Cấp cứu ngoại viện tại Việt Nam còn nhiều thách thức

Theo Cục Quản lý khám chữa bệnh, trong những năm qua hệ thống cấp cứu ngoại viện ở Việt Nam từng bước được hình thành, với một số trung tâm cấp cứu 115 tại Hà Nội, TP.HCM và các tỉnh lớn.

Mỗi năm, Trung tâm cấp cứu 115 Hà Nội vận chuyển khoảng 30.000 người bệnh, cứu sống 123 ca ngừng tim ngoài bệnh viện giai đoạn 2019-2024; riêng thời kỳ dịch COVID-19 đã thực hiện hơn 12.000 chuyến cấp cứu. TP.HCM xây dựng mạng lưới trạm cấp cứu vệ tinh, xử lý hàng trăm nghìn cuộc gọi mỗi năm.

Tuy vậy, cục đánh giá hệ thống này vẫn đối mặt nhiều thách thức. Trong đó về cơ sở pháp lý chưa có chiến lược quốc gia riêng cho cấp cứu ngoại viện, bảo hiểm y tế chưa chi trả dịch vụ này, gây khó khăn trong vận hành.

Tổ chức điều phối chưa có sự thống nhất toàn quốc; tổng đài 115 chủ yếu tiếp nhận và cử kíp đi cấp cứu, chưa phân loại tình trạng bệnh ngay từ đầu, độ bao phủ dịch vụ còn thấp.

Nhân lực khoảng 80% nhân viên chưa được đào tạo chuẩn hóa, chưa có chứng chỉ hành nghề riêng cho cấp cứu ngoại viện; chế độ đãi ngộ còn hạn chế dẫn đến thiếu hụt nhân lực.

Trang thiết bị chỉ khoảng 60% huyện có xe cứu thương; 70% xe chưa đạt tiêu chuẩn quốc tế; tỉ lệ xe cấp cứu mới đạt 0,2/100.000 dân, thấp hơn nhiều so với Singapore (0,8) hay Nhật Bản, Đài Loan (2–3).

Về chất lượng dịch vụ, mặc dù thời gian phản ứng trung bình cao hơn chuẩn quốc tế (≤8 phút đô thị, ≤15 phút nông thôn); tỉ lệ sống sót sau cấp cứu chưa đạt mức khuyến cáo 65%.

Đề xuất một tổng đài duy nhất, ít nhất 2 triệu người được đào đạo

Trước những bất cập trên, Bộ Y tế đã xây dựng đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện 2025-2030, với các mục tiêu cụ thể đến năm 2030: 100% tỉnh/thành kiện toàn hệ thống cấp cứu ngoại viện; 100% nhân viên cấp cứu có chứng chỉ hành nghề; 100% phương tiện cấp cứu đạt chuẩn; Ít nhất 2 triệu người dân được đào tạo sơ cấp cứu.

Đề án cũng đề xuất xây dựng Tổng đài quốc gia cấp cứu ngoại viện với một đầu số khẩn cấp duy nhất, tích hợp các số 113, 114, 115.

Tổng đài hoạt động 24/7, ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn để phân loại, định vị và điều phối phương tiện, đồng thời kết nối với hồ sơ bệnh án điện tử và các bệnh viện tiếp nhận.

Theo đó, lộ trình triển khai gồm hai giai đoạn:

2025-2027: thí điểm tại 6 địa phương (Bắc Ninh, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Khánh Hòa, An Giang).

2027-2030: mở rộng trên toàn quốc, chuẩn hóa đồng bộ hệ thống cấp cứu ngoại viện.

Đề án cũng kiến nghị xây dựng cơ chế tài chính bền vững, huy động ngân sách nhà nước, bảo hiểm y tế và xã hội hóa hợp pháp; đồng thời tăng cường phối hợp liên ngành, trong đó Bộ Công an và Bộ Quốc phòng sẽ tham gia vận hành tổng đài và triển khai phương tiện đặc thù cho vùng sâu, vùng xa, hải đảo.

Cục Quản lý khám chữa bệnh nhấn mạnh việc triển khai đề án sẽ góp phần nâng cao năng lực phản ứng khẩn cấp, đảm bảo mọi người dân đều được tiếp cận dịch vụ cấp cứu ngoại viện nhanh chóng, bình đẳng, hướng tới tiệm cận chuẩn quốc tế về chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Tăng thêm phương tiện cấp cứu ngoại viện: Mong TP.HCM sẽ sớm có tàu cấp cứu đường thủy

Với đặc thù nhiều sông ngòi, kênh rạch, giáp biển, có các đảo xa đất liền và tình trạng tắc nghẽn giao thông đường bộ thường xuyên xảy ra. Việc phát triển cấp cứu đường thủy tại TP.HCM sẽ giúp rút ngắn thời gian cứu sống cho người bệnh.