Rổ cá bống chợ chiều 26 tết trên đường Nguyễn Huệ, thị trấn Vạn Giã, Vạn Ninh, Khánh Hòa - Ảnh: THẢO NGUYÊN

Sáng 26 tháng chạp, tôi lục trong trí nhớ ra được một lò cá mà tháng 9 năm trước mình phát hiện, nhờ ăn tô bún cá - chả cá gần đó. Miếng chả cá đúng boong là miếng của ký ức, ngon nhờ hương và vị và dai sựt.

Tôi hỏi thăm nơi mua chả cá, chị bán bún nhanh nhảu hỏi: mua bao nhiêu? Tôi trả lời: chừng một ký. Chị lấy ra hai miếng chả gói đưa tôi và nói: chú lấy đi, lát nữa cháu cho người qua lò lấy. Hôm đó hai miếng chả tử tế giá 100 ngàn…

Rồi tôi tình cờ phát hiện ra lò cá gần hàng bún khi từ làng Diêm Điền quay về.

Chả cá mua tại lò Diễm ở thôn Tân Hội 1, xã Vạn Thắng, Vạn Ninh, Khánh Hòa. Một ký hai miếng chả, đồng giá 80.000 đồng cả luộc lẫn chiên. Trong ảnh là chả cá chiên - Ảnh: THẢO NGUYÊN

Vạn Giã, thực ra là xã Vạn Thắng, nơi có những làng chài lâu đời, có hai lò chả cá lớn. Một lò nằm đầu xã, cách Vạn Giã một cây cầu tên Huyện. Nhiều năm về trước khi cùng một số anh chị em có dịp đi chơi Đầm Môn, tôi trịnh trọng giới thiệu với họ sản phẩm chả cá Vạn Giã ở đầu xã nói trên. Ai cũng tấm tắc khen ngon.

Nhiều năm về sau, miếng chả cá này "ngọt hóa" - không phải như thời "ngọt hóa" đất đồng sâu ở Cà Mau - mà là ngày càng nêm nhiều đường - có lẽ cho hạp với gu… Tây. Không phải dân Tây vốn sợ đường như cọp, mà là dân miền Tây.

Chúng tôi lần đến cái quán đối diện cổng thôn Phú Hội 1. May quá, còn bán. Người nhà hướng dẫn đi qua cổng thôn Tân Hội một chút, phía bên trái có ao sen, có một con đường rẻ trái bằng xi măng và một con đường đất. Theo đường đất là chạy vô tới xưởng, lấy giùm. 80.000 đồng/ký.

Giá chả cá thường dao động theo mùa nhiều hay ít cá. Dân miền Trung lại không sang như dân Quảng Ninh lấy mực làm chả. Họ toàn lấy những loại hải sản dở, giá rẻ mới dùng quết chả. Cá quết chả thường là cá mối, cá rựa hoặc cá đỏ. Chỉ lấy công làm lời.

Tôi dặn cậu thanh niên trực khách: "Ba ký chả nửa chiên nửa hấp, không bỏ đường". Cậu ta vào nhà một lát ra nói nhỏ: "Dạ cá hấp không thể không nêm đường, chỉ là ít hoặc nhiều". "Loại rất ít đường nhé!".

Những miếng chả ngon đầu tiên là xắt sợi đem bóp salad với cải già nhà trồng. Miếng chả vừa ăn, thơm, dai, không mặn, ngọt vị cá nhiều hơn. Ngồi nhai từng sợi chả như nhai sợi thương sợi nhớ.

Món ăn ngay tại chỗ, có gì ăn nấy: salad chả cá luộc xắt sợi, cải. Dressing gồm tương ớt, dầu, chanh. Ở Vạn Giã mà hỏi mua dầu mẽ coi chừng thúi mũi vì bị dân ở chợ cười - Ảnh: THẢO NGUYÊN

16h, tôi lại đi lượn qua chợ chiều ở cuối đường Nguyễn Huệ, Vạn Giã. Chợ chỉ có bốn người đàn bà bán cá bống chợ chiều và hai chị bán ốc. Mỗi rổ cá chỉ có một mớ chừng hơn một ký. Đó là những con cá còm cõi đánh bắt ven bờ của những ngư dân không có phương tiện đi xa bờ. Sáng, chồng đi biển bắt được mớ cá. Xế chiều họ về, vợ mang ra chợ bán.

Chị bán cá nói: "Bán hôm nay nữa thôi, mai có cá cũng không bán, để dành ăn tết". Tôi thấy vui vì có người đồng cảm với mình. Giá cá bống chắc nịch: 60.000 đồng/ký. Tôi mua bảy lạng vẫn không bớt hai ngàn.

Cá bống kho - Ảnh: NGỮ YÊN

Cá bống tươi chỉ có hai món ngon truyền thống: kho tiêu và nấu canh chua nhiều giá. Tôi chọn kho tiêu để hồi tha hương Sài Gòn, để dành ăn lai rai ba bữa tết. Cá bống kho chín rục nước. Để nguội, cho vào tủ lạnh. Rồi kho lại lửa riu cho đến khi con cá săn cứng.

Sẵn cơm gạo ST25 mà ăn với cá bống kho tiêu thì tốc độ lua cơm chỉ có mắc nghẹn. Con cá bống tươi nguyên, kho xong, mình cong vênh hai bên thịt phần đuôi. Lẫn trong cá vài miếng mỡ với hành. Tiêu và caramel thật tới. Còn gì ngon vui hơn một năm trời xa cách.

Ai dám khẳng định ngày tết tư duy cá không bằng tư duy thịt.

Ngán cơm tết vì quá nhiều dầu mỡ? Có ngay chả giò detox rau củ thanh mát

TTO - Nhờ đổi vị chả giò trong mâm cơm ngày tết, cả nhà tôi từ bố mẹ đến chồng và bọn trẻ con đều rất thích thú.