Không thể ngồi yên từ những thông tin bức xúc đó, phóng viên Tuổi Trẻ vào cuộc với tinh thần dấn thân, quyết đưa sự việc ra ánh sáng, cùng chung tay vun đắp cuộc sống bình yên hơn.

Giai đoạn từ 2013 - 2016, báo Tuổi Trẻ có nhiều tuyến bài điều tra mang đầy hơi thở cuộc sống. "Đày đọa trẻ mầm non", "Băng cướp nhà xe", "Đường dây buôn thận xuyên quốc gia", "Đau xót nạn bóc lột lao động", "Giang hồ cắm chốt lừa đảo dọc quốc lộ"... làm rúng động bạn đọc.

Nhưng để có được bằng chứng tố cáo tội ác của các băng nhóm tội phạm trên mặt báo, nhóm phóng viên báo Tuổi Trẻ đã phải đánh đổi thời gian, mồ hôi, nước mắt và đôi khi cược cả sinh mạng.

Từ những cuộc gọi khẩn thiết

Tháng 11-2015, đường dây nóng của Tuổi Trẻ liên tiếp nhận được những cuộc gọi từ bạn đọc chia sẻ thông tin nhiều người dân đi xe khách tuyến TP.HCM về các tỉnh miền Tây đang khiếp sợ nhóm người giả danh nhà xe rước khách rồi chốt cửa đánh đập, dọa "chặt tay" và cướp sạch tài sản của dân trên cao tốc TP.HCM - Trung Lương.

Trong số những lời kêu cứu ấy có lời kể như khóc của một người cha trong đêm: "Tôi đưa con đi khám bệnh về, bị nhóm người chèo kéo lên xe. Xe chạy được một quãng, họ khóa cửa, rút hung khí uy hiếp cướp sạch tài sản. Tôi ôm con nhỏ liền bị đạp ngã, chúng còn xông vào đánh rồi đẩy cha con tôi xuống giữa đường cao tốc".

Phóng viên Tuổi Trẻ vào cuộc ngay lập tức, bắt đầu bằng việc thu thập tất cả các lời kể của nạn nhân qua các cuộc gọi để tìm điểm chung về phương tiện gây án, giờ giấc hoạt động, địa điểm đón khách, đoạn đường thường giở trò đe dọa cướp tài sản và các thủ đoạn đe dọa ra sao của băng nhóm tội phạm.

Có được các thông tin quý giá từ bạn đọc nhưng sau rất nhiều ngày "trinh sát", nhóm phóng viên mới lần ra dấu vết của những chiếc xe khách cũ nát, phương tiện gây án của băng nhóm nói trên.

Và nửa tháng sau đó, phóng viên mật phục, đeo bám ghi nhận "hành tung". Cuối cùng, để có bằng chứng "sống", chúng tôi vào vai những người lao động nghèo trực tiếp làm hành khách trên các "chuyến xe cướp" ấy từ TP.HCM về miền Tây.

Phóng viên lên xe với 4 khách, 1 tài xế, 2 lơ xe. Khi xe đang lao vun vút trên quốc lộ 1 chuẩn bị rẽ vào cao tốc, 2 lơ xe người xăm trổ "hiện nguyên hình" là kẻ cướp chuyên nghiệp. Chúng bắt đầu màn tra tấn bằng việc sấn tới từng hành khách, tay cầm gậy sắt giở giọng hù dọa.

Đám cướp giật điện thoại tháo vứt sim, loại bỏ những vật dụng nghi ngờ ghi âm, ghi hình để "hành sự", mặc cho nạn nhân khóc lóc van xin. Chúng thay nhau lục lọi bóp, ba lô của hành khách; bắt chúng tôi lột giày, lột cả quần áo để vét sạch từng đồng. Khi số tiền cưỡng đoạt không nhiều như mong muốn, chúng móc dao ra đe dọa "xin ngón tay", túm cổ áo thẳng tay tát vào mặt hành khách rồi mở cửa đuổi xuống dọc đường cao tốc.

Các hình ảnh cướp trắng trợn trên xe được phơi bày trong loạt bài 3 kỳ trên báo Tuổi Trẻ. Bạn đọc bày tỏ sự bàng hoàng, không thể tin đó là sự thật. Các phóng viên trực tiếp tác nghiệp cũng không thể nào quên hành trình thót tim đó.

Bộ Công an đã chỉ đạo Công an TP.HCM lập ban chuyên án vào cuộc điều tra. Công an TP.HCM đánh giá "đây là băng cướp cực kỳ nguy hiểm" và chỉ sau ít ngày, 11 kẻ trong băng nhóm cướp tài sản mà báo Tuổi Trẻ "điểm danh" đã sa lưới.

TAND TP.HCM sau đó đã tuyên phạt các bị cáo nói trên từ 8 - 15 năm tù về hành vi cướp tài sản và cưỡng đoạt tài sản.

Chiếc điện thoại cũ mà chúng tôi bị cướp được cơ quan thi hành án gửi lại, nay vẫn còn là kỷ niệm. Những bộ quần áo cũ dùng để "hóa thân" khi tác nghiệp vẫn còn đó, như một vật chứng trong lần tác nghiệp khó quên.

Hòa mình vào những phận người

Tuyến bài về băng cướp nhà xe chỉ là một trong rất nhiều hành trình dấn thân mà những phóng viên Tuổi Trẻ đã trải qua.

Kể từ năm 2013, sau loạt bài điều tra "Đày đọa trẻ mầm non" gây phẫn nộ dư luận khi phanh phui các màn tra tấn như tát bôm bốp vào mặt, dốc trẻ vào thùng phuy... phóng viên Tuổi Trẻ bắt đầu đi sâu vào các đề tài điều tra xã hội.

Đó là những năm tháng đáng nhớ, chúng tôi cùng nhau ngược xuôi tiếp xúc từng phận người, đối diện đủ mọi đối tượng để giải mã nhiều bí mật tiêu cực trong đời sống xã hội.

Trong dòng chảy ấy, chúng tôi gặp những người từ vùng quê nghèo xa xôi đón xe lên thành phố với mong muốn tìm kiếm một cơ hội việc làm. Nhưng giấc mơ vừa chớm nở đã nhanh chóng bị bóp nghẹt bởi các đường dây "săn" lao động bán cho các nhà vườn ở Tây Nguyên khi họ vừa đặt chân xuống bến xe.

Và từ cuộc gọi phản ánh của các nạn nhân, phóng viên Tuổi Trẻ lại nhập vai thành những người lao động nhà quê, âm thầm thâm nhập các đường dây môi giới việc làm để vạch trần thủ đoạn kiếm tiền trên thân xác người lao động nghèo.

Sau gần một tháng, tuyến bài "Đau xót nạn bóc lột người nhà quê" khởi đăng và ngay lập tức nhận được sự quan tâm đặc biệt của bạn đọc. Cơ quan chức năng nhanh chóng vào cuộc mở ra nhiều chương trình tư vấn cơ hội việc làm cho người lao động, hàng loạt trung tâm môi giới lao động vi phạm, cùng các đối tượng "buôn lao động" bị xử lý.

Cũng xuất phát từ cuộc gọi của bạn đọc - một nạn nhân, phóng viên Tuổi Trẻ thâm nhập vào sào huyệt của đường dây buôn thận xuyên quốc gia đang vươn "vòi bạch tuộc" săn thanh niên nghèo ở nhiều vùng quê.

Phải mất nhiều tháng, chúng tôi mới lọt được vào "mắt xanh" của những kẻ buôn bán thận sau khi trải qua một loạt quy trình xét nghiệm, kiểm tra về y tế. Từ TP.HCM, chúng tôi được điều ra các điểm tập kết người cho - người ghép thận tại Huế và Hà Nội. Sau hơn một tháng thu thập tư liệu, Tuổi Trẻ công bố loạt bài trước sự ngỡ ngàng của dư luận.

Hôm nay, nhìn lại chặng đường nghề nghiệp, chúng tôi không cảm thấy hối tiếc vì đã sống trọn với lý tưởng của báo chí dấn thân và vì người yếu thế.

Và còn gì vui hơn khi sau từng tuyến bài hiệu quả đều mang đến tức thì. Những tiêu cực, tội ác, tệ nạn xã hội được lực lượng chức năng ra tay dẹp bỏ. Người dân (nạn nhân) có lại cuộc sống an toàn, công bằng và bình yên hơn.

Mong Tuổi Trẻ tiếp tục vươn mình

Với tôi, Tuổi Trẻ là người bạn đồng hành, là diễn đàn gắn bó trong công việc và đời sống nhiều thập niên qua. Tuổi Trẻ cũng là nơi tôi gửi gắm những trăn trở và khát vọng của vùng đất, con người Đồng bằng sông Cửu Long và sự phát triển của đất nước.