhà nghiên cứu có thể hoàn toàn hiểu rõ những tác hại lên sức khỏe người tiêu dùng.

* Bà có khuyến nghị nào cho Việt Nam từ kinh nghiệm của Liên bang Nga không?

- Ở Nga có hai tiêu chuẩn quốc gia dành cho thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng. Các tiêu chuẩn này thiết lập những yêu cầu đối với sản phẩm và những cách thức quản lý chất lượng. 

Do vậy, phương pháp kiểm định chất carbon monoxide trong khói thuốc và các chất vốn có trước khi cháy đều là những tiêu chuẩn đối với thuốc lá không cháy. Còn đối với các loại thuốc lá điện tử, phương pháp kiểm định chất nicotine là từ sắc ký khí. Những nhà sản xuất có lương tâm sẽ sử dụng những tiêu chuẩn này khi đưa các sản phẩm của họ ra thị trường.

Từ khi có các tiêu chuẩn quản lý chất lượng, không chỉ có các nhà sản xuất mà các tổ chức quản lý và các trung tâm kiểm tra cũng được quyền sử dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật này để đánh giá. Chúng tôi đã đạt được những kết quả tích cực từ việc áp dụng các tiêu chuẩn này ở Nga, điều mà Việt Nam có thể áp dụng.

Các đại biểu cùng tìm hiểu về các sản phẩm được trưng bày tại hội thảo

* Theo bà, chính phủ nên có hướng xử lý như thế nào đối với vấn đề này?

- Tất nhiên là sự phát triển của khoa học và kỹ thuật không bao giờ dừng lại, và chủng loại các sản phẩm thế hệ mới sẽ luôn được mở rộng. Tôi tin tưởng mạnh mẽ rằng chính phủ cần phải tạo ra "những luật chơi" rõ ràng và dễ hiểu, những điều luật nhằm kiểm soát những loại sản phẩm này trên thị trường và thiết lập các cơ quan quản lý các sản phẩm này. Đây sẽ là cách để kiểm soát thế hệ các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới.

Các dòng sản phẩm thuốc lá truyền thống là những sản phẩm có nguy cơ tổn hại tới sức khỏe của người hút do khói thuốc có chứa gây ung thư, chất đột biến và các chất độc hại khác. Tác hại của các chất này đã được chứng minh bởi rất nhiều bài nghiên cứu.

Đây là điều mà nền công nghiệp thuốc lá thường thấy và hiểu được trong việc phát triển công nghệ nhằm giảm bớt các chất có hại trong các sản phẩm làm từ cây thuốc lá. Trong suốt quá trình vừa qua, Các nhà sản xuất đã giới thiệu những thay đổi về thiết kế, lựa chọn quy trình pha trộn và thúc đẩy nghiên cứu các đầu lọc.

Tại nước Nga, quá trình kinh doanh, quảng cáo và tiêu dùng các sản phẩm làm từ cây thuốc lá đang giảm sút. Thay vào đó, nền công nghiệp thuốc lá ngày nay đã sẵn sàng để đưa ra cách thức tiếp cận mới dành cho các khách hàng của họ theo một cách nào đó với liệu pháp thay thế nicotin với các sản phẩm mới không đốt cháy khi đi vào cơ thể con người. 

Đương nhiên, nghiên cứu về sản phẩm này cũng như ảnh hưởng tới sức khỏe người tiêu dùng cần phải được tiếp tục để có thể thu thập được số liệu phục vụ cho việc đưa ra kết luận rõ ràng. Và tôi cảm thấy nền công nghiệp thuốc lá cũng đang suy nghĩ theo chiều hướng này.