Xe hybrid ngày càng trở nên phổ biến trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam, nhờ khả năng tiết kiệm nhiên liệu và giảm phát thải. Trên thị trường hiện nay, xe hybrid được chia thành ba nhóm chính: mild hybrid (MHEV), full hybrid (HEV) và plug-in hybrid (PHEV).

Trong đó, PHEV được đánh giá là bước tiến đáng chú ý trong công nghệ xe lai, tác động lớn đến khả năng vận hành của xe hybrid.

Khác biệt lớn nhất của PHEV so với hai dòng còn lại là bộ pin có thể sạc từ nguồn điện bên ngoài, thay vì chỉ sạc qua quá trình tái tạo năng lượng khi vận hành. Điều này giúp xe di chuyển quãng đường dài hơn bằng điện, giảm thiểu việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Theo tạp chí Car and Driver, xe PHEV có thể vận hành hoàn toàn bằng điện trong khoảng 32 - 80km, tùy theo từng mẫu xe. Quãng đường này được đánh giá là đủ đáp ứng nhu cầu di chuyển hằng ngày trong đô thị.

Điều này đặt ra giả thiết, với thói quen sạc pin mỗi tối tại nhà, người sử dụng xe PHEV gần như không cần phải bơm thêm nhiên liệu, nhờ khả năng hoạt động như một mẫu xe điện ở quãng ngắn.

Trong trường hợp cần đi đường dài, động cơ xăng sẽ đóng vai trò dự phòng, giúp người dùng tiếp tục hành trình mà không bị phụ thuộc vào việc tìm điểm sạc.

Tuy nhiên từ thực tế này, một vấn đề đang được cộng đồng đặt ra là: Điều gì sẽ xảy ra nếu người dùng xe PHEV hoàn toàn không sạc pin? Liệu hệ thống hybrid có còn phát huy hiệu quả về nhiên liệu, hay sẽ trở thành một gánh nặng vận hành cho chính chủ xe?

Xe PHEV nên sạc pin để tối ưu vận hành và tiết kiệm nhiên liệu

PGS.TS Đàm Hoàng Phúc - giám đốc chương trình đào tạo kỹ thuật ô tô - Đại học Bách khoa Hà Nội - cho biết: "PHEV là xe điện. Đã là xe điện thì phải sạc! Bỏ tiền mua PHEV mà không sạc, thì chẳng khác nào mua nồi cơm điện rồi... nhóm củi".

TS Phúc đưa ra hai luận cứ cho vấn đề này.

Thứ nhất, nếu người dùng không sạc pin, hệ thống hybrid trên xe PHEV sẽ không phát huy được hiệu quả tối đa. Khi pin không được nạp đầy từ nguồn điện ngoài, xe buộc phải chuyển sớm sang chế độ hybrid, tức cả động cơ xăng và điện phải cùng hoạt động nhiều hơn để duy trì khả năng vận hành. 

Theo thầy Phúc, điều này khiến khối pin có dung lượng lớn trở thành "gánh nặng" cho động cơ xe, làm tăng mức tiêu hao nhiên liệu thực tế.

Cũng liên quan đến vấn đề này, Car and Driver viết: PHEV được xem là dòng xe không phát thải khi hoạt động ở chế độ điện. Nhờ đó, các nhà sản xuất ô tô có thể đạt được các mục tiêu về giảm khí thải. 

Tuy nhiên ông nhấn mạnh: "Để thực sự đạt được lợi ích về môi trường, xe cần được sạc pin thường xuyên để vận hành tối đa ở chế độ thuần điện".

Thứ hai, việc không sạc pin thường xuyên có thể làm giảm tuổi thọ của bộ pin trên xe PHEV.

Theo thầy Phúc, khi người dùng không sạc pin từ nguồn điện ngoài, xe không thể vận hành theo đúng các thuật toán tối ưu hóa mà nhà sản xuất đã thiết lập. Thay vào đó, pin liên tục bị nạp qua các chu kỳ sạc không ổn định từ động cơ xăng, khiến quá trình sạc - xả trở nên thất thường. Về lâu dài, điều này dẫn đến tình trạng pin bị "chai", dung lượng suy giảm nhanh hơn.

Xe PHEV không sạc pin cũng không sao

Theo các chuyên gia truyền thông, tranh cãi trên mạng xã hội xung quanh phát ngôn của thầy Đàm Hoàng Phúc chủ yếu bắt nguồn từ cách diễn đạt câu chữ.

Trên thực tế, các luận cứ và quan điểm của thầy Phúc không khẳng định rằng xe PHEV không sạc sẽ gây hại, mà nhấn mạnh thông điệp "đã mua PHEV thì nên sạc để tối ưu, không thì mua xe xăng còn hơn".

Đưa thêm góc nhìn từ thực tế sử dụng, anh Lê Thượng Tiến - chuyên gia ô tô có nhiều năm trải nghiệm các dòng HEV và PHEV tại Việt Nam - cho biết việc không sạc pin đối với xe PHEV không phải là vấn đề quá nghiêm trọng. Anh nói: "Xe PHEV không sạc cũng không sao, vì sạc pin chỉ là một yếu tố đi kèm".

Anh dẫn chứng trường hợp mẫu BMW i8 - một trong những chiếc PHEV đầu tiên xuất hiện tại Việt Nam vào giai đoạn 2015-2016. Thời điểm đó, hạ tầng trạm sạc gần như chưa tồn tại, nhưng các xe i8 vẫn vận hành bình thường mà không cần sạc pin từ nguồn điện ngoài.

Vấn đề này cũng từng được đề cập trong một bài viết trên tạp chí Car and Driver. Theo bài báo, nhiều người xem việc cắm sạc là phiền phức, thậm chí không ít chủ xe còn không biết rằng chiếc xe của họ có thể sạc từ nguồn điện ngoài.

Anh Lê Thượng Tiến cho biết điểm khác biệt lớn nhất của PHEV so với các dòng hybrid truyền thống (HEV) là khả năng sạc pin từ bên ngoài. Tuy nhiên nếu không sạc, xe vẫn có thể vận hành bình thường nhờ cơ chế sạc lại từ động cơ xăng, tương tự như HEV.

Hệ thống điện tử trên xe PHEV luôn cố gắng để duy trì pin ở mức hoạt động tối ưu - không thấp hơn 20% và không vượt quá 80% dung lượng. Do đó việc cắm sạc chỉ đóng vai trò như một giải pháp bổ sung, chứ không phải là lựa chọn ưu tiên hàng đầu.

Đồng quan điểm, anh Nguyễn Đăng Quang (phó tổng giám đốc phụ trách kinh doanh thương hiệu Omoda & Jaecoo Việt Nam) cho rằng việc không sạc pin không gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng vận hành hay tuổi thọ pin của xe PHEV.

Trong điều kiện sử dụng thông thường, động cơ xăng sẽ tự động sạc cho pin, đảm bảo mức năng lượng duy trì ổn định trong khoảng 25-80%.

Bên cạnh đó, việc sạc pin không giúp xe tiết kiệm nhiên liệu rõ rệt, mà đóng vai trò trong việc giảm tiêu thụ xăng, qua đó góp phần bảo vệ môi trường. Anh đưa ra khuyến nghị: Nếu người dùng có thể sạc đầy pin khoảng một lần mỗi tháng, điều này sẽ giúp bảo vệ pin tốt hơn.

Theo anh Nguyễn Đăng Quang, trong quá trình vận hành, động cơ xăng trên xe PHEV có thể đồng thời thực hiện hai nhiệm vụ: sạc pin và cung cấp năng lượng cho động cơ điện. Ở thời điểm đó, bộ pin chủ yếu nhận năng lượng vào, không phải vừa sạc vừa xả, trong khi xe vẫn hoạt động ở chế độ thuần điện.

Trong khi đó, chuyên gia ô tô Lê Thượng Tiến cũng cho rằng khi không sạc từ nguồn điện ngoài, động cơ xăng sẽ đóng vai trò như một máy phát điện, vừa vận hành xe, vừa nạp lại năng lượng cho pin. Trong quá trình xe chạy, nhiên liệu tiêu hao dần giúp khối lượng xe giảm đi đáng kể, giúp giảm mức tiêu thụ nhiên liệu của xe.

'Xe hybrid không hời vì tiết kiệm xăng, vận hành mới là điểm ăn khách'

Chuyên gia Lê Thượng Tiến cho rằng điểm nhấn của xe hybrid là khả năng vận hành chứ không phải tiết kiệm nhiên liệu.