Bên cạnh những cơ hội, ngành tái chế tại Việt Nam vẫn đối mặt nhiều thách thức trong hành trình chuẩn hóa và hiện đại hóa.

Chủ động thúc đẩy hợp tác để gia tăng cơ hội

Công ty Nhựa tái chế Duy Tân (DUYTAN Recycling - DTR) - một trong những doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực này - đã chỉ ra hàng loạt rào cản đáng kể, đồng thời triển khai các giải pháp thực tiễn để vượt qua.

Theo đại diện công ty, thách thức lớn nhất hiện nay là chi phí đầu tư cho công nghệ hiện đại, đặc biệt là các dây chuyền xử lý nhựa PET, kim loại và giấy.

Một rào cản khác là khoảng cách giữa nghiên cứu và ứng dụng. Các trung tâm nghiên cứu công nghệ tại Việt Nam chưa kết nối chặt chẽ với doanh nghiệp, khiến việc thương mại hóa và triển khai thực tế gặp khó khăn.

Đặc biệt, phần lớn các doanh nghiệp tái chế hiện nay là doanh nghiệp vừa và nhỏ, khó tiếp cận nguồn vốn lớn hoặc ưu đãi đầu tư.

Trước những trở ngại đó, công ty đã chủ động hợp tác chiến lược với các đối tác quốc tế nhằm tiếp cận công nghệ tiên tiến và mô hình vận hành hiệu quả, tối ưu hóa quy trình nội bộ để giảm chi phí và nâng cao hiệu suất tái chế.

Bên cạnh đó, DUYTAN Recycling đồng thời là một thành viên tích cực của Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam (PRO Việt Nam). Công ty đã có những nỗ lực kết nối với cộng đồng doanh nghiệp và người tiêu dùng, đồng hành với liên minh trong công tác truyền thông giáo dục nhằm nâng cao nhận thức về tái chế, tiêu dùng bền vững.

Theo DUYTAN Recycling, công nghệ tái chế tại Việt Nam đang từng bước đáp ứng được nhu cầu sử dụng vật liệu tái chế của các doanh nghiệp sản xuất.

Đặc biệt, công nghệ xử lý nhựa PET hiện nay đã có thể tạo ra hạt nhựa tái chế rPET đạt chuẩn sản xuất bao bì tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm, bao gồm nước uống.

Đây là bước tiến quan trọng giúp doanh nghiệp trong nước đáp ứng yêu cầu về bao bì bền vững từ các thị trường nội địa và quốc tế.

Bên cạnh đó, việc sản phẩm dán nhãn "xanh" sẽ tạo động lực cho người tiêu dùng lựa chọn, từ đó khuyến khích doanh nghiệp tiếp tục đầu tư vào mô hình sản xuất bền vững, hướng đến một nền kinh tế tuần hoàn thực thụ.

Tiếp cận người tiêu dùng để thay đổi hành vi

Trong khi đó, một trong những doanh nghiệp tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động thu gom và tái chế chai nhựa tại Việt Nam, BOTOL - một thành viên của PRO Việt Nam - cũng đang đối mặt với nhiều thách thức cả về kỹ thuật lẫn hành vi người tiêu dùng.

Theo đại diện công ty, hệ thống thu gom tại Việt Nam hiện còn phân mảnh, thiếu đồng bộ, chi phí đầu tư công nghệ cao, hạ tầng logistics chưa được phát triển, trong khi chất lượng vật liệu đầu vào lại không đồng nhất.

Đặc biệt, việc thay đổi thói quen của người dân - vốn đã quen với hình thức thu gom truyền thống - đang trở thành một rào cản đáng kể trong quá trình hiện đại hóa chuỗi tái chế.

Trong bối cảnh đó, thay vì chờ đợi một sự thay đổi toàn diện từ hệ thống, BOTOL chọn cách tiếp cận chủ động bằng cách xây dựng mô hình thu gom công nghệ, tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng.

Hệ thống máy thu gom tự động (RVM - Reverse Vending Machine) do BOTOL triển khai đã được đặt tại nhiều địa điểm công cộng như trường đại học, cửa hàng tiện lợi, chung cư, trung tâm thương mại… để thu gom chai nhựa và lon nhôm ngay sau khi người dùng sử dụng xong - khi sản phẩm còn sạch, nguyên vẹn và dễ xử lý.

BOTOL cũng phát triển ứng dụng trên điện thoại, cho phép người dùng theo dõi hoạt động tái chế, tích điểm và đổi quà ngay sau mỗi lần thu gom.

Việc gắn lợi ích thiết thực như hoàn tiền, nhận voucher vào hành vi phân loại không chỉ nâng cao hiệu quả thu gom, mà còn góp phần thay đổi thói quen tiêu dùng theo hướng bền vững.

Những sản phẩm không phù hợp như chai còn đầy nước hay chứa rác - sẽ bị máy từ chối, từ đó định hình thói quen phân loại đúng cho người dùng.

Đồng thời, máy còn có chức năng nghiền nhỏ chai/lon ngay tại chỗ, giúp giảm thể tích lưu trữ, tiết kiệm chi phí vận chuyển và tạo thuận lợi cho quá trình tái chế tiếp theo.

Theo đại diện BOTOL, cần có hành lang pháp lý hoàn thiện và các quy chuẩn kỹ thuật cụ thể, đồng thời đề xuất thúc đẩy mô hình hợp tác "Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp" như được trao đổi trong Hội nghị thường niên 2025 của PRO Việt Nam cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho sự phát triển khoa học công nghệ trong lĩnh vực thu gom và tái chế.