Ông Modi (trái) và ông Abe trò chuyện trong chuyến thăm một ngôi đền tại Kyoto hôm qua - Ảnh: Reuters

Ông Modi, mới làm thủ tướng Ấn Độ được ba tháng sau chiến thắng với khoảng cách lớn trong cuộc bầu cử hồi tháng 5, là một trong ba người mà Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe theo dõi trên Twitter.

Lý do quan trọng là cả hai đều có lập trường dân tộc gần gũi. “Chúng tôi sẽ cùng tìm hiểu Nhật có thể đóng vai trò tích cực ra sao trong tầm nhìn của tôi vì sự phát triển chung của Ấn Độ” - Reuters dẫn lời ông Modi khẳng định.

Theo ông Modi, các lĩnh vực hợp tác chính giữa Ấn Độ và Nhật sẽ là chế tạo, cơ sở hạ tầng, năng lượng và quốc phòng. Trước đây ở cương vị thủ hiến bang miền tây Gujarat, một trong những bang tăng trưởng nhanh ở Ấn Độ, ông Modi từng rất tích cực trong việc thu hút đầu tư từ Nhật.

Tăng cường đầu tư

Ở Nhật, ông Modi cũng sẽ vận động cho một hiệp ước năng lượng hạt nhân song phương, giống với hiệp ước mà Ấn Độ đạt được với Mỹ vào năm 2008.

Phía Nhật muốn đảm bảo Ấn Độ - một quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân và chưa ký hiệp ước chống phổ biến vũ khí hạt nhân - cho phép Tokyo thanh sát các cơ sở hạt nhân dân sự để đảm bảo những công nghệ và nguyên liệu Nhật không bị sử dụng cho mục đích quân sự.

Mới đây ông Modi đã tới cố đô Nhật Kyoto và gặp gỡ Thủ tướng Nhật Shinzo Abe. Ông Modi hi vọng Kyoto sẽ trở thành hình mẫu để New Delhi thực hiện tham vọng xây dựng 100 thành phố “thông minh” ở Ấn Độ, và phát triển cố đô thiêng liêng Varanasi bên bờ sông Hằng.

Tại Tokyo, ông sẽ kêu gọi thêm sự đầu tư từ Nhật để tạo ra thêm việc làm cho lực lượng lao động ở Ấn Độ, mỗi tháng tăng thêm khoảng 1 triệu người.

Thủ tướng Ấn Độ cũng đã cho phép các nhà đầu tư nước ngoài sở hữu 100% các dự án xe lửa, với mục tiêu thu hút các nhà đầu tư Nhật vốn có ưu thế trong lĩnh vực xây dựng các dự án xe lửa hiện đại.

Các tập đoàn Nhật như Honda, Sony, Suzuki hay Toyota là những cái tên quen thuộc ở Ấn Độ. Nhưng trong tổng đầu tư nước ngoài của Nhật, Ấn Độ hiện mới chỉ chiếm 1,2%.

Trong một thỏa thuận quan trọng rất được chờ đợi, Nhật dự kiến bán 15 thủy phi cơ trinh sát U2 hiện đại nhằm giúp quân đội Ấn Độ tăng cường năng lực tìm kiếm cứu nạn, hậu cần và thám báo ở cự ly xa.

Ông Modi còn muốn cả một dự án hợp tác sản xuất loại máy bay này ở Ấn Độ với sự tham gia của các doanh nghiệp Nhật. Nhưng Tokyo muốn đảm bảo New Delhi sẽ không bán loại máy bay này cho bất kỳ bên thứ ba nào trước khi dự án bắt đầu.

Tam giác chiến lược

Bloomberg dẫn lời giáo sư Brahma Chellaney thuộc Trung tâm Nghiên cứu chính sách ở New Delhi nhận định mối quan hệ giữa Nhật và Ấn Độ có vai trò quan trọng đối với khu vực, không kém sự trỗi dậy của Trung Quốc hay chiến lược xoay trục của Mỹ. Ông cho rằng Nhật Bản, Trung Quốc và Ấn Độ là một tam giác chiến lược tại châu Á.

“Hợp tác quân sự thân cận giữa Ấn Độ và Nhật sẽ giúp điều chỉnh sự mất thăng bằng trong khu vực do sự trỗi dậy của Trung Quốc gây ra - giáo sư Chellaney đánh giá - Đó là cơn ác mộng về chiến lược đối với Trung Quốc và Bắc Kinh sẽ làm tất cả để ngăn chặn nó”. Trên thực tế, Ấn Độ có tranh chấp biên giới với Trung Quốc và rất lo ngại về quan hệ của Trung Quốc với Pakistan.

Quan hệ ngoại giao giữa Tokyo và Bắc Kinh đang sa sút nghiêm trọng thời gian qua do tranh chấp chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. Và cả Ấn Độ lẫn Nhật đều từng công khai bày tỏ lo ngại về những động thái gây bất ổn của Trung Quốc trên các tuyến hàng hải huyết mạch ở biển Đông và biển Hoa Đông.

Chuyên gia Rory Medcalf thuộc Viện Chính sách quốc tế Lowy (Úc) cho rằng hiện tại ông Modi đặt mục tiêu thắt chặt quan hệ chính trị và an ninh với Nhật và Mỹ, trong khi cải thiện quan hệ kinh tế với Trung Quốc.

“Với chính sách ngoại giao thông minh, ông Modi có thể cải thiện quan hệ với cả Nhật và Trung Quốc. Thông điệp của ông Modi là hiện tại quan hệ Ấn - Nhật không nhắm vào Trung Quốc, nhưng con đường tương lai của hai nước tùy thuộc vào các hành động của Bắc Kinh” - chuyên gia Medcalf đánh giá.