Hiromi Nagasaku và Arata Iura trong phim True Mothers - Ảnh: Film Movement

Tiếng khóc của đứa bé sơ sinh trên nền màn ảnh đen, những nhịp sóng dập dềnh tiếp nối, một phụ nữ trẻ quay lưng nhìn ra biển... 

Đó là trường đoạn mở đầu bộ phim mới nhất của Naomi Kawase mang tên Nhật Asa ga kuru (Bình minh hửng sáng) mà Cannes 2020 và Oscar 2021 đều giới thiệu, và được phát hành quốc tế dưới tựa True Mothers (Những người mẹ đích thực).

Hai người mẹ

True Mothers chứa đựng hầu hết các đặc trưng - chủ đề, thể loại, phong cách - đã hình thành diện mạo điện ảnh thống nhất của nữ đạo diễn, từ phim đầu tay Suzaku Giải Caméra d’Or Cannes 1997, và tất nhiên cả Shara - tác phẩm thành công chói lọi của cô năm 2003.

Asa ga kuru chuyển thể tiểu thuyết cùng tên của Mizuki Tsujimira, nói về hai người mẹ - mẹ đẻ và mẹ nuôi - của cậu bé Asato. 

Kéo dài hơn hai tiếng, phim được cấu trúc theo lối phi tuyến tính với một phần thời lượng miêu tả cuộc sống hiện tại hạnh phúc của vợ chồng Satoko - Kiyokazu bên con trai Asato, xen kẽ những hồi tưởng hành trình chữa trị vô sinh và nhận con nuôi thông qua Baby Baton - hội đoàn phi lợi nhuận kết nối những cặp vợ chồng hiếm muộn và những người mẹ mang thai ngoài ý muốn.

Phần kia là Hikari 14 tuổi, lỡ có thai với bạn trai, bị mẹ buộc đến Hiroshima lánh mình ở trung tâm Baby Baton để sinh đẻ và trao con cho cha mẹ nuôi.

Sáu năm trôi qua, không thể tiếp tục chấp nhận số phận, Hikari tìm đến nhà Satoko và Kiyokazu đòi lại con. 

Đến khi hiểu ra, thay vì che giấu mẹ Satoko đã cho con trai biết nó có người mẹ đẻ mà Asato gọi là "mẹ Hiroshima" từ năm 2 tuổi, rằng hằng năm Satoko nhắc lại điều đó bằng cách đọc cho con nghe bức thư mà "mẹ Hiroshima" để lại, với tình cảm yêu thương núm ruột của mình; Hiraki, bà mẹ đẻ tên là Ánh sáng, quyết định rút lui vào bóng tối.

Bài thơ tình yêu dành cho các người mẹ

Trong trường đoạn cuối phim, Satoko đưa con trai đến Hiroshima gặp mẹ đẻ, thủ thỉ khi người phụ nữ đứng trước biển quay mặt lại: "Này Asato, đây là mẹ Hiroshima của con". Như thường vậy, người viết chờ/sợ một kết phim khuôn sáo: Hiraki sẽ dang tay, Asato sẽ nhào tới ôm chặt mẹ. 

Nhưng không, Asato đứng yên, nhìn mẹ đẻ với ánh mắt an nhiên, toại nguyện như biết rằng giây phút này sẽ đến một ngày. Còn đối với Hiraki, người mẹ trong bóng tối, thì cái nhìn này của con trai quả là... bình minh hửng sáng.

True Mothers của Kawase như bài thơ tình yêu dành cho các người mẹ mà đạo diễn nhấn mạnh "số nhiều", bởi không chỉ có Satoko, Hiraki, mà tất cả những người mẹ họ gặp gỡ trong hành trình tìm kiếm/chối bỏ con; trong đó nổi bật nhất là bà mẹ vô sinh Asami, sáng lập Hội Baby Baton. 

Đối với nữ đạo diễn 52 tuổi, cái đẹp của tình mẫu tử không chỉ là phẩm chất riêng của người mẹ với con, mà còn là cái tình chung, tình lớn giữa các người mẹ - máu thịt/nuôi dưỡng/cưu mang - với nhau. Tình chị em, tỉ muội.

Không lâm ly, kịch tính, không ấn tượng thị giác mạnh mẽ như Shara, nhưng True Mothers vẫn là Naomi Kawase với tất cả sự tinh tế, dào dạt yêu thương. Giống như mọi phim trước của mình, thiên nhiên với Kawase "đều gợi hứng trong tôi tình cảm con người". 

Nâng niu từng cận cảnh, có cảm giác máy quay của Kawase luôn tìm kiếm "nội tâm" mọi vật thể, ống kính của cô dù đi đâu rốt cuộc vẫn vươn quy tới ân tình. Tôn thờ rung cảm, điện ảnh của Kawase là thứ điện ảnh mỏng manh nhưng ngoan cố. Hơn cả phá cách, đó là thứ điện ảnh giải phóng.

CODA: Sự thấu hiểu không đến từ đôi tai

TTO - Kể về một gia đình khiếm thính nhưng trọng tâm không phải là nỗi khổ của người khuyết tật mà là tâm tư của người duy nhất có thể nghe nói bình thường trong gia đình ấy, CODA thắp sáng niềm tin về tình cảm gia đình.