Nguyễn Ngọc Thiện (37 tuổi), trong chuyến phiêu lưu đến vùng biển Cortez ở Thái Bình Dương (nằm giữa bán đảo Baja California và Mexico) hè 2025, trở thành người Việt Nam may mắn săn ảnh thành công cá voi sát thủ đại dương Orca - một trong những loài động vật biển gây kinh ngạc nhất hành tinh.

"Cảm xúc của tôi và nhóm bạn như vỡ òa khi lần đầu được chạm trán và ghi hình cá voi sát thủ Orca giữa lòng đại dương - loài động vật săn mồi mà chúng tôi hay đùa nhau đây là "trùm cuối đại dương" với chiều dài có thể lên đến 9 mét và cân nặng 6 tấn. 

Sau nhiều ngày lênh đênh sóng gió trên khắp vùng biển Cortez mênh mông, nhóm chúng tôi mới may mắn gặp được đàn cá voi sát thủ, cảm giác đầy choáng ngợp trước cảnh tượng thiên nhiên kỳ thú và siêu thực bên dưới làn nước" - Ngọc Thiện nói với Tuổi Trẻ về chuyến đi xa mới nhất của anh.

Giấc mơ với chỉ 50% cơ hội

Ngọc Thiện cho biết trước chuyến đi đến Cortez, anh phải tìm hiểu kỹ tập tính loài cá voi sát thủ Orca cũng như các loài động vật hoang dã lớn ở đây từ sư tử biển, cá voi xám, cá mú, cá đuối manta và cá mập.

Thiện cũng đầy đủ kinh nghiệm lặn (anh có bằng lặn tự do quốc tế của Hiệp hội Hướng dẫn viên lặn biển chuyên nghiệp PADI) lẫn kỹ năng ghi hình nhiều loài cá lớn đại dương từ trước. Nhóm của Ngọc Thiện gồm 5 thành viên: 3 người Việt, 1 hướng dẫn viên người Ý, 1 thuyền trưởng lái tàu người Mexico bản địa rong ruổi khắp vùng biển Cortez với tâm trạng hồi hộp và phấn khích song không tìm thấy bất kỳ dấu hiệu nào của đàn cá voi sát thủ.

Paolo - hướng dẫn viên và thợ lặn chuyên nghiệp với kinh nghiệm hơn 15 năm dẫn các đoàn thám hiểm lặn biển khắp các đại dương trên thế giới - nói với nhóm bạn Việt Nam: Thường trong mùa di cư, phải đi tàu tầm nửa tháng mới có thể gặp được cá voi sát thủ với xác xuất "năm ăn, năm thua" (50/50), bởi "chốn tự nhiên thì hoàn toàn không có gì dự đoán hay đảm bảo trước được".

Thiện cho hay từ hàng trăm năm qua, ngư dân và thủy thủ trên thế giới gọi Orca (Orcinus orca) là "cá voi sát thủ" do chứng kiến chúng săn mồi hiệu quả, thậm chí săn cả những con mồi to lớn như cá voi! 

Tuy nhiên trong môi trường tự nhiên Orca lại chưa từng có vụ tấn công con người nào được ghi nhận. Loài cá này được các nhà khoa học đánh giá có "trí tuệ xã hội" cao bậc nhất đại dương, có thể phân biệt rõ các mối đe dọa và không xem con người là mồi.

Thế rồi sự kiên trì được đền đáp ở vị trí cách đất liền khoảng 60 hải lý, nhóm của Thiện may mắn bắt gặp và tiếp cận được đàn cá voi sát thủ hơn 6 con lớn nhỏ đang di chuyển liên kết chặt chẽ theo đàn để săn mồi. 

Thiện cùng bạn đồng hành Lê Tiến Thịnh (thành viên Hội Lặn biển Việt Nam, sống tại Hà Nội) nhảy xuống biển bơi theo ghi hình đàn Orca đang săn cá heo và cá ngừ đại dương trong làn nước. Anh kể: "Điều ấn tượng nhất ngoài tốc độ hay cú đánh đuôi mạnh mẽ của Orca còn là sự phối hợp nhịp nhàng và chia sẻ thức ăn của chúng sau chuyến đi săn - một trong những hành vi hiếm gặp ở các loài sinh vật biển".

Những người Việt may mắn gặp đàn Orca tâm sự rằng sự hiện diện của Orca biểu tượng cho chất lượng môi trường sống và hệ sinh thái biển khỏe mạnh. 

"Tuy vậy loài sinh vật tuyệt vời này cũng đang đối mặt với nhiều mối đe dọa như biến đổi khí hậu đang làm xáo trộn chuỗi thức ăn của chúng. Hy vọng qua những bộ ảnh và thước phim ngắn hiếm hoi, chúng ta không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp và sự kỳ diệu của loài cá voi sát thủ Orca mà còn hiểu hơn về sự phức tạp của đời sống dưới đại dương - nơi mà trí tuệ, cảm xúc và sự hợp tác trong bầy đàn không chỉ là đặc quyền của riêng con người" - Ngọc Thiện bày tỏ cảm nghĩ.

Niềm đam mê biển cả

Là kỹ sư chuyên ngành tự động hóa (tốt nghiệp Trường đại học Bách khoa TP.HCM), Nguyễn Ngọc Thiện lại có niềm đam mê cuồng nhiệt với các chuyến đi khắp các biển đảo quê hương dọc miền Trung, Phú Quốc, Nam Du, Côn Đảo đến những miền xa như "Amazon trong lòng đại dương" Raja Ampat (Indonesia), Maldives, vùng biển Đông Phi gần Madagascar, Mauritius và đảo Réunion (thuộc Pháp), Nam Cực... 

Hoài bão của tay máy tự do này là thông qua những chuyến phiêu lưu khám phá cùng các bộ ảnh thiên nhiên hoang dã trong nước và quốc tế của mình góp phần kêu gọi cộng đồng và giới trẻ ý thức bảo tồn, gìn giữ môi trường sống tự nhiên.

"Bạn cần có sức khỏe thể chất và kỹ năng tốt để làm quen với việc lênh đênh dài ngày trên biển. Có kỹ năng bơi lặn biển tốt để có thể tìm kiếm, tiếp cận các loài cá ngay khi có cơ hội. 

Nhất là phải có tâm lý vững vàng, sự kiên trì và lòng đam mê với đại dương và thiên nhiên hoang dã" - Ngọc Thiện nói khi được hỏi cần chuẩn bị những gì để thám hiểm đại dương.

Trong khi đó để theo đuổi việc chụp ảnh dưới nước kể từ năm 2019 - một lĩnh vực rất đặc thù, có cấp độ khó, độ rủi ro và đòi hỏi cao cả về kỹ năng cá nhân lẫn kỹ thuật nhiếp ảnh - Ngọc Thiện cho biết ngoài việc sở hữu thiết bị máy ảnh, ống kính quay chụp chống nước và vòm kính chất lượng cao chuyên dụng đắt đỏ, thì trước tiên, anh phải làm chủ thành thạo, vững vàng các kỹ năng lặn, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho bản thân trong môi trường khắc nghiệt như trong lòng đại dương.

"Nếu chưa thể kiểm soát tốt hơi thở, áp suất, độ nổi, hay phản ứng khi gặp sự cố dưới nước thì chắc chắn bạn sẽ không thể tập trung cho việc sáng tác ảnh trong môi trường nước khắc nghiệt thường có ánh sáng bị khúc xạ, màu sắc bị biến đổi và tầm nhìn hạn chế. Bạn cần thêm những kỹ năng tiếp cận các chủ thể dưới đại dương, từ các rạn san hô cho đến các loài sinh vật biển dưới nước" - Ngọc Thiện chia sẻ kinh nghiệm.

Nhưng trên hết người kỹ sư yêu thích khám phá đại dương này cho biết anh luôn tôn thờ nguyên tắc "kiên nhẫn và tôn trọng môi trường tự nhiên bởi thế giới dưới nước rất sống động nhưng cũng rất mong manh. Tôi không bao giờ cố gắng can thiệp hay đuổi theo sinh vật để chụp bằng được một bức ảnh mà luôn kiên nhẫn quan sát, chờ khoảnh khắc, tôn trọng và không chạm vào làm tổn hại đến môi trường hệ sinh thái biển xung quanh".

Săn cá, tép vùng biển bồi Kiên Giang đón Tết

Các cửa kênh, sông đổ ra biển ở Kiên Giang đang là ngư trường để người dân địa phương bủa lưới, đặt dớn săn cá, tép… bán kiếm tiền đón Tết Nguyên đán.