Công nhân, kỹ sư Nhà máy Z189 hoàn tất những khâu cuối cùng để hạ thủy tàu Super Biển Đông - Ảnh: T.B.D.

Phân xưởng đóng tàu của Nhà máy Z189 những ngày giữa tháng 5 nóng như nung bên tuyến đường lớn dẫn qua trung tâm TP Hải Phòng. 

Trên một khoảng trống lớn, những người lính - kỹ sư đang tỉ mẩn, miệt mài sửa chữa con tàu cảnh sát biển 8001 đang trong những ngày neo ở cảng để duy tu, bảo dưỡng.

"Thần tốc" cho Lý Sơn

Có mặt ở Nhà máy Z189 là không khí làm việc khẩn trương. Các tốp công nhân đóng tàu dưới sự điều hành của những người lính ngành kinh tế quốc phòng tập trung ở từng công đoạn, các phân xưởng để hàn nối những múi thép, gia cố các đường chỉ và hoàn thiện những công đoạn cuối cùng để xuất xưởng các tàu mới. 

Điều thú vị, dù là một đơn vị quân đội nhưng những năm gần đây sản phẩm đầu ra từ Nhà máy Z189 lại không phải là các tàu tuần tra quốc phòng mà rất nhiều tàu lớn giá trị hàng triệu USD do các công ty, tập đoàn khai thác ngành vận tải tư nhân đặt đóng.

Sau nửa năm đợi chờ, nhiều lần ra vào huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) để đặt đóng con tàu trị giá hơn 1 triệu USD chở khách, ông Trần Đình Xem - giám đốc Công ty TNHH thương mại xây dựng và dịch vụ vận tải Biển Đông (huyện Lý Sơn) - cùng anh em công ty đón xe xuống Nhà máy Z189. 

Khi được những người lính dẫn ra trực tiếp kiểm tra con tàu quy mô 139 ghế, trang bị những công nghệ an toàn theo tiêu chuẩn hiện đại nhất - do những người lính 189 tự tay đóng, ông Xem rưng rưng: "Tụi tui mất ăn mất ngủ cả tuần nay, đợi ngày làm lễ hạ thủy. Nhìn thấy con tàu đóng mới nằm dài trên giàn nâng, còn thơm mùi sơn, tụi tui mừng lắm".

Tàu vận chuyển hành khách của ông Xem được đặt tên Super Biển Đông. Ông Xem hiền và tính cách cũng trầm và "cục" một cách thô mộc như những ngư dân của vùng biển Lý Sơn thì làm sao có thể biết tới những người lính ở Z189 để đặt hàng? 

Nghe câu hỏi này, ông Xem cười: "Tui quen một anh bạn làm hãng tàu. Rồi được mấy ông sĩ quan ở Z189 bắt chuyện. Mấy ổng biết tui có ý định hiện đại hóa đội tàu vận chuyển ra Lý Sơn nên tìm cách "bắt mối". Ra Hải Phòng khảo sát một vòng là tui quyết luôn".

Đại tá Nguyễn Mạnh Hùng - phó giám đốc Nhà máy 189 - nói: lẽ ra tàu Super Biển Đông phải mất một năm mới hạ thủy được. 

Nhưng ông Xem là một "ngư dân" đặc biệt, việc đầu tư tàu Super Biển Đông cũng đầy tính biểu tượng khi tiên phong hiện đại hóa, rút ngắn thời gian từ đất liền ra đảo, hơn nữa nó cũng có giá trị về chủ quyền biển đảo nên kế hoạch đóng tàu "thần tốc" được đặt ra. Chỉ chưa đầy 6 tháng, tàu Super Biển Đông được hạ thủy.

Đóng cả tàu cứu hộ tàu ngầm

Theo đại tá Nguyễn Mạnh Hùng, ngoài nhiệm vụ cung cấp các trang thiết bị trong ngành thủy cho các đơn vị quân đội, Z189 cũng được quán triệt tận dụng dây chuyền lưỡng dụng để lao động sản xuất tạo ra doanh thu.

 "Chúng tôi tận dụng mọi cơ hội để tìm đối tác, sự cầu thị và những giá trị từ quân đội chúng tôi được thừa hưởng đã đem đến một lượng khách hàng xuyên suốt vùng biển từ Hải Phòng vào tới Quảng Ngãi, các tỉnh miền Trung, rất nhiều tập đoàn có tên tuổi trên thế giới" - ông Hùng nói.

Theo ông Hùng, ngay cả thời điểm hiện tại khi mà ngành đóng tàu thế giới đã "bão hòa", nhiều nhà máy phải thu hẹp quy mô, cắt giảm nhân công thì Z189 vẫn có hợp đồng ổn định, công nhân tăng ca thường xuyên. 

Trong số hàng ngàn con tàu đã xuất xưởng từ Z189, có những con tàu nay đã quẫy đạp và trở thành những tàu lớn phục vụ ngay chính trên vùng biển của các quốc gia có truyền thống về ngành tàu biển. 

Thượng úy Lê Đức Phương - phó chủ nhiệm chính trị Z189 - cho biết nhiều quốc gia như Úc, Hàn Quốc, Ấn Độ đã tìm tới, đặt đóng những con tàu vận tải lớn cũng như hệ thống các xà nâng công suất lớn.

Một sự kiện được xem như dấu mốc quan trọng của Z189 là liên tiếp trong 2 năm từ 2014-2016, những kỹ sư, công nhân ở nhà máy này đã đóng và hạ thủy thành công hai tàu cứu hộ tàu ngầm cho Hải quân Úc. 

Những chiếc tàu mang sứ mệnh và nhiệm vụ đặc biệt này có độ khó, phức tạp mà không phải bất kỳ hãng đóng tàu nào cũng có thể tiếp nhận. 

"Khi nhìn bản vẽ, thiết kế và yêu cầu của đối tác đưa ra, chúng tôi cũng rất lo lắng. Cho tới khi tàu hạ thủy, đối tác mỉm cười thì chúng tôi mới nhẹ nhõm" - thượng tá Nguyễn Đức Thành, chủ nhiệm chính trị Nhà máy Z189, nói.

Nơi đóng những con tàu bảo vệ chủ quyền

Bảo dưỡng tàu cảnh sát biển 8001 tại Nhà máy Z189 - Ảnh: T.B.D.

Năm 2014, khi Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD 981 trái phép ở Biển Đông, những con tàu lớn của cảnh sát biển Việt Nam xuất hiện trên biển đã tạo nên sự vững chãi đặc biệt, và trong đội hình ngày ấy có tàu cảnh sát biển 8001.

Thật thú vị khi chúng tôi bắt gặp hình ảnh ngoài đời thực của con tàu này tại nơi đã khai sinh ra nó: Nhà máy đóng tàu Z189 - Tổng cục Công nghiệp, Bộ Quốc phòng.

Thượng tá Nguyễn Đức Thành nói rằng không riêng gì 8001 mà những người lính ở đây còn tham gia gia công, hoàn thiện và hạ thủy thành công tàu cảnh sát biển 8004, góp phần vào mục tiêu hiện đại hóa lực lượng cảnh sát biển Việt Nam.

Ngoài ra, hàng loạt xuồng tuần tra, các tàu chở quân lớn như HQ-571 Trường Sa, "bệnh viện nổi trên đại dương" HQ-561... những cái tên quen thuộc trên các vùng biển đảo Tổ quốc cũng được ra đời từ bàn tay, khối óc của những người lính Z189.