Nhiều năm qua TP.HCM vẫn loay hoay với "bài toán" kẹt xe vì thiếu vốn. Trong ảnh: đường Nguyễn Văn Cừ thường xuyên kẹt xe kéo dài - Ảnh: Hữu Khoa

Ông Võ Trí Thành (phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương):

Mạnh dạn huy động vốn mới

Ông Võ Trí Thành

TP.HCM là một trong những địa phương đi đầu về áp dụng cái mới trong cơ chế tài chính, mà rõ nhất là địa phương đầu tiên có Quỹ đầu tư phát triển đô thị TP.HCM, tiền thân của Công ty Đầu tư tài chính TP.HCM hiện nay.

Điều đó cho thấy TP.HCM đã có nhiều kinh nghiệm trong việc huy động vốn và sử dụng vốn vào phát triển hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông.

Tuy nhiên, để tiếp tục có thêm nguồn lực cho sự phát triển của TP, vẫn rất cần cơ chế riêng dành cho một đô thị đặc thù như TP.HCM. Chẳng hạn gần đây trung ương đã đồng ý cho TP giữ lại khoản tiền sau khi thoái vốn doanh nghiệp nhà nước trực thuộc UBND TP.HCM.

Theo tôi, đó là tín hiệu tích cực nhưng chưa đủ.

Về lâu dài, TP vẫn nên tiếp tục học hỏi hình thái tổ chức, kinh nghiệm thu hút vốn mà các đô thị khác trên thế giới đã thành công. Ở đây là thu hút vốn đầu tư tư nhân.

Một trong những trở ngại hiện nay là giá đất ở TP khá cao, ảnh hưởng nhiều đến việc quy hoạch cũng như tạo ra quỹ đất sạch hấp dẫn nhà đầu tư tư nhân tham gia.

TP phải làm tốt các quy hoạch này, tạo ra không gian cho doanh nghiệp tư nhân tham gia, đồng thời cần biết cách khai thác giá trị đất trong quá trình chuyển đổi như thuế bất động sản...

Đầu tư kết cấu hạ tầng là những dự án dài hạn, thời gian thu hồi vốn lâu, cần phải tìm được tiếng nói chung trong chia sẻ giữa công - tư khi cùng hợp tác.

TP.HCM cũng phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, nên theo tôi, cần có cơ chế khuyến khích, thu hút vốn từ nhà đầu tư nước ngoài.

Chuyên gia Phan Văn Trường 

Muốn hút vốn, phải bảo vệ nhà đầu tư

Ông Phan Văn Trường

Thu hút vốn cho các dự án hạ tầng giao thông luôn là bài toán khó với bất kỳ đô thị nào trên thế giới vì các dự án này đòi hỏi thời gian dài, trong khi biến động kinh tế theo chu kỳ ảnh hưởng đến nguồn vốn thực hiện.

Hiện nay trong các loại hình hạ tầng giao thông như đường cao tốc, metro, sân bay... thì tính khả thi về mặt kinh tế của các dự án cao tốc, cảng sân bay đều khá cao và có thể thu hút nhà đầu tư tư nhân bằng mô hình BOT.

Đây là hình thức tư nhân đầu tư dự án thay chính phủ, sau một thời gian vận hành sẽ chuyển giao lại cho nhà nước. Nhưng muốn thu hút tư nhân tham gia vào hạ tầng giao thông theo mô hình này, trước tiên phải đảm bảo cho họ ở đây là khoản đầu tư có lời, phải có hành lang pháp lý rõ ràng bảo vệ nhà đầu tư tư nhân.

Một trong những cách để thu lời từ dự án BOT là thu phí, lệ phí. Phải có những cam kết cho phép biểu phí này tăng theo thời gian và cam kết này cần được giữ đúng.

Chẳng hạn dự án sân bay, nếu cho phép thu phí sân bay trên vé hành khách ở mức hợp lý, tôi tin sẽ có rất nhiều nhà đầu tư tư nhân nhảy vào. Tiếc là hiện nay các quy định này lại chưa rõ ràng.

Ở Thái Lan có trường hợp nhà đầu tư tư nhân sau khi đầu tư dự án cao tốc triển khai thu phí, muốn tăng phí lại không được dẫn đến thua lỗ.

Theo tôi, câu chuyện hạ tầng giao thông của TP.HCM không chỉ là việc xây dựng bao nhiêu tuyến đường cao tốc, bao nhiêu cây cầu, mà còn là chuyện quy hoạch đô thị. Hiện nay quy hoạch của TP đang bị phá vỡ, không theo cấu trúc đô thị theo chức năng, dẫn đến giao thông bị vây quanh tứ phía.

Ở nhiều nơi như Singapore, Hong Kong, họ điều chỉnh luồng giao thông bằng phí và lệ phí, cũng như lấy nguồn thu này để tái đầu tư hạ tầng. TP.HCM cũng cần nghiên cứu và áp dụng mô hình này, chứ cứ đầu tư hạ tầng chạy theo tăng trưởng dân số mãi là không được.

Tiến sĩ - luật sư Bùi Quang Tín (Đại học Ngân hàng TP.HCM):

Gọi vốn tư nhân

Ông Bùi Quang Tín

Để có thêm vốn đầu tư xây dựng và nâng cấp cơ sở hạ tầng giao thông, TP cần thu hút đầu tư bằng hình thức xã hội hóa các dự án công trình của Nhà nước thông qua các dự án BOT để tư nhân bỏ vốn thực hiện.

Để có thể thu hút vốn tư nhân TP cần có chính sách hỗ trợ về thuế, về thủ tục hành chính để doanh nghiệp có thể rút ngắn được thời gian triển khai, xây dựng các công trình, hạ tầng giao thông.

Ông Nguyễn Văn Thư (hiệu trưởng Trường đại học Giao thông vận tải TP.HCM):

Cần cơ chế đặc thù

Ông Nguyễn Văn Thư

Cần mở hướng cho TP.HCM có cơ chế đặc thù để chủ động thu hút doanh nghiệp trong nước và nước ngoài tham gia đầu tư hạ tầng giao thông.

Vấn đề chính là cần xuất phát từ tầm nhìn về kiến trúc và về quy hoạch đô thị để không làm manh mún và ngắn hạn. Từ đó, cần dành vốn đầu tư thích đáng cho giao thông để tránh tình trạng cứ làm đô thị mới, làm đường mới không được bao lâu lại xảy ra kẹt xe.