Bộ tiểu thuyết lịch sử của cây bút trẻ Trường An - Ảnh: TỰ TRUNG

Bất ngờ vì chủ đề mà bộ sách đề cập đến là một đề tài chỉ đến gần đây mới được tháo cái mác "nhạy cảm": hai mươi lăm năm xây dựng lực lượng, chiến đấu, thống nhất Bắc Hà, Nam Hà của chúa Nguyễn Ánh - vua Gia Long. 

Giai đoạn lịch sử này còn nhiều sự thật chưa được hiển lộ, còn nhiều tư liệu, sử liệu chưa được khai thác, còn nhiều điểm mờ gây tranh cãi, nhiều quan điểm, góc nhìn chưa được thống nhất. Đi vào một chủ đề như thế, tác giả bộ sách đã rất dũng cảm.

Bất ngờ vì hàng trăm tập sử liệu rời rạc, phân tán từ rất nhiều nguồn, chính sử và dã sử, hồi ký và thư từ, Việt văn và ngoại văn đã được tác giả nghiên cứu, tổng hợp, chọn lọc nhuần nhuyễn, để rồi từ đó làm sống lại những sự kiện, những cuộc đời, con người, những tư tưởng, tình yêu, ý chí, thù hận...

Chắp lại những vụn vỡ

Chúa Nguyễn Phúc Thuần - Nguyễn Ánh trong Thiên hạ chi vương, vua Cảnh Thịnh - khang công Quang Thùy - công chúa Lê Ngọc Bình trong Vũ tịch, chúa Nguyễn Ánh - công nữ Ngọc Du - Võ Tánh trong Hồ Dương bước ra từ trong trang sách với dung nhan, sắc vóc, tính cách, ngôn phong được xây dựng từ chính vai trò, vị trí của họ trong lịch sử. 

Đoạn đời thanh xuân với những niềm tự hào rất khác nhau: người là hậu duệ chúa Nguyễn, người dòng dõi nhà Lê, người nối nghiệp hoàng đế Quang Trung, người lại là đại diện của nông dân chân chất... 

Vì những câu chuyện vừa đau đớn vừa đẹp đẽ...

"Tôi đã viết bộ sách này chỉ trong 2 năm và gần 10 năm sau đó được dùng để sửa, để xóa đi viết lại" Trường An thổ lộ.

Tại sao lại chọn lịch sử và hơn nữa, lại là chủ đề, giai đoạn còn nhiều tranh luận gai góc này?

Câu trả lời của tác giả 8X cũng mạnh mẽ như bộ tiểu thuyết của cô:

"Khi có dịp đọc một vài cuốn sử liệu đầu tiên trong đời, tôi như vỡ ra về những điều mình đã được học, được nghe.

Thì ra lịch sử mở cõi phương Nam lại dung chứa nhiều câu chuyện vừa đau đớn vừa đẹp đẽ đến thế.

Tôi đã lao vào đọc, tìm hiểu, nghiên cứu tất cả những sử liệu có thể tìm được trong khả năng của mình và viết lại một câu chuyện như mình cảm nhận.

Câu chuyện mà với nhận thức của tôi, nó gần nhất với sự thật".

Họ gặp nhau ở ước mơ chắp lại những vụn vỡ của xứ sở, lập lại hòa bình trên quê hương, cùng hun đúc ý chí sắt đá để trỗi dậy từ tro tàn hủy diệt. Lịch sử bắt họ phải đối đầu nhau, phải nắm tay nhau.

Dồn dập những cuộc đấu tranh dữ dội, tình yêu giằng xé, bi thương mất mát đè nén tận đáy tim của họ đã được tái hiện từ những sự kiện có thật được ghi chép trong chính sử. 

Không chỉ xây dựng lại những chằng chịt yêu thương thù hận của lịch sử hình thành vùng đất phương Nam, không khí chiêu binh của chúa Nguyễn Ánh, tình trạng chia rẽ của triều đình Tây Sơn sau khi vua Quang Trung tạ thế, tái hiện những trận đánh, những cuộc vây thành chi tiết như một bộ phim truyền hình, tác giả còn sử dụng rộng rãi thủ pháp dòng ý thức để hóa thân vào từng nhân vật, lặn sâu xuống đáy tâm hồn, khai thác và trải nghiệm tình cảm, hành động, quyết định của họ.

Chọn lựa những góc nhìn cho phép quan sát khách quan, như theo dõi quyết tâm của Nguyễn Ánh qua con mắt của Phật vương nước Xiêm (Thiên hạ chi vương), quá trình suy yếu của nhà Tây Sơn qua bước chân truân chuyên của công chúa Ngọc Bình (Vũ tịch), hai mươi lăm năm bôn ba của Nguyễn Ánh qua cuộc tình Ngọc Du - Võ Tánh (Hồ Dương), câu chuyện lịch sử mà Trường An mang lại cho độc giả vừa giàu sức thuyết phục vừa dày dặn những nhận thức thời cuộc, suy ngẫm cuộc đời.

Khi ngôn tình chuyên chở sử liệu

Đọc những đoạn, những trang độc thoại, đối thoại của từng nhân vật, người đọc như đang cùng nhân vật vật lộn với những quyết định, lựa chọn sẽ làm nên lịch sử, cùng tác giả trải qua một cuộc đời, nhiều cuộc đời. 

Ngần ấy là đủ hấp dẫn, nhưng bộ sách vẫn còn một điểm cộng nữa làm nên sự cuốn hút: diễn ngôn giàu chất văn, chất nhạc, nhiều câu chữ đẹp như thơ, như họa khiến bộ sách hơn nghìn trang như ngắn lại, khiến độc giả lại muốn tìm đọc tiếp khi dòng cuối đã rơi vào khoảng trắng.

Trường An không ngần ngại thổ lộ ngay trên bìa sách: "Tôi tin rằng tìm hiểu lịch sử là cách để nhìn nhận chân xác bản thân và cuộc sống. Viết là cách để đối thoại, phản biện, hiểu sâu hơn các vấn đề...". 

Trong từng nhân vật, từng đoạn độc thoại, cô gửi gắm những quan điểm, kiến giải về lịch sử và nhân vật lịch sử của riêng mình, nhận thức, mơ ước của chính bản thân mình với cuộc sống, xã hội, đất nước. 

Đọc được điều đó, độc giả phát hiện bất ngờ lớn nhất lại ở chính Trường An: một cô gái thế hệ 8X chưa từng xuất hiện trên văn đàn, được giới trẻ biết đến qua những chương hồi ngôn tình lưu hành trên mạng.

Và những độc giả đầu tiên của bộ sách chính là những độc giả trẻ, rất trẻ vốn quen với ngôn tình của cô. Mến mộ tác giả, họ cùng cô tìm hiểu lịch sử, cùng đọc và đọc kỹ, thảo luận sôi nổi về Quang Toản, Quang Thùy, Ngọc Bình, Ngọc Du, Nguyễn Ánh, cùng đối chiếu sử liệu, những quan điểm nhìn nhận lịch sử... 

Theo dõi những cuộc bàn luận, thật mừng vì nhận ra lịch sử nước nhà vẫn được giới trẻ quan tâm, khác với những lo lắng, cảnh báo về tình trạng thờ ơ với môn sử trong nhà trường.

À, thì là vì sách giáo khoa chưa tìm được cách kể lịch sử với tình tiết hấp dẫn và ý nghĩa sâu dày như bản thân lịch sử đó mà thôi.

Với những tiểu thuyết lịch sử như thế này, sử liệu đã nhảy khỏi bàn của các nhà nghiên cứu để đến được với độc giả, lay động được trái tim, lấy đi được nước mắt, khơi dậy được tình yêu với đất, với người, với những kinh nghiệm và bài học mà lịch sử đã để lại. 

Mong những tác phẩm mới của Trường An và mong nhiều Trường An nữa.