Bỏ đề xuất nộp thuế ngay khi nhận cổ tức bằng chứng khoán

Lê Nhật Quang

Bộ Tài chính sẽ trình cấp thẩm quyền tạm hoãn quy định thu thuế ngay khi nhận cổ tức bằng chứng khoán, giữ nguyên cách tính chỉ thu khi thực hiện giao dịch.

Bộ Tài chính vừa công bố bảng tổng hợp ý kiến dự thảo sửa đổi Nghị định 126, quy định một số điều của Luật Quản lý thuế.

Theo đó, nhiều bộ ngành, cơ quan liên quan đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo xem lại đề xuất nộp thuế ngay khi nhận cổ tức bằng chứng khoán.

Bởi thực tế số cổ phần chứng khoán đó lại không được giao dịch ngay. Khi cổ đông nhận cổ tức hoặc nhận thưởng bằng cổ phiếu, họ cần có tiền mặt để nộp thuế ngay tại thời điểm doanh nghiệp trả cổ tức hoặc trả thưởng, trong khi thực tế chưa có dòng tiền mặt phát sinh.

Liên quan đến nội dung này, Bộ Tài chính cho biết về nguyên tắc, khi doanh nghiệp có lợi nhuận thì mới tiến hành chia cổ tức cho nhà đầu tư.

Theo đó, việc chia cổ tức bằng chứng khoán cho nhà đầu tư và thực hiện khấu trừ thuế thu nhập cá nhân (TNCN) ngay tại thời điểm chia là phù hợp với quy định của pháp luật thuế TNCN hiện hành.

Tuy nhiên Bộ Tài chính thừa nhận, trong bối cảnh đất nước đang tập trung nguồn lực cho đầu tư phát triển kinh tế tư nhân theo Nghị quyết số 68, đồng thời chuẩn bị cho lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán trong thời gian tới, việc quy định khấu trừ và kê khai nộp thuế ngay tại thời điểm trả cổ tức hoặc thưởng bằng chứng khoán sẽ gây khó khăn cho cả cá nhân lẫn doanh nghiệp.

Với nhà đầu tư, họ chỉ nhận được "giấy tờ có giá" chứ chưa có dòng tiền, nên không thể nộp thuế ngay. Với doanh nghiệp, nếu phải khấu trừ và nộp thay, họ buộc phải bỏ ra một khoản tài chính lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền và hoạt động kinh doanh.

Do vậy, Bộ Tài chính giữ nguyên phương án nộp thuế cổ tức, thưởng bằng chứng khoán vào thời điểm chuyển nhượng, thay vì trả ngay lúc nhận như đề xuất cách đây vài tháng.

Trước đó vào cuối tháng 6, Bộ Tài chính từng đưa ra dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 126 và lấy ý kiến rộng rãi.

Theo số liệu thống kê, trong giai đoạn 2016 đến hết 2024, cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán và cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán đã nhận tổng cộng 34,84 tỉ cổ phiếu.

Nếu toàn bộ số cổ phiếu này được chuyển nhượng với giá tính theo mệnh giá 10.000 đồng/cổ phiếu, số thuế thu nhập cá nhân phải nộp (thuế suất 5%) ước tính khoảng 17.420 tỉ đồng. Tuy nhiên trên thực tế, số thuế đã kê khai từ nguồn này chỉ đạt 1.318 tỉ đồng, tương đương gần 8% mức ước tính.

Trong cùng giai đoạn 2016 - 2024, tổng số thuế thu nhập cá nhân kê khai từ hoạt động đầu tư vốn đạt 51.965 tỉ đồng, trong đó thuế từ cổ tức và thưởng bằng chứng khoán chỉ chiếm 2,54%, tức 1.318 tỉ đồng.

Nhiều cơ quan, tổ chức, hiệp hội như Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI)... đều đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành.

Lý do là đặc thù của trả cổ tức bằng cổ phiếu khác với tiền mặt thời điểm chia và thời điểm nhà đầu tư thực sự sở hữu cổ phiếu không trùng nhau, do cần thêm thời gian hoàn tất thủ tục niêm yết bổ sung.

Theo đánh giá của các hiệp hội và doanh nghiệp, nếu bắt buộc nộp thuế ngay khi chia cổ phiếu, sẽ làm giảm động lực đầu tư, đồng thời gây áp lực lớn lên dòng tiền và khả năng huy động vốn của doanh nghiệp.

Bộ Tài chính cho biết trong bối cảnh Chính phủ đang tập trung thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân và chuẩn bị nâng hạng thị trường chứng khoán, trước mắt sẽ chưa sửa đổi quy định tại Nghị định 126. Tuy nhiên, cơ quan này sẽ tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, bảo đảm thống nhất giữa Luật Thuế thu nhập cá nhân và Luật Quản lý thuế.

Dự kiến, Luật Thuế thu nhập cá nhân mới và Luật Quản lý thuế sửa đổi sẽ được trình Quốc hội xem xét vào kỳ họp tháng 10 tới đây.